Με την πρέπουσα λαμπρότητα διοργανώθηκαν από την Αδελφότητα Πηγιωτών Αθήνας, οι εκδηλώσεις μνήμης για την ελευθερία των Σουλιωτών στη Μονή Σέλτσου Άρτας

Εκδηλώσεις μνήμης, για την θυσία των ελεύθερων Σουλιωτών που το 1804 έπεσαν στον γκρεμό δίπλα από την Ιερά Μονή Σέλτσου στην Κοιλάδα του Αχελώου (Πηγές Άρτας) πραγματοποιήθηκαν όπως κάθε χρόνο, στον ορεινό Δήμο Γεωργίου Καραϊσκάκη της Άρτας στις 23 Αυγούστου, ημέρα που γιορτάζει τα εννιάμερα της Παναγίας, το Μοναστήρι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.

Ο διπλός εορτασμός κάθε Αύγουστο, αποτελεί ένα μεγάλο γεγονός σε ολόκληρη την περιοχή. Πλήθος κόσμου είχε συρρεύσει για να προσκυνήσει στην Παναγιά αλλά και να αποδώσει ελάχιστο φόρο τιμής στους Σουλιώτες που μαρτύρησαν.

Κατά τη διάρκεια των εκδηλώσεων ο Δήμαρχος Γ. Καραϊσκάκη Δημήτρης Γαλλίκας δήλωσε: «Πάλι μας σμίγουν σήμερα στον ιερό αυτό τόπο οι νεκροί και οι λίγοι ηρωικοί διασωθέντες της μάχης του Σέλτσου του Απριλίου 1804. Μας έχουν φέρει εδώ ψηλά, όχι με μόνο με όρους υψομέτρου ούτε καν με όρους δόξας αλλά με όρους αρετής. 

Γιατί όπως είπε ο Κικέρων, η δόξα είναι μια απλή σκιά που ακολουθεί την αρετή. Αρετή είναι να επιλέγεις το σωστό στην κάθε στιγμή και να το πράττεις. Κι έρχονται στιγμές που η επιλογή είναι πολύ σκληρή - όπως ήταν πράγματι για τους έγκλειστους στο Σέλτσο Σουλιώτες. 

Μπροστά η άβυσσος. Πίσω ο αμείλικτος εχθρός. Μπροστά ο θάνατος. Πίσω μια άτιμη συνθηκολόγηση. Κι η απόφαση παίρνεται σε μια στιγμή. Παίρνεται με την καρδιά - όχι μόνο γιατί δεν υπάρχει χρόνος να παρέμβει η λογική, αλλά γιατί ήρωας δε γίνεσαι με τη λογική: με την καρδιά γίνεσαι. 

Στους μαχητές του Σέλτσου εφαρμόζεται αυτό που είπε ένας άλλος σοφός: ήρωας είναι εκείνος που περιφρονεί την άβυσσο. Δεν ήταν μόνο η άβυσσος κάτω απ'το φοβερό γκρεμό μπροστά μας - και τον άλλο φοβερό γκρεμό στο Ζάλογγο. Ήταν η άβυσσος του αβέβαιου για το οποίο πάλευαν οι Σουλιώτες. 

Είκοσι χρόνια μετά, οι αγωνιστές του 1821 είχαν την προοπτική μιας Ελλάδας-κράτους που άρχιζε ν'αποκτά σάρκα και οστά. Αλλά το 1804 που μαχόντουσαν εδώ οι Σουλιώτες, η Ελλάδα-κράτος δεν υπήρχε ακόμα. Οι Μποτσαραίοι όμως και οι άλλοι ήρωες που θα δείτε στο δρώμενο σε λίγο, την ασχημάτιστη αυτή Ελλάδα την κουβαλούσαν στην ψυχή τους, στα σπλάχνα τους και αυτοί είναι που τη γέννησαν. Τη γέννησαν με το σπόρο της ελευθερίας και της αρετής. 

Ο Ευριπίδης αποκαλούσε την αρετή «νόμισμα» - γιατί όπως το νόμισμα ρυθμίζει τις οικονομικές συναλλαγές, έτσι η αρετή κι η ακεραιότητα πρέπει να ρυθμίζει τις ανθρώπινες σχέσεις. Τι να το κάνουν τα κράτη το νόμισμα αν από εργαλείο έντιμων συναλλαγών και ανάπτυξης καταντήσει πηγή απάτης και διαφθοράς; 

Οι συσχετισμοί με το πνεύμα του Σέλτσου όχι μόνο επιτρέπονται αλλά και επιβάλλονται. 

Η σκέψη μας ας εκτυλίσσεται άφοβα κι ας φύγουμε απ'το μέρος αυτό, όπου κατεβαίνει ο Θεός κι ανεβαίνει ο άνθρωπος, ας φύγουμε - επαναλαμβάνω - με την ήρεμη δύναμη που δίνει η επαφή με τα στοιχεία της φύσης: το φως του ήλιου πάνω απ'τα υπέροχα βουνά μας, τη δροσιά του αέρα, την αέναη ροή του δοξασμένου ποταμού μας Αχελώου, και τέλος την αντοχή της γης των Αγράφων.»

Ο Αντιπεριφερειάρχης Άρτας Βασίλης Ψαθάς τόνισε: «Η Μάχη του Σέλτσου και η τελευταία θυσία των Σουλιωτών το 1804, είναι ένα δεύτερο Ζάλογγο, τραγικότερο ίσως, σχετικά άγνωστο στο ευρύ κοινό. Ένα βαρύ τίμημα που πλήρωσε ο Ελληνισμός στη μάχη για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού, καθώς από τους 1400 περίπου Σουλιώτες που κατέφθασαν στην Ιερά Μονή που υπήρχε στο Σέλτσο διασώθηκαν μόνο 65.

Το Σέλτσο, ιερός τόπος θυσίας αλλά και μνημείο της Ορθοδοξίας στέκει ατάραχος μάρτυρας της Ιστορίας, στους ανοιχτούς ορίζοντες των ακατέργαστων βουνών. Ένα πανέμορφο φυσικό περιβάλλον, μαζί με την ιστορική μνήμη, αποτελεί σπουδαία παρακαταθήκη και ανεξάντλητη πηγή ιστορικού, θρησκευτικού και περιβαλλοντολογικού πλούτου. 

Η ευρύτερη περιοχή της κοιλάδας του Αχελώου διαθέτει το απαιτούμενο υπόβαθρο για μια ανάπτυξη που θα στηρίζεται σε ήπιες και εναλλακτικές μορφές οικολογικού αλλά και θρησκευτικού τουρισμού. Με όραμα και ισχυρή θέληση, αυτός ο τόπος, τόσο πλούσιος σε ιστορία και θρησκευτικό συναίσθημα, μπορεί να καταστεί πόλος έλξης και ν' αναπτυχθεί διατηρώντας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του και την φυσική ομορφιά του.»

Ο Αργιθεάτης Μενέλαος Παπαδημητρίου, Δικηγόρος-Συγγραφέας, που εκφώνησε τον πανηγυρικό της ημέρας επεσήμανε: «Οι Σουλιώτες στο σύνολό τους πίστευαν στην Ελευθερία και στην αξιοπρέπεια. Σήκωσαν το μπόϊ τους και το μπόϊ της Πατρίδας μας στα ουράνια και με θυσίες όπως στο Κούγκι με τον καλόγερο Σαμουήλ, στο Ζάλογγο, στον πύργο του Δημουλά με τη Δέσπω, στη Ρηνιάσσα και τέλος εδώ στο μαρτυρικό Σέλτσο έστειλαν μήνυμα παντού για απελευθερωτικό αγώνα. 

Ήξεραν πως ο ζυγός της σκλαβιάς είναι βαρύτερος όλων στη Ζωή ενός Έθνους και ενός Λαού.

Δεν λιποψύχησαν γιατί γνώριζαν και τον άλλο δρόμο για την Ελευθερία παρά την υποδούλωση. Ο ελεύθερος αέρας της βουνο-θάλασσας γύρω μας, δεν μπορούσε παρά να οδηγήσει τους ψυχωμένους, τους αδούλωτους Σουλιώτες στην ηρωϊκή αυτοθυσία!!! 

Γνώριζαν το δρόμο του θανάτου και ο θάνατος αυτός είναι τιμημένος!!! Έκανε εκείνους ένδοξους και εμάς μας κάνει περήφανους!!! Οι θυσίες τους συνεισέφεραν στη μεγάλη ανατροπή που ήρθε με τον Εθνικό ξεσηκωμό της Επανάστασης του 1821.

Αν και έχουν περάσει από τότε 208 χρόνια, βρισκόμενοι εδώ στο χώρο αυτό νιώθουμε πως είμαστε ανάμεσά τους, πως βλέπουμε τις μορφές τους, πως νιώθουμε τις λαχανιασμένες ανάσες τους στην προσπάθειά της αντίστασης και απόκρουσης του εχθρού.

Να γνωρίζουν όποιες και όποιοι με τα βιβλία τους και τις συγγραφές τους πως, ότι και να γράψουν, δεν μπορούν να αλλοιώσουν τα γεγονότα και την Κεντρική Ιδέα των αγώνων των Σουλιωτών είτε στο Ζάλογγο, είτε στη Ρηνιάσα, είτε εδώ στο Σέλτσο. Δεν μπορούν να αποδομήσουν την Ιστορία του Έθνους μας στην κατεύθυνση των ιδεολογικών τους ανατροφών και διατροφών ή στην κατεύθυνση της παγκοσμιοποίησης. 

Θα ήταν άτακτο για μένα ως ομιλητής εδώ σήμερα να μην αναφερθώ και στα εξής ζητήματα-προβλήματα, ήτοι: « Η Μονή Σέλτσου, τα απομεινάρια της θρυλικής Γέφυρας Κοράκου και της Κούλιας, η καταχωμένη Κουτσοκαμάρα , τα πριονισμένα και σκελετωμένα πλέον βράχια από τα έργα του φράγματος Συκιάς στον Αχελώο, η εγκατάλειψη όλων των ιστορικών μονών της περιοχής της Κοιλάδας του Αχελώου, η μη προώθηση της Σήραγγας Τυμπάνου στην Αργιθέα και μη αποπεράτωση της παράκαμψης Άνω Καλεντίνης-Στρογγυλόκαμπου στο δρόμο Άρτας - Καρδίτσας αγγίζουν και πληγώνουν τις ψυχές μας καθώς και εμείς περιμένουμε τη δικαίωση των δικών μας αγώνων για καλύτερες μέρες στις ιδιαίτερες Πατρίδες μας. 

Για ανάπτυξη στην Κοιλάδα Αχελώου, όπως πρόσφατα αναφέρθηκε και ζητήθηκε από την σπουδαία 2ημερίδα που οργάνωσε ο Δήμος Γ. Καραϊσκάκη στη Μεγαλόχαρη και στο Αστροχώρι με την παρουσία και συμμετοχή του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων καθώς και πολλών Ευρωβουλευτών.»

Τέλος στο χώρο της μάχης του Σέλτσου παίχτηκε από το θίασο Μηλιανών Άρτας με τοπικούς καλλιτέχνες ένα πρωτότυπο θεατρικό δρώμενο που έγραψε και σκηνοθέτησε ο Αριστείδης Λαυρέντζος, με τίτλο Συναπάντημα στο Σέλτσο, βάζοντας να συναντιούνται εκεί ο Ρήγας Φεραίος, ο Κοσμάς Αιτωλός, ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων, ο Γάλλος πρόξενος, συγγραφέας και φιλέλληνας Φρανσουά Πουκεβίλ και οι Νότης και Μάρκος Μπότσαρης με δύο Σουλιώτισσες καπετάνισσες και τη νεαρή ηρωίδα Λένω Μπότσαρη.

Η Ιερά Μονή Σέλτσου, Τόπος θυσίας και μαρτυρίου των Σουλιωτών. 

Μνημείο της ορθοδοξίας ,αφιερωμένη στην Κοιμήση της Θεοτόκου στέκει ατάραχος μάρτυρας της Ιστορίας, στους ανοιχτούς ορίζοντες των ακατέργαστων βουνών, στο χείλος του βαράθρου Νεγκόζι, ανάμεσα στα Άγραφα και τα Φρούσια όρη στην Κοιλάδα του Αχελώου.

Ένας χωματόδρομος μήκους 5χλμ που αρχίζει από το χωριό Πηγές, ζώνει την πλαγία του βουνού και οδηγεί στην Μονή. Ο δρόμος αυτός, αντικατέστησε τα τελευταία χρόνια, το μονοπάτι του γκρεμού, πάνω στο οποίο για αιώνες ακροβατούσαν με κίνδυνο για την ζωή τους ,αλλά με όπλο την πίστη τους οι κάτοικοι των γύρω χωριών για να ανάψουν τα καντήλια. 

Όπως λένε οι ηλικιωμένοι, έκαναν 2 ώρες δρόμος με τα πόδια μέσα στο επικίνδυνο μονοπάτι για να πάνε στην Παναγιά του Σέλτσου.

Μπαίνοντας στον ναό, αισθάνεσαι δέος, ένα βαθύ θρησκευτικό συναίσθημα γεννιέται και η ψυχή γαληνεύει. Η αδύναμη φωνή, μιας 85χρονης μαυροφορεμένης γιαγιάς που προσευχόταν στην Παναγία για «τα παιδιά όλου του κόσμου» έμοιαζε με αγγελικό τραγούδι. 

Η κυρά-Αναστασία, όπως όλοι στην περιοχή, έχει συνδέσει τη ζωή της με το Μοναστήρι. Μας διηγείται, ότι από την νεανική της ηλικία μαζί με το κοπάδι ερχόταν στην ράχη του Σέλτσου για να ξεχειμαδιάσει .Καθημερινά άναβε τα καντήλια ,προσευχόταν και έπαιρνε δύναμη για να συνεχίσει τις δύσκολες εκείνες εποχές της νιότης της. «Βαριά κληρονομία, βαρύς τόπος παιδάκι μου» συνεχίζει η γιαγιά ,για να μας πει με περηφάνια, για την ηρωική θυσία των αδούλωτων Σουλιωτών, και την όμορφη 19χρονη Λένω του Μπότσαρη που έγινε δημοτικό τραγούδι.

Η θυσία των Σουλιωτών στην Μονή Σέλτσου

Όταν με την συνθήκη της 12ης Δεκεμβρίου του 1803, το Σούλι παραδόθηκε στον Αλή-Πασά, οι σουλιώτες άρχισαν να εγκαταλείπουν τον τόπο τους, για να μην παραδοθούν στους τούρκους. Με αρχηγούς τον Κίτσο και Νότη Μπότσαρη,1148 σουλιώτες τα Χριστούγεννα του 1803 έφτασαν στην μονή του Σέλτσου όπου λόγω της τοποθεσίας αποτελούσε ένα φυσικό οχυρό. 

Είκοσι ημέρες αργότερα στις 12 Γενάρη του 1804,αρχισε η στενή πολιορκία τους από 8000 στρατιώτες του Αλί-Πασά. Με σοβαρές απώλειες στο εχθρικό στράτευμα, οι Σουλιώτες κατάφεραν να τους αποκρούσουν. Όλο το χειμώνα έμειναν αποκλεισμένοι στο Σέλτσο, με λιγοστά τρόφιμα και πολεμοφόδια που τους προμήθευαν κρυφά, οι κάτοικοι των γύρω περιοχών του Λιασκοβου και της Βρεστένιτσας.

Στις 20 Απριλίου, ο Αλή-Πασάς με σύμμαχο την προδοσία, ετοιμάζει σφοδρή επίθεση εναντίων των εξαντλημένων και εξουθενωμένων από την 4μηνη πολιορκία Σουλιωτών. Η μάχη ήταν άνιση. Οι τούρκοι αφού εξουδετέρωσαν την αντίσταση στα φιλάκια μπήκαν στο Μοναστήρι. 

Άλλοι σφαγιάστηκαν η αιχμαλωτίστηκαν ενώ 250 γυναικόπαιδα για να μην πέσουν στα χεριά των εχθρών έστησαν ένα νέο μεγαλύτερο Ζάλογγο. Εκείνη την ημέρα οι ιστορικοί αναφέρουν ότι χάθηκαν 3 γενιές Μποτσαραίων. Ο Νότης Μπότσαρης αιχμαλωτίστηκε τραυματισμένος ενώ ο Κίτσος μαζί με τον 13χρονο Μάρκο και 10 σουλιώτες γλίτωσαν της σφαγής μέσα σε μια σπηλιά.

Ο ιστορικός Πουκεβιλ αναφέρει:

« Η ΦΑΛΑΓΞ [1148] ΤΩΝ ΑΡΧΗΓΩΝ ΚΙΤΣΟΥ ΚΑΙ ΝΟΤΗ ΜΠΟΤΣΑΡΗ -ΠΟΥ ΓΝΩΡΙΖΩ- ΒΑΔΙΖΕΙ ΠΡΟΣ ΣΕΛΤΣΟ. ΑΠΙΣΤΙΑΝ ΑΛΗ ΤΡΙΜΗΝΟΝ ΑΝΙΣΟΝ ΑΓΩΝΑ ΚΑΙ ΠΡΟΔΟΣΙΑΝ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ Η ΘΥΣΙΑ. ΟΙ ΣΟΥΛΙΩΤΑΙ ΧΩΡΙΣ ΕΦΟΔΙΑ ΑΣΙΤΟΙ ΚΥΚΛΩΜΕΝΟΙ ΘΕΛΟΥΝ ΕΞΟΔΟΝ Η ΘΑΝΑΤΟΝ ΗΡΩΟΣ.

ΞΙΦΗΡΕΙΣ 300 ΑΚΑΛΥΠΤΟΙ ΣΑΡΩΝΟΥΝ ΤΟ ΠΑΝ ΠΛΗΝ ΓΕΦΥΡΑΣ ΚΟΡΑΚΟΥ. Ο ΝΟΤΗΣ ΠΙΠΤΕΙ ΜΕ 5 ΠΛΗΓΑΣ ΣΧΕΔΟΝ ΟΛΟΙ ΟΙ ΑΝΔΡΕΣ ΦΟΝΕΥΟΝΤΑΙ. ΑΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΑΧΟΜΕΝΑΙ ΦΩΝΑΖΟΥΝ ΘΑΝΑΤΟΣ.

ΥΠΕΡΔΙΑΚΟΣΙΟΙ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ ΠΗΔΟΥΝ ΚΑΙ ΠΝΙΓΟΝΤΑΙ ΣΤΟΝ ΑΧΕΛΩΟ.ΧΑΛΑΣΜΟΣ ΜΟΝΟ 10 ΚΑΙ Ο ΚΙΤΣΟΣ ΣΩΖΟΝΤΑΙ»

[ΠΟΥΚΕΒΙΛ 1824 Τ. Ι. ΣΕΛ. 207-212]

Σύμφωνα με την ιστορική έρευνα το κτιριακό συγκρότημα της Μονή αρχικά κτίστηκε τον 10ο αιώνα και καταστράφηκε από μεγάλο σεισμό στις αρχές του 15ου , για να ανεγερθεί εκ νέου το 1697.

Επιγραφή με μελανούς βυζαντινούς χαρακτήρες που βρίσκεται στο εσωτερικό του ναού, αναφέρει ότι η αναστήλωση του ναού, έγινε με την συνδρομή 6 ιερομονάχων ενός ιερέα, του Επισκόπου Αρσενίου και δύο «εντιμότατων αρχόντων» της περιοχής.

Σήμερα σώζεται το καθολικό της Μονής που είναι λιθόκτιστο, Αθωνικού τύπου και τριγύρω βρίσκονται ερείπια από τα κελιά. Το εσωτερικό του ναού έχει εξαιρετικές αγιογραφίες και τοιχογραφίες, ενώ αποτελεί το μοναδικό ενυπόγραφο έργο του ιερέα Νικόλαου από την Άρτα .Εντυπωσιακό είναι και ξυλόγλυπτο τέμπλο με το χρυσό επίχρισμα, τις σημαντικές εικόνες , το φυτικό και ζωικό διάκοσμο σε φόντο κυανέρυθρο.

Το τοπωνύμιο Σέλτσο είναι σλαβικό και σημαίνει οικισμός ,διότι πριν αιώνες εκεί υπήρχε οικισμός βοσκών. Το ίδιο και τα χωρία της περιοχής που ορίζεται ως Ραδοβιζι, ο ορεινός τόπος ανάμεσα στον Βάλτο, τα Τζουμέρκα και τον Αχελώο, είχαν σλάβικες ονομασίες, για παράδειγμα οι Πηγές ήταν η Βρεστένιτσα ,δηλαδή ο τόπος με τις φτελιές.

www.aetostz.blogspot.com