Αποκαθιστώντας την συνταγματική και πολιτική ηθική... Αν όντως οι Σαμαράς και Βενιζέλος κόπτονται για τη συμμετοχικότητα των εκλογικών διαδικασιών, ας καταλήξουν σε μια πολιτική συμφωνία εφαρμογής της σταυροδοσίας από τις επόμενες ευρωεκλογές, το 2019.

Από εχθές το βράδυ που βγήκε στη φόρα η μεθόδευση Σαμαρά-Βενιζέλου περί σταυροδοσίας τις ευρωεκλογές, ακούστηκαν πολλές και ενδιαφέρουσες απόψεις, οι οποίες παγιώνονται στις εξής δύο ομάδες: Στους όψιμους υπερασπιστές της συμμετοχικότητας, τους Βενιζελικούς δηλαδή, που υποστηρίζουν ότι η σταυροδοσία θα αυξήσει τη συμμετοχή και θα στείλει όντως τους καλύτερους στην Ευρωβουλή και την άποψη που εκφράζουν πολιτικοί όπως η Διαμαντοπούλου και ο Ραγκούσης και δειλά οι "58", οι οποίοι αναδεικνύουν από τη μια τον αιφνιδιασμό και την έλλειψη διαβούλευσης και από την άλλη τον κίνδυνο συγκρότησης ενός "αριστοκρατικού ψηφοδελτίου", άρρηκτα εξαρτώμενο από την εγχώρια διαπλοκή και το μαύρο πολιτικό χρήμα.

Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά, γιατί η συγκυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου θα μας κάνει να τα ξεχάσουμε:

1) Το Σύνταγμα δεν μπορεί να χρησιμοποιείται για να δικαιολογήσει τις σκοπιμότητες της εκάστοτε πολιτικής εξουσίας, αλλά για να την περιορίζει.

2) Το πολιτικό παιχνίδι πρέπει να διέπεται από κανόνες προκαθορισμένους, γνωστούς από πριν, όπου τα μέρη θα τους χρησιμοποιήσουν όπως πιστεύουν αυτοί για να μεγιστοποιήσουν την πολιτική επιρροή.

Η συγκυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου τι κάνει στην περίπτωση των ευρωεκλογών; Χρησιμοποιεί το κενό που υπάρχει στο Σύνταγμα για την διεξαγωγή των εκλογών και καταπατά τους κανόνες της πολιτικής ηθικής, αλλάζοντας τους κανόνες του παιχνιδιού τρεις μόλις μήνες πριν από τις ευρωεκλογές.

Επειδή αυτό που μένουν είναι οι θεσμοί κι αυτό που έρχεται και παρέρχεται η προφανής πολιτική σκοπιμότητα (βλέπε καπέλωνε "58"), ας θυμηθούμε ποιες είναι αρμοδιότητες του εκλογικού σώματος, δηλαδή σε ποιες εκλογές ψηφίζει. Το εκλογικό σώμα τοποθετείται δια της ψήφου του 4 άμεσες φορές, και μια έμμεση:

1) Ψηφίζει για Βουλή και κυβέρνηση

2) Ψηφίζει για Δήμους και Περιφέρειες

3) Ψηφίζει για την ανάδειξη ευρωβουλευτών

4) Ψηφίζει κυρίαρχα σε δημοψήφισμα και

5) Επικυρώνει έμμεσα τις προτάσεις αναθεώρησης του Συντάγματος (με τις εκλογές που μεσολαβούν μεταξύ της Βουλής που προτείνει άρθρα και της Βουλής που τα αναθεωρεί) και την πολιτική πρόταση των κομμάτων για την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας, σε περίπτωση μη επίτευξης της απαιτούμενης από το Σύνταγμα πλειοψηφίας στην τρίτη κατά σειρά ψηφοφορία.

Από τα παραπάνω συνάγεται ότι έχουμε τρεις ομάδες εκλογών: τις εθνικές, τις αυτοδιοικητικές και τις ευρωεκλογές. Συνταγματική πρόβλεψη υπάρχει για τις δύο πρώτες: Ειδικότερα για τις εθνικές το άρθρο 54 παρ. 1 του Σ ορίζει ότι: "Το εκλογικό σύστημα και οι εκλογικές περιφέρειες ορίζονται με νόμο που ισχύει από τις μεθεπόμενες εκλογές, εκτός και αν προβλέπεται η ισχύς τους άμεσα από τις επόμενες εκλογές με ρητή διάταξη που ψηφίζεται με την πλειοψηφία των 2/3 (200) του όλου αριθμού των βουλευτών". Όσο για τις αυτοδιοικητικές, που είναι και η πηγή της κακοδαιμονίας, το άρθρο 102 παρ. 2 εδ. β' ορίζει ότι "Οι αρχές τους εκλέγονται με καθολική και μυστική ψηφοφορία, όπως νόμος ορίζει" (εν προκειμένω ο Καλλικράτης). Συνυπολογίζοντας και τη μη ρύθμιση εκλογικού συστήματος για τις ευρωεκλογές (και η κοινοτική νομοθεσία αφήνει τον τρόπο ανάδειξης των ευρωβουλευτών στην διακριτική ευχέρεια των κρατών μελών) και την ευρεία διακριτική ευχέρεια που παρέχει ο συντακτικός νομοθέτης στον κοινό για τις εκλογές στους Ο.Τ.Α., αυτό καπηλεύονται Σαμαράς-Βενιζέλος, ράβοντας τον εκλογικό νόμο στις δύο αυτές διαδικασίες όπως τους καπνίσει.

Ποια είναι ειρωνεία; Όταν ήρθε η κουβέντα για την καθιέρωση του ενιαίου ψηφοδελτίου από τις εκλογές του Μαίου κιόλας, ΝΔ-ΠΑΣΟΚ ισχυρίστηκαν με περισσή υποκρισία ότι δεν είναι ακόμα ώριμες οι συνθήκες, και οι δημοτικές αρχές δεν μπορούν να αιφνιδιαστούν, αφήνοντας ανοιχτό το θέμα για τις επόμενες εκλογές, το σωτήριο 2019. Μολονότι αναγνωρίζουμε την σαφή αντιμεταρρυθμιστική δικαιολογία Σαμαρά-Βενιζέλου-Μιχελάκη-Κουκουλόπουλου, μπορούμε να αντλήσουμε το επιχείρημα "μεθεπόμενες εκλογές" για να στηρίξουμε την σκέψη μας.

Η αναθεώρηση του 2001 καθιέρωσε ακριβώς το νέο άρθρο 54 και την αλλαγή του εκλογικού νόμου με αυξημένη πλειοψηφία, επειδή ακριβώς κάθε κυβέρνηση πριν τις εκλογές άλλαζε όπως την βολεύει τον εκλογικό νόμο, προσαρμόζοντας το εκλογικό παιχνίδι στα μέτρα της. Αυτήν ακριβώς την παθογένεια θέλησε να αντιμετωπίσει ο αναθεωρητικός νομοθέτης του 2001 (εισηγητής από πλευράς ΠΑΣΟΚ ήταν ο Βαγγέλης Βενιζέλος), αλλά την ίδια ακριβώς παθογένεια επαναλαμβάνουν τώρα Σαμαράς-Βενιζέλος για τις αυτοδιοικητικές και τις ευρωεκλογές, παραβαίνοντας κάθε κανόνα συνταγματικής και πολιτικής ηθικής.

Γιατί το κάνουν αυτό; Οι αυτοδιοικητικές εκλογές και οι ευρωεκλογές είναι υποδεέστερες των εθνικών εκλογών. Άλλος λαός ψηφίζει στις πρώτες και άλλες στις δεύτερες (για να επικαλεστώ και το επιχείρημα τις πλειοψηφίας του ΣτΕ στην απόφαση για την ιθαγένεια). Επειδή το Σύνταγμα έδωσε προτεραιότητα ρύθμισης στις εθνικές (εξηγήσαμε το γιατί), πρέπει οι αυτοδιοικητικές και οι ευρωεκλογές να διεξάγονται σύμφωνα με όρους που βολεύει την εκάστοτε κυβέρνηση; Σε καμία περίπτωση. Η λαϊκή κυριαρχία εκφράζεται εξίσου και στις τρείς διαδικασίες και ο κυρίαρχος λαός οφείλει να γνωρίζει από πριν τους κανόνες του παιχνιδιού, ώστε να εκφράσει ελεύθερα και ανόθευτα την θέλησή του (άρθρο 52).

Αν είχαμε άλλη κυβέρνηση, που σέβεται και δεν καπηλεύεται τους θεσμούς, η πρόταση που ακολουθεί, ίσως και να ακουγόταν ως αχρείαστη, αλλά υπό το βάρος της θεσμικής μονταζιέρας, πρέπει να ειπωθεί τούτο: Να επεκταθεί η πρόβλεψη του άρθρου 54 παρ. 1 για τις εθνικές εκλογές και στις αυτοδιοικητικές και τις ευρωεκλογές. Με άλλα λόγια το άρθρο 102 παρ. 2 να παραπέμπει απευθείας στο άρθρο 54 και δίπλα στο "όπως νόμος ορίζει" να μπει μια φράση όπως "σε κάθε περίπτωση κατά τα προβλεπόμενα στο άρθρο 54 παρ. 1" (φυσικά μπορούμε να βρούμε και πιο δόκιμες εκφράσεις). Για τις ευρωεκλογές, χρειάζεται απλά την πρόσθεση δύο λέξεων ανάμεσα στις λέξεις "μεθεπόμενες εκλογές" με τη νέα διάταξη να αναφέρει "μεθεπόμενες βουλευτικές και ευρωπαϊκές εκλογές".

Εναλλακτικά και δίχως να χρειάζονται λεκτικές ακροβασίες, μπορεί στο άρθρο 54 παρ. 1 του Σ να προσθεθεί μια ερμηνευτική δήλωση, η οποία θα εξειδικεύει στις λέξεις "εκλογές" σε βουλευτικές και ευρωεκλογές (για αυτοδιοικητικές δεν μπορεί να γίνει λόγος, αφού εκείνες ρυθμίζονται σε ξεχωριστό τμήμα του συντάγματος, που δεν αφορά τον τρόπο ανάδειξης της Βουλής, αλλά στην Διοίκηση και τον τρόπο ανάδειξης των Ο.Τ,Α).

Εφόσον στην επόμενη συνταγματική αναθεώρηση ψηφιστεί κάτι τέτοιο, καμία κυβερνητική πλειοψηφία δεν θα μπορεί να αλλάζει το εκλογικό σύστημα κατά το δοκούν. Θα απαιτείται ευρεία συναίνεση και στην περίπτωση που δεν επιτυγχάνεται, ας περνά με νόμο (και όχι με τροπολογία) και με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών, εφαρμοζόμενο από τις μεθεπόμενες εκλογές.

Επειδή κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει άμεσα, προτείνουμε για το τέλος το εξής: Αν όντως οι Σαμαράς και Βενιζέλος κόπτονται για τη συμμετοχικότητα των εκλογικών διαδικασιών, ας καταλήξουν σε μια πολιτική συμφωνία εφαρμογής της σταυροδοσίας από τις επόμενες ευρωεκλογές, το 2019, όπως έκαναν με το ενιαίο ψηφοδέλτιο στις αυτοδιοικητικές. Αν κόπτεται ο Βενιζέλος για τη συσπείρωση της δημοκρατικής παράταξης, ας μην προβαίνει σε μονομερείς αιφνιδιασμούς εις βάρος των συμμάχων του στην "Ελιά" και ας προβεί σε άνοιγμα των εκλογικών διαδικασιών στην βάση της Δημοκρατικής Παράταξης και όχι στο εκλογικό σώμα, θέλοντας να συλλάβει απροετοίμαστους τους "58".

Είναι επιτακτική η αποκατάσταση της συνταγματικής και πολιτικής ηθικής και αφού δεν μπορούμε να έχουμε την πρώτη, τουλάχιστον ας καταφύγουμε στη δεύτερη. Που ξέρεις, μπορεί και να συμφέρει...

www.epikairo.gr