ROMIANEWS: Κορφοβούνι (Πρένιστα) Άρτας. Δείτε τα video

Δείτε τα video

Κορφοβούνι Άρτας

Το χωριό παλαιά είχε σλάβικο όνομα όπως και τα περισσότερα στην περιοχή.

Το ονομά του ήταν Μπρένιτσα ή Μπρένιστα ή Μπρενίστα ή Μπρεσνίτσα.

Μετονομάστηκε το 1927 όπως και πολλά άλλα χωριά της περιοχής και πήρε το σημερινό όνομα Κορφοβούνι.

Το υψόμετρο στην πλατεία είναι γύρω στα 560 μέτρα.

Η οδική απόσταση από την πόλη της Άρτας είναι 14 χλμ.

Το χαρακτηριστικό του είναι ότι έχει πολύ μεγάλη έκταση 28,476 τ.χλμ περίπου και είναι πολύ αραιοκατοικημένο σε σχέση με την έκταση που καταλαμβάνει.

Οικισμοί του χωριού μας, (κέντρο) Κορφοβουνίου, Έλατος, Δάφνη, Δρυώνα, Ρουμάνια.

Όλο το ανατολικό κομμάτι του χωριού είναι παραλίμνιο με μοναδικές φυσικές ομορφιές κοντά στην λίμνη,με δύο οδικές προσβάσεις δύσκολες βέβαια,αλλά φτάνεις μέχρι στις όχθες της λίμνης.

Στην απογραφή του 1991 ειχε 1036 κάτοικους,του 2001 οι κάτοικοι που απογράφηκαν ήταν 910 (273 στο Κορφοβούνι, 45 η Δάφνη, 75 η Δρυώνα, 475 ο Έλατος, 42 τα Ρουμάνια).

Στην νέα απογραφή που έγινε το 2011 οι κάτοικοι που απογράφηκαν ήταν σύμφωνα με την στατιστική υπηρεσία, 648 (159 στο Κορφοβούνι (κέντρο), Δάφνη 31, στον Έλατο 407, στην Δρυώνα 35, Ρουμάνια 16 κάτοικοι.

Οι πολιτιστικές εκδηλώσεις και τα πανηγύρια στο χωριό μας δυστυχώς μειώθηκαν δραματικά.

Έχουμε το πολιούχο του χωριού Άγιο Γεώργιο που γιορτάζει 23 Απριλίου & ανάλογα πότε έχουμε Πάσχα,(κινητή εορτή).

Επίσης την εκκλησία του Αγίου Νικολάου & Αγίας Θεοδώρας που εορτάζει στις 6 Δεκεμβρίου και 11 Μαρτίου αντίστοιχα.

Υπάρχουν όμορφα εξωκλήσια,Προφήτης Ηλίας,Άγιος Χριστόφορος,Άγιος Αθανάσιος, έχουμε την ενορία της Δρυώνας με την εκκλησία των Αγίων Αποστόλων Πέτρου & Παύλου που εορτάζει κάθε χρόνο 29 Ιουνίου και μάλιστα γίνεται πολύ καλό παραδοσιακό πανηγύρι.

Το καλοκαίρι 15 Αυγούστου γιορτάζει η νέα μας εκκλησία, Κοιμήσεως της Θεοτόκου που χτίστηκε στην θέση που βρισκόταν η παλιά και είχε καεί όπως γνωρίζουμε όλοι μας.

Καγκελάρι 16 Αυγούστου,αυτό έμεινε μόνο ως πολιτιστική εκδήλωση του χωριού,όπου μπορούν να συμμετέχουν οι χωριανοί και επισκέπτες στον μεγάλο,τρανό χορό που γίνετε στην κεντρική πλατεία του χωριού.

Οι περισσότεροι κάτοικοι του χωριού είναι αγρότες με κτήματα από ελιές στην ευρύτερη γύρω περιοχή,εκτός χωριού, Βλαχέρνα, Σκαμνιά, Πρόγονοι, αλλά και με κτήματα στο Χανόπουλο Άρτας από κλήρους και καλλιεργούν,καλαμπόκια και τριφύλλια.

Υπάρχει και κτηνοτροφία στο χωριό με εκτροφή αγελάδων ελευθέρας βοσκής,λίγα αιγοπρόβατα σε σχέση με τις παλιές καλές εποχές που όπως μας λένε οι παλαιοί το βουνό απέναντι που είχε πυκνή βλάστηση έφταναν και τα πέντε χιλιάδες αιγοπρόβατα να βόσκουν.

Η λίμνη Πουρναρίου προσφέρεται για να ανάπτυξη της περιοχής μας,ψάρεμα,ήπιο αγροτουρισμό,όπως και η εξόρυξη από το βουνό της πλέον γνωστής πέτρας Κορφοβουνίου σε ολη την Ελλάδα.

Μιά προσπάθεια γίνεται τώρα με ιδιωτική επένδυση για εγκατάσταση ανεμογεννητριών απέναντι στο βουνό στην θέση πύργος,τσουγκρί,μήπως και ελπίζουμε να έχουμε κάποια βοήθεια ανάπτυξης στο χωριό με τα αντισταθμιστικά οφέλη.

Το χωριό γενικά μπορούσε να αναπτυχθεί όταν έγινε αυτό το «καταραμένο» φράγμα που διέλυσε όλους τους οικισμούς στο ποτάμι,που είχαν πολλά κτήματα,αρδεύσιμα τα περισσότερα και μας σκόρπισε από εδώ και από εκεί.

Λάθη που τα πληρώνουμε ακόμη σήμερα βλέποντας ότι την εποχή εκείνη δεν υπήρχαν άνθρωποι με μυαλό ή εσκεμμένα δεν εκμεταλλεύτηκαν την δυνατότητα ανάπτυξης του χωριού.

Πέρασαν χρόνια έγιναν προσπάθειες ανάπτυξης από την εκάστοτε διοίκηση του χωριού που εκλεγόταν αλλά το χωριό όπως τόνισα στην αρχή έχει μεγάλη έκταση,πολλά χιλιόμετρα αγροτικών δρόμων,σπίτια στους οικισμούς έρημα θα έλεγα,με πολύ δύσκολη οδική πρόσβαση.

Τα παράπονα όλα δικαιολογημένα των κατοίκων μέχρι και σήμερα που φτάσαμε στην πτώση της οικονομίας,στην περικοπή των έργων,την περικοπή των συντάξεων,η ανεργία καλπάζει,η ακρίβεια παραμένει όμως,οι κάτοικοι που είχαν πάει στις μεγάλες πόλεις επιστρέφουν για να περιορίσουν όσο το δυνατόν τα έξοδα τους.

Η Ιστορία του χωριού, σύμφωνα με τον Κώστα Κοκκινέλη.

Μέ αφορμή και τό πρώτο βιβλίο που έχουμε σήμερα για τό χωριό , που έχει γράψει ο Κοκκινέλης Κώστας παρουσιάζουμε μια μικρή περίληψη τί αναφέρει σχετικά με τό όνομα.

Τό όνομα Μπρένιστα ειναι σλάβικο,σύμφωνα με τις πληροφορίες του συγγραφέα όπου στα ελληνικά σημαίνει δάσος με κρανιές.

Η κρανιά ειναι ένα δέντρο θαμνώδες,φυλλοφόλο.Τήν άνοιξη που ανθίζει βγάζει ωραία κίτρινα άνθη.

Τέτοια δέντρα πράγματι υπήρχαν και υπάρχουν όχι πολλά στήν περιοχή του κέντρου του χωριού μας.

Οπως μας λέει και ο συγγραφέας που έψαξε,ερεύνησε και ρώτησε στην πρεσβεία της Σερβίας,τον ενημέρωσαν λοιπόν ότι στα σλαβικά η κρανιά λέγεται Ντρέν.

Πιθανόν πράγματι στην αρχή να ονομάστηκε τό χωριό Ντρένιστα απο το «ντρεν» και με τον καιρό πήρε αργότερα και το όνομα Μπρένιστα.

Νά επισημάνω εδώ από ότι έχω διαβάσει οι σλάβοι ηταν ένας φτωχός γεωργικός λαός και είχε την τάση νά δίνει σλάβικα τοπωνύμια σχετικά με τα δασώδη μέρη που κατοικούσαν.

Η προέλευση του σημερινού ονόματος του χωριού Κορφοβούνι ειναι προφανές ότι τό πήρε βιαστικά θά έλεγα εγώ το 1927, γιατί βρισκόταν στην κορυφή ενός υψώματος σέ σχέση με τον απέραντο κάτω κάμπο της Άρτας.

Άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα σλάβικου ονόματος στην περιοχή μας ειναι αυτό του οικισμού Νεζερίστρα που βρίσκεται βόρεια ανατολικά του χωριού μας δίπλα στην σημερινή τεχνιτή λίμνη.

Τό σλάβικο αυτό όνομα ετυμολογικά μας λέει ότι εδώ τό μέρος έχει πολλά νερά.Πράγματι εδώ ειχε πολλές βρύσες με πόσιμο νερό,πολλές από αυτές σήμερα έχουν χαθεί.

Τό όνομα αλλάζει κι εδώ το 1954 με προεδρικό διάταγμα και ονομάζεται πλέον σήμερα Δρυώνα γιατί κάποτε είχε ένα πολύ πυκνό όμορφο δάσος με δρύς ,αλλά κι εδώ πάλι αλόγιστα ο παράγων άνθρωπος το κατέστρεψε με τήν υλοτόμιση.

Να αναφέρω εδώ την προσωπική μου άποψη σχετικά με τό όνομα,όταν έχω χρόνια που ασχολούμαι γιατί μού αρέσει νά καταγράφω,ψάχνω,ερευνώ ιστορικά στοιχεία για την περιοχή μας.

Τό όνομα Μπρένιστα (Brenista) είναι σλάβικο και ειναι σύνθεση της λέξης Bres και του -ιστα σλάβικο επίθεμα που συναντάμε στά περισσότερα σλάβικα ονόματα στην περιοχή μας.

Για παράδειγμα αναφέρω την σημερινή ονομασία Γραμμενίτσα που παραμμένει, Νησίστα, η σημερινό ονομα της Ροδαυγής, Αβαρίτσα,»σύνορο» που υπάρχει και λέγεται σήμερα μεταξύ Κορφοβουνίου-Πιστιανών.

Έχουμε λοιπόν το όνομα Bres που άν το αναλύσουμε μας παραπέμπει σέ μέρος, τόπο λασπώδες,πηλός,λάσπη.Θα μού πείτε τώρα που είναι η λάσπη ή το λασπώδες εδαφος στό ορεινό χωριό Μπρένιστα.

Η αποψή μου είναι όταν ήρθαν οι σλάβοι στήν περιοχή μας βρήκαν στό χωριό μας τά εργαστήρια και τούς φούρνους όπου έψηναν τά εκατοντάδες μικρά τούβλα,κεραμίδια που τροφοδοτούσαν για την κατασκευή,τό χτίσιμο αρχαίων πόλεων,κάστρων στήν ευρύτερη περιοχή μας.

Η περιοχή τού χωριού μας που είχε το καλύτερο κοκκινόχωμα για την παραπάνω περίπτωση ήταν στον Προφήτη Ηλία όπου όταν έγινε η πρώτη διάνοιξη του δρόμου και η διαμόρφωση του χώρου γυρω απο το εξωκλήσι βρέθηκαν πολλά κεραμίδια και τούβλα.Αλλη μια γνωστή και σήμερα θέση ως κεραμίδια ειναι στα Ρουμάνια,όπου κι εκει οι αγρότες όταν όργωναν με το αλέτρι έβρισκαν κεραμίδια και μικρά τούβλα.

Η έρευνα συνεχίζεται πάντα και βλέπω την περίπτωση που αναφέρει ο Κώστας πολύ ενδιαφέρουσα γιά παραπέρα σχετική μελέτη γύρω απο τό όνομα αυτό.

Υπάρχουν πολλές εικασίες από ότι έχω διαβάσει ότι η αρχαία Νικόπολη έχει χτιστεί με υλικά από την περιοχή μας.Θα πρέπει να σας θυμίσω ότι ο Άραχθος ποταμός ήταν πλωτός μέχρι και την περιοχή της σημερινής Μητρόπολης Άρτας κι έτσι υπήρχε η δυνατότητα μεταφοράς των υλικών για τό χτίσιμο των αρχαίων πόλεων.

Υπάρχουν κάποιες πληροφορίες που δεν μπορούν να διασταυρωθούν ότι στήν περιοχή που βρίσκεται σήμερα κάτω από τον κεντρικό δρόμο,πρός τον Αγιο Νικόλαο,τα ερείπεια της Ζωοδόχου Πηγής,το σπίτι της Παναγιώτας Αποστόλου και πρός το σπίτι του γνωστού Μαντζαβίνα που ήταν απο τους πρώτους που έμειναν εδώ,υπήρχε μικρός οικισμός με όμορφα μικρά σπίτια πετρόκτιστα,αλλά και όμορφα σοκάκια,στενοί δρόμοι,είχε δε μάλλον σύνδεση, διέξοδο πρός το ναό του Αγίου Νικολάου,μοναστήρι πολύ παλαιά όπου κατέφυγε κατατρεγμένη και η Αγία Θεοδώρα πολιούχος της Άρτας.

Υπάρχουν αρκετά πιστεύω ιστορικά στοιχεία για τό χωριό μας διάσπαρτα που δέν βρίσκουμε δυστυχώς γραπτές μαρτυρίες για να πούμε ότι πραγματικά εδώ υπήρχε αυτός ο οικισμός ή έγιναν αυτές οι μάχες,εδώ ήταν η τάδε εκκλησία,εδώ γιά παράδειγμα οπως γνωρίζουμε υπήρχε η θέση Μπαρπέρνια και γίνονταν η μεγαλύτερη ζωοπανήγυρη στήν περιοχή τού χωριού.

Εκεί υπήρχε λένε και ο ναός του Αι Γιάννη του ριγανά,ερείπια λιγοστά υπάρχουν σήμερα,μόνο πέτρες,δυστυχώς όμως πάλι δέν υπάρχουν κάποιες ιστορικές γραπτές μαρτυρίες για να γνωρίζουμε περισσότερα.

Αυτά τά λίγα για σήμερα με αφορμή το πρώτο βιβλίο που κυκλοφόρησε για τό χωριό μας και που πρέπει νά τύχει την πρέπουσα συμπαράσταση προώθησης απο τον τοπικό Μορφωτικό Σύλλογο και τήν τοπική κοινότητα Κορφοβουνίου

Η πλήρης αναφορά του Σεραφείμ Ξενοπούλου για το Κορφοβούνι Άρτα

Στις σελίδες 16-17 του βιβλίου του, ΔΟΚΙΜΙΟΝ ΙΣΤΟΡΙΚΟΝ ΠΕΡΙ ΑΡΤΗΣ ΚΑΙ ΠΡΕΒΕΖΗΣ που εκδόθηκε το 1884 ο Σεραφείμ Ξενόπουλος αναφέρει τα εξής για το χωριό μας το Κορφοβούνι, ίσως και τα μοναδικά γραπτά στοιχεία που υπάρχουν.Τα στοιχεία είναι ελεύθερη μετάφραση από μένα (Ιωάννης Κούσουλας) αλλά θα ακολουθήσει και φωτογραφία του αυθεντικού κειμένου.

Ποιος είναι όμως ο Σεραφείμ Ξενόπουλος ;

Ο Μητροπολίτης Άρτας Σεραφείμ Ξενόπουλος ο Βυζάντιος γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη στην περιοχή των Ταταύλων (Ταταούλη) με καταγωγή από την πλευρά του πατέρα του Μιχαήλ από ένα χωριό της Νάξου, ενώ από κείνη της μητέρας του Σωσσάνης την Χίο (αν και η ίδια είχε επίσης γεννηθεί στην Κωνσταντινούπολη). Τα πρώτα γράμματα έμαθε στα σχολεία της γενέτειρας του και έπειτα μαθήτευσε, όπως αναφέρει ο ίδιος, " πάντα τα εγκύκλια δε και τα ιερά μαθήματα" κοντά στον λόγιο μοναχό Ιωσήφ, ο οποίος προερχόταν από τον κύκλο των μαθητών της σχολής των Κυδωνιών. Επίσης την ίδια περίοδο διδάχτηκε την ιταλική γλώσσα από τον ιταλό στην καταγωγή αλλά ορθόδοξο στο θρήσκευμα Παύλο παπά Νικόλα. Το 1832 χειροτονήθηκε ιεροδιάκονος, το 1847 πρεσβύτερος, το 1848 προχειρίσθηκε Επίσκοπος Αργυρουπόλεως. Το1863 έπειτα από τις καθιερωμένες εξετάσεις Ελληνικών, Ιστορικών και Θεολογικών μαθημάτων που προέβλεπε το πρόγραμμα της σχολής της Χάλκης, έλαβε το δίπλωμα και στις 10 Απριλίου του ίδιου έτους μετατέθηκε στην Άρτα. Στις 27 Ιανουαρίου του 1864 εξελέγη Μητροπολίτης Άρτης. Σημαντική εκκλησιαστική προσωπικότητα και δόκιμος ιστοριοδίφης, σημάδεψε με την παρουσία του την πνευματική ζωή της Άρτας με το πλούσιο ποιμαντικό και συγγραφικό του έργο. Από το δεύτερο, το οποίο παρουσιάζει πολυμορφία και είναι ιδιαίτερης ιστορικής σημασίας, αξίζει να μνημονεύσουμε το «Δοκίμιον Ιστορικόν περί Άρτης και Πρεβέζης» Αθήναι 1884, (επανέκδοση Μουσικοφιλολογικός Σύλλογος Άρτας «Σκουφάς», 'Άρτα 1986,), στο οποίο με λεπτομερή τρόπο παρουσιάζει την ιστορία, κυρίως εκκλησιαστική, των

προαναφερόμενων περιοχών και της Ηπείρου γενικότερα.

για περισσότερα : δείτε εδώ

<< Πρένιστα ή Μπρέντιστα ή Πρενίστα κατοικούντο από 75 οικογένειες γεωργών και ξυλοκόπων,και είχαν ένα Ιερόν Ναό του Αγίου Γεωργίου που καθιερώθηκε στις 30 Ιουλίου του 1870, πέντε παρεκκλήσια: της Θεοτόκου της Μεταστάσεως ή Εισοδείων Αυτής αστέγων. Του Αγίου Γεωργίου κατεστραμμένο παντελώς.Της Θεοτόκου επ' ονόματι της Γεννήσεως.Του Προφήτη Ηλία άστεγων εν μέρη.Του Αγίου Χριστοφόρου κατεστραμμένων.Σ΄αυτό το χωριό υπήρχε και η Ιερά Μονή του Αγίου Νικολάου, προς τ' ανατολικά του χωριού,όπου σωζόταν ένας μικρός Ναΐσκος του, ανάμεσα σε σορούς από ερείπια και χαλάσματα. Εκεί λέγεται ότι κατέφυγε η σύζυγος του Δεσπότου Μιχαήλ Β' Κομνηνοαγγέλου, η βασίλισσα Αγία Θεοδώρα, μάλιστα οι ντόπιοι επιδείκνυαν το σημείο στο οποίο έμεινε κρυμμένη η μακάρια,πάνω σε μια μεγάλη σκληρή πέτρα,κοίλη από την μια πλευρά εκ' της φύσεως της, που έμοιαζε με θρονίσκο(πολυθρόνα),το είδαμε και εμείς που ήταν σε απότομη και κατηφορική θέση.Πνευματικώς το χωριό αυτό κυβερνάτε από δυο Ιερείς.>>

Το αυθεντικό κείμενο του Δοκιμίου σε καθαρεύουσα μορφή φαίνεται στην ποιο κάτω φωτογραφία.

Ήταν 12 Οκτωβρίου 1912 η απελευθέρωση του Κουρφοβουνίου

Πολλοί θα είναι αυτοί που ίσως και σήμερα δεν γνωρίζουν πότε απελευθερώθηκε το Κορφοβούνι από τον Οθωμανικό ζυγό,πότε έφυγαν δηλαδή οι Τούρκοι από το χωριό, τα καίρια τριγύρω μας κομβικά υψώματα αλλά και από τα φυλάκια,ξακουστά ώς καρακόλια που είχαν εδώ στην Παναγία και κάτω στην Δρυώνα για να ελέγχουν τα στρατηγικά περάσματα του ποταμού Αράχθου προς την απέναντι ελεύθερη περιοχή.

Ήταν τότε που με το λυκαυγές της 12ης Οκτωβρίου 1912, ο Ελληνικός στρατός της περιοχής, δηλαδή το 3ο και 10ο τάγμα Ευζώνων καθώς και δύο τάγματα του 15ου Συντάγματος, άρχισαν τις προετοιμασίες για την συνέχιση της επίθεσης.

Οι εμπροσθοφυλακές και οι ανιχνευτικές περίπολοι, που προχωρούσαν μπροστά, δεν δέχτηκαν πυρά. Προχώρησαν μέχρι τις κορυφές της Τσούκας και του Πύργου, που το προηγούμενο βράδυ ήταν γεμάτες από Τουρκικό στρατό, αλλά τώρα δεν υπήρχε ούτε ψυχή.

Οι Τούρκοι είχαν εξαφανισθεί.

Είχαν φύγει τη νύχτα χωρίς να γίνουν αντιληπτοί. Είχαν φύγει, όχι μόνον από την περιοχή Κορφοβουνίου – Αμμότοπου, αλλά και από τη Φιλιππιάδα, τη γέφυρα Καλογήρου, την Καμπή και το Καστρί. Γιατί άραγε; Πώς εξαφανίστηκαν έτσι απρόοπτα και αναπάντεχα; Ποιος λόγος τους εξανάγκασε να φύγουν, χωρίς να δώσουν μάχη; Γιατί ο Τουρκικός στρατός εξαφανίστηκε ως δια μαγείας από την περιοχή Φιλιππιάδας – Κορφοβουνίου- Αμμότοπου τη νύχτα 11 προς 12 Οκτωβρίου 1912, χωρίς να δώσει μάχη;

Η απροσδόκητη φυγή των Τούρκων οφείλεται στο εξής περιστατικό:

Στις 10 Οκτωβρίου 1912 αργά τη νύχτα, όταν διεξάγονταν οι φοβερές μάχες Γριμπόβου ένα μικρό απόσπασμα από 150 Ευζώνους που ανήκαν στο 3ο ανεξάρτητο τάγμα Ευζώνων, κατέλαβε το Ανώγειο κατόπιν διαταγής του Στρατηγείου. Το μικρό αυτό τμήμα, με τη συνδρομή και τις υποδείξεις Ανωγειατών ανταρτών που γνώριζαν καλά τα κατατόπια, οργάνωσε τέλεια την άμυνα σε όλες τις διαβάσεις των δυτικών κορυφών που οδηγούσαν στο χωριό. Οι Τούρκοι που γνώριζαν τη στρατηγική θέση του Ανωγείου για την ασφάλεια των στρατευμάτων τους στο νότο, το επόμενο πρωί, 11 Οκτωβρίου 1912, προσπάθησαν να το καταλάβουν με μανιασμένες επιθέσεις που εξαπέλυσαν από το Γοργόμυλο , τα Χαλάσματα, τον Άγιο Θεόδωρο, τα « Πέντε Πηγάδια» και τη Σκλίβανη.

Παρά τις ολοήμερες προσπάθειες, δεν κατόρθωσαν να διασπάσουν τη γραμμή και άπρακτοι επέστρεψαν πίσω στις παλαιές τους θέσεις κάτω στο Δερβένι.

Με το σούρουπο, ένα μικρό τμήμα αποτελούμενο από ευζώνους και αντάρτες, επιτέθηκε ξαφνικά στο Φρούριο των Πέντε Πηγαδιών με αποτέλεσμα οι Τούρκοι να αιφνιδιαστούν και πανικόβλητοι να τραπούν σε φυγή προς τα Πεστά , εγκαταλείποντας τα πάντα πίσω τους. Μόλις ο αρχιστράτηγος των Τούρκων Εσάτ Πασάς έμαθε ότι καταλήφθηκε το Ανώγειο από τον Ελληνικό στρατό και εγκαταλείφτηκε το Οθωμανικό Φρούριο στα «Πέντε Πηγάδια» από τον δικό του στρατό, διέταξε την άμεση και ταχύτατη υποχώρηση του Τουρκικού στρατού που βρισκόταν στην περιοχή Φιλιππιάδος – Κορφοβουνίου – Αμμότοπου προς τα Γιάννενα , από φόβο μήπως αποκοπεί, εγκλωβισθεί και εξοντωθεί στη στενωπό της περιοχής του Οθωμανικού Φρουρίου των Πέντε Πηγαδιών και την κοιλάδα του ποταμού Λούρου. Χάρις στην έξυπνη αυτή κίνηση των Ευζώνων στό Ανώγειο και στα «Πέντε Πηγάδια», η Φιλιππιάδα απελευθερώθηκε αναίμακτα.

Οι αξιωματικοί, αφού βεβαιώθηκαν ότι οι Τούρκοι είχαν εξαφανισθεί από την περιοχή, ανέφεραν αμέσως το γεγονός στο Στρατηγείο. Ο Σαπουντζάκης που δεν πίστευε στα μάτια του έδωσε εντολή στην ίλη ιππικού να προβεί σε αναγνώριση προς όλες τις κατευθύνσεις και προπαντός προς την περιοχή της γέφυρας Καλογήρου και την Φιλιππιάδα.Πράγματι στις 12.00 το μεσημέρι της 12ης Οκτωβρίου 1912 ο υπίλαρχος Γιαννόπουλος,κάλπαζε με έναν ουλαμό από τους Χαλκιάδες προς την τότε πέτρινη γέφυρα Καλογήρου.Εκεί ανίχνευσε όλη τη γύρω περιοχή και διαπίστωσε ότι οι Τούρκοι ήταν άφαντοι και τα πολυβολεία κενά.

Αμέσως ο υπίλαρχος Γιαννόπουλος συνέταξε και έστειλε στο Στρατηγείο το κάτωθι ανακοινωθέν:

«Γέφυρα Καλογήρου 12 Οκτωβρίου 1912, ώρα 13.10 μ.μ. Στρατηγείον: Η διάβασις της γέφυρας ελευθέρα, τα πολυβολεία κενά. Η γέφυρα έχει ανάγκη επιδιορθώσεως προς διάβασιν πυροβολικού, καθότι το ξύλινο κατάστρωμά της έχει καταστραφεί εις πολλά μέρη. Άφησα τμήμα τι προς φρούρησιν της γέφυρας και με το υπόλοιπο του ουλαμού βαίνω προς Φιλιππιάδα».

Αφού άφησε τη φρουρά στη γέφυρα, κάλπασε με την υπόλοιπη δύναμη προς την Φιλιππιάδα.

Όταν έφθασαν στο Ελευθεροχώρι, όπου οι κάτοικοι ήταν όλοι Έλληνες, έτυχαν υποδοχής ηρώων. Τους δέχτηκαν με ζητωκραυγές, με θερμές αγκαλιές και με δάκρυα ευγνωμοσύνης.Οι καρδιές τους χτυπούσαν δυνατά και τα πρόσωπα έλαμπαν από χαρά. Επί τέλους μετά από 450 χρόνια μαύρης σκλαβιάς από κατακτητή άξεστο, βάρβαρο και αιμοβόρο, ήταν πλέον ελεύθεροι. Στη συνέχεια ο υπίλαρχος Γιαννόπουλος προχώρησε προς τη Νέα Φιλιππιάδα στην οποία τότε κατοικούσαν μόνο Τούρκοι.

Την βρήκε άδεια από κατοίκους, γιατί από φόβο ακολούθησαν τον Τουρκικό στρατό. Τέλος έφτασε στην Παλαιά Φιλιππιάδα στην οποία κατοικούσαν εξ ολοκλήρου Έλληνες. Οι λεβέντες του ιππικού έγιναν και εδώ δεκτοί με τα ίδια συναισθήματα χαράς, ευγνωμοσύνης και ανακούφισης, όπως στο Ελευθεροχώρι. Ήταν όμως και μερικοί ανήσυχοι και αναστατωμένοι, διότι οι Τούρκοι φεύγοντας, είχαν πάρει μαζί τους ως ομήρους συγγενικά τους πρόσωπα. Παρά ταύτα, όλοι ζητούσαν με βουλιμία να μάθουν για την πολεμική ρωμαλεότητα του Στρατού μας και εάν τώρα η πατρίδα είναι καλά προετοιμασμένη για τη νικηφόρα έκβαση του πολέμου. Ήταν και τούτο απαύγασμα της θλιβερής ανάμνησης του προ 15ετίας άτυχου πολέμου του έτους 1887 που τόσο πολύ τους είχε ταλαιπωρήσει. Έπειτα έδωσαν όλες τις πληροφορίες που γνώριζαν για την ξαφνική νυχτερινή φυγή των Τούρκων προς τα Γιάννενα.Ο υπίλαρχος Γιαννόπουλος αμέσως στέλνει στο Στρατηγείο το παρακάτω λιτό ανακοινωθέν:

«Φιλιππιάς 12 Οκτωβρίου 1912, ώρα 02.25′ μ.μ. Στραγηγείον. Φιλιππιάς τελείως ελευθέρα. Ευρίσκομαι εν αυτή αναμένων διαταγάς σας»

Μόλις ο στρατηγός Σαπουντζάκης έλαβε το ανακοινωθέν, διέταξε το 2οΤάγμα του 15ου Συντάγματος να μεταβεί και να καταλάβει τη Φιλιππιάδα και το 1ο Τάγμα του ιδίου Συν/τος να καταλάβει την Καμπή. Παρόμοιες διαταγές έδωσε και στα άλλα στρατιωτικά τμήματα για την κατάληψη άλλων τοποθεσιών στην περιοχή Γριμπόβου – Κορφοβουνίου – Αμμότοπου. Όντως στις 4.00 το απόγευμα της ίδιας ημέρας 12 Οκτωβρίου 1912 το 2ο τάγμα υπό την διοίκηση του Ταγματάρχη Γκιταράκου, ξεκίνησε πεζοπορία από τους Χαλκιάδες (σήμερα Φιλοθέη) και έφθασε στη Φιλιππιάδα τις βραδινές ώρες, χωρίς καμιά ενόχληση. Οι κάτοικοι έζησαν νέες χαρές και νέες συγκινήσεις, γιατί έβλεπαν ότι οι ελπίδες τόσων αιώνων γίνονταν τώρα πραγματικότητα.

Ο ταγματάρχης Γκιταράκος αφού έλαβε όλα τα ενδεικνυόμενα μέτρα για την τάξη και την ασφάλεια της Κωμόπολης, έστειλε στο Στρατηγείο το εξής ανακοινωθέν: «Φιλιππιάς 12-10-12, ώρα 11 νυκτός. Αρχηγείον Στρατού. Εκτελούντες διαταγήν σας, κατέλαβον Φιλιππιάδα, λαβόντες παν μέτρον κατάλληλον προς εξασφάλισιν της τάξεως, θέσαντες φρουρούς εις τα δημόσια καταστήματα,αναβάλλοντες δι” αύριον την καταγραφήν των εν αυτοίς ειδών ως εκ του προκεχωρηκότος της ώρας… Εν γένει δε τα μέτρα της ασφάλειας εξετελέσθησαν τη επιβλέψει λοχαγού Αντωνιάδου».

Τρεισήμισι ώρες αργότερα, ο λοχαγός Αντωνιάδης που ρύθμισε τα μέτρα ασφαλείας, έστειλε και αυτός στο Στρατηγείο το ακόλουθο ανακοινωθέν: «Φιλιππιάς 13-10-1912, ώρα 2.30′ πρωίας. Αρχηγείον. Κατελάβομεν Φιλιππιάδα, Ελευθεροχώρι. Πολλά πολεμοφόδια, τρόφιμα και 12 αιχμάλωτοι εις χείρας μας. Ουλαμός κατέχει γέφυραν Καλογήρου, 6ος λόχος πρωτοφυλακή προς Παντάνασσαν, 7ος λόχος εις Ελευθεροχώρι, 8ος πρωτοφυλακή προς Πρέβεζαν».

Η ενημέρωση του Ελευθερίου Βενιζέλου:

Ο αρχηγός του Στρατού Ηπείρου υποστράτηγος Σαπουντζάκης με δύο διαδοχικά ανακοινωθέντα ένα στις 12 και ένα στις 13 Οκτωβρίου, ενημέρωσε τον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο για τη φυγή των Τούρκων και την κατάληψη της Φιλιππιάδας. Παρατίθενται κατά σειράν τα ανακοινωθέντα:

1ον ανακοινωθέν:

« Άρτα 12-10-1912, Υπουργείον Στρατιωτικών – Αθήνας. 8ον Δελτίον. Απεσύρθη σήμερον ο εχθρός εκ Κιάφας, θέσεως εφ” ης επί τριήμερον διεξήγητο επίμονος αγών, καθ’ ον ο εχθρός υπέστη μεγάλας απωλείας. Κατόπιν αναγνωρίσεως προς Φιλιππιάδα, διέταξα όπως ανάλογον στράτευμα καταλάβει την ειρηπωμένην πόλιν περί εσπέραν ταύτης. Περί 5ην ώραν μ.μ.της σήμερον ήρξατο η κατάβασις εκ Γριμπόβου αναλόγου δυνάμεως ημών προς κατάληψιν Στρεβίνας. Αναγνώρισις ενεργείται προς χωρίον και στενωπόν Κουμουτζάδων(=Αμμότοπος). Οι κάτοικοι του χωρίου Κουμουτζάδων κατά την νύχτα της προχθές καθ” ην διεξήγετο μάχη υπέστησαν κατά πληροφορίας διασωθέντος και προσελθόντος ενταύθα Χριστιανού εκ Κουμουτζάδων φρικώδη βασανιστήρια εκ μέρους των Τούρκων. Οι νεώτεροι των ανδρών του χωρίου ανερχόμενοι εις 25 περίπου δεθέντες δια σχοινίων προσήχθησαν επί του πεδίου της μάχης, όπου τουφεκίσθησαν εκτων όπισθεν φονευθέντες άπαντες πλην δύο, οίτινες εσώθησαν προσποιηθέντες τον νεκρόν.Επίσης γυναικόπαιδα του ειρημένου χωρίου εγκλεισθέντα εν μια οικία υπέστησαν φρικώδη βασανιστήρια.Τούτων αγνοείται η τύχη. Ταύτα πάντα εγένετο τη διαταγή αυτού του διοικούντος τον εκεί Τουρκικόν στρατόν, όστις κατά θετικάς πληροφορίας ήτο αξιωματικός ανώτερος. Επίσης κατά πληροφορίας κατοίκων Φιλιππιάδος, νέοι της πόλεως ταύτης δεθέντες οδηγούνται παρά του υποχωρήσαντος στρατού εις Ιωάννινα όπως φονευθώσι».

2ον ανακοινωθέν:

« Άρτα 13-10-1912. Υπουργείων Στρατιωτικών Αθήνας». 9ον Δελτίον. Χθες την 5.30 μ.μ. κατελάβομεν την Φιλιππιάδα, τον Λούρον, Ελευθεροχώρι και γέφυραν Παντανάσσης, την δε 7ην εσπερινήν ώρας κατελάβομεν την Στρεβίναν. Ο Τουρκικός στρατός φεύγων εγκατέλειψε πάμπολλα πολεμοφόδια, τρόφιμα και άλλα υλικά, ων το ποσόν θέλομεν αναφέρει άμα τη καταγραφήτων. Συνελήφθησαν 12 αιχμάλωτοι, ως εις αξιωματικός. Διέταξα τα δέοντα δια την ασφάλειαν των κατοίκων των καταληφθέντων μερών, ανεξαρτήτως θρησκεύματος».

Η Φιλιππιάδα από την ημέρα της απελευθέρωσης της στις 12 Οκτωβρίου 1912, μέχρι την ημέρα απελευθέρωσης ολόκληρης της Ηπείρου στις 21 Φεβρουαρίου 1913, αποτέλεσε σταθμό σημαντικών γεγονότων. Σ” αυτήν μεταφέρθηκε και εγκαταστάθηκε το Ελληνικό Στρατηγείο, ιδρύθηκε Νοσοκομείο περίθαλψης και διακομιδής τραυματιών, εγκαταστάθηκαν κέντρα εφοδιασμού του στρατού, ήρθαν και διέμεναν ο Ελευθέριος Βενιζέλος και ο διάδοχος Κωνσταντίνος, κλπ.

Από όλα τα παραπάνω εύκολα συμπεραίνει ο καθένας μας ότι η απελευθέρωση του χωριού μας έγινε ταυτόχρονα με αυτή στην γειτονική μας Φιλιππιάδα, Αμμότοπο, Καμπή, Γρίμποβο, Καστρί και άμεσα σχετίζεται με όλα τα πολεμικά γεγονότα που διαδραματίστηκαν τις ημέρες εκείνες στην ευρύτερη τριγύρω περιοχή του χωριού μας

Το πρώτο βιβλίο γιά το Κορφοβούνι!

.
Συγγραφέας της όλης αυτής προσπάθειας είναι ο Κοκκινέλης Νικ. Κων/νος που ζεί στήν Αθήνα και εργαζόταν τα τελευταία χρόνια στά αστικά λεωφορεία Ο.Α.Σ.Α και ειναι πλέον συνταξιούχος σήμερα.
Στό βιβλίο μπορεί να βρεί ο αναγνώστης πολλά ενδιαφέροντα θέματα να διαβάσει και ειδικά για τούς νέους σήμερα που δείχνουν ενδιαφέρον για παλαιές ιστορίες που έχουν σχέση με τό χωριό μας.
Τό βιβλίο χωρίζεται σε οκτώ ενότητες,κεφάλαια,έχει πολλά ιστορικά στοιχεία για τό χωριό μας,πώς εξαγοράστηκε απο τούς τούρκους τσιφλικάδες,για τούς πατριώτες αγωνιστές που υπηρέτησαν την πατρίδα,την εκπαίδευση,σχολεία,δάσκαλοι που υπηρέτησαν,για όλες τις εκκλησίες μας πολλά στοιχεία με χρονολογίες,για την πρώτη συγκοινωνία στό χωριό μας,παραδόσεις,θρύλους.
Σέ επόμενο κεφάλαιο αναφέρει τα παραδοσιακά εργαλεία για το νοικοκυριό,αγροτικά εργαλεία,τα παραδοσιακά επαγγέλματα,ονόματα γνωστών μαστόρων και επαγγελματιών της εποχής, όπως κτιστών,ραφτάδων,τσαρουχάδων κ.α..

Στο βιβλίο μπορεί να βρεί κανείς πολλά στοιχεία για τα ήθη και έθιμα τού χωριό μας,τόν γάμο,τήν βάπτιση,τά πανηγύρια,τίς τοπικές κομπανίες,πολλά τραγούδια,παροιμίες,θρύλους της παλαιάς εποχής που έλεγαν,παιχνίδια που έπαιζαν τά παιδιά,για τούς νερόμυλους και τά φαντάσματα που έλεγαν ότι έβρισκαν στα λαγκάδια και στό δρόμο για να αλέσουν τά γεννήματα και πολλά άλλα που δέν μπορώ να αναφέρω και σίγουρα θα ξεχάσω μέσα απο τίς 450 περίπου σελίδες του βιβλίου.

Να ευχαριστήσουμε τον χωριανό μας κον Κώστα Κοκκινέλη για την προσπάθεια αυτή να καταγράψει και να συγκεντρώσει όλα αυτά τα ιστορικά στοιχεία για τό χωριό μας.

Είναι η πρώτη προσπάθεια τυπωμένη στό χαρτί και εαν υπάρχουν κάποια λάθη σε σχέση με χρονολογίες δέν νομίζω να έχει μεγάλη σημασία.

Σέ επόμενες αναρτήσεις μου θα προσπαθήσω να σας δώσω μερικά ενδιαφέροντα στοιχεία απο το πρώτο επιτέλους βιβλίο που γράφτηκε για την ιστορία του χωριού μας.

Τα πανηγύρια του χωριού

Τα πιο παλιά χρόνια στον τόπο μας δεν υπήρχαν καθόλου συγκοινωνίες, αυτοκίνητα, δρόμοι και όλες οι άλλες ανέσεις που υπάρχουν σήμερα. Δεν υπήρχαν ραδιόφωνα,τηλεοράσεις,ψυγεία, τηλέφωνα,ηλεκτρικό ρεύμα. Ο κόσμος σε μεγάλο βαθμό ζούσε στην απομόνωση.

Η διασκέδαση έλλειπε παντελώς. Δεν υπήρχαν τότε οι ταβέρνες και τα κέντρα διασκέδασης. Όλοι μικροί και μεγάλοι έδιναν την καθημερινή τους βιοπάλη και το δικό τους αγώνα, κυρίως για να επιβιώσουν και να ζήσουν, πάνω στα σκληροτράχαλα βουνά και στο άγριο τοπίο. Σχεδόν τα πάντα που είχαν σχέση με την διατροφή και την ενδυμασία τους τα παρήγαγαν και τα έφτιαχναν στον τόπο που κατοικούσαν μόνοι τους.

Οι άνθρωποι ήταν εκ των πραγμάτων αναγκαστικά, γεωργοί, κτηνοτρόφοι, τσαγκάρηδες, ραφτάδες,υφάντρες,μοδίστρες και ότι άλλο τους πίεζε,η ίδια η ανάγκη που είχαν.Ζούσαν μια ζωή σκληρή και δύσκολη τότε,αυτή ήταν η πραγματικότητα. Τα πανηγύρια ήταν μια όαση, μια στιγμή ξενοιασιάς και μια ευκαιρία για διασκέδαση στη σκληρή και κοπιαστική ζωή που ζούσαν οι άνθρωποι. Πανηγύρια γίνονταν σε όλα τα χωριά και ήταν αφιερωμένα στη μνήμη και στη γιορτή κάποιου αγίου και σίγουρα στην τοπική εκκλησία που γιόρταζε και το όνομα του Αγίου,το μεγάλο πανηγύρι.

Στη περιοχή μας και στο δικό μας χωριό το Κορφοβούνι το μεγάλο ετήσιο πανηγύρι γινόταν και λειτουργούσε στα παλιότερα εκείνα χρόνια με τους παρακάτω ρόλους.
-.Το πανηγύρι ήταν τόπος συνάντησης, συνεύρεσης και ανταμώματος των κατοίκων του χωριού μας, αλλά και με τους κατοίκους των γειτονικών χωριών που έρχονταν στο τοπικό μας πανηγύρι.
– Οι κάτοικοι του ενός χωριού γνωρίζονταν με τους κατοίκους των άλλων χωριών κυρίως μέσω των πανηγυριών. Οι σκληρές καθημερινές δουλειές, η έλλειψη μεταφορικών μέσων εμπόδιζαν την επικοινωνία και τις γνωριμίες μεταξύ κατοίκων των γειτονικών χωριών και τα πανηγύρια βοηθούσαν σε μεγάλο βαθμό προς αυτή την κατεύθυνση.
– Τα πανηγύρια τότε ήταν ο μοναδικός και αποκλειστικός τρόπος διασκέδασης των κατοίκων, μαζί φυσικά με τους γάμους και τα βαφτίσια. Το κύριο όμως και κυρίαρχο μέσο διασκέδασης ήταν πάντα τα παραδοσιακά πανηγύρια και σε μικρότερο βαθμό οι γάμοι και τα βαφτίσια.
– Πέρα όμως από το αντάμωμα, τη συνεύρεση, την επικοινωνία και την γνωριμία μεταξύ των κατοίκων μιας περιοχής,τα πανηγύρια έπαιζαν τότε μια πολύ πιο σπουδαία και σημαντική λειτουργία. Αυτή της γνωριμίας μεταξύ των νέων του χωριού ή των χωριών με τελική κατάληξη το γάμο. Τα πανηγύρια ήταν το νυφοπάζαρο και ο τόπος που γίνονταν οι γνωριμίες μεταξύ των νέων και τα γνωστά,ξακουστά προξενιά. Η επικοινωνία τα παλιότερα χρόνια μεταξύ των νέων, λόγω κυρίως των αυστηρών ηθών και εθίμων, ήταν πάρα πολύ δύσκολη.Όχι μόνο το πλησίασμα, όχι μόνο η συζήτηση και η συνομιλία, αλλά και το απλό κοίταγμα ανάμεσα στο αγόρι και στο κορίτσι θεωρούνταν τότε κατακριτέο, επιλήψιμο και αμάρτημα.

Υπάρχουν αρκετές ιστορίες με μαλώματα που γίνονταν παλαιά για τα μάτια κάποιας όμορφης κοπέλας στο πανηγύρι.Στόν κοινό κυκλικό όμως χορό, στα καγκέλια, το γνωστό μας καγκελάρι, τα αυστηρά αυτά ήθη και έθιμα χαλάρωναν, το αγόρι και το κορίτσι επιτέλους μπορούσε να κοιτάξει το ένα το άλλο στα μάτια, να πιαστούν χέρι – χέρι και γιατί όχι να συνομιλήσουν και να κουβεντιάσουν, έστω και για λίγο, όσο κρατούσε ο χορός. Η κλειστή και αυστηρότατη κοινωνία μπροστά στον κυκλικό χορό της πλατείας έσπαγε, χαλάρωνε,τα μάτια πάντα έπαιζαν τον κυρίαρχο ρόλο, μετά αμέσως έπιαναν δουλειά οι προξενητάδες με τις προξενήτρες, οι γνωστοί και οι συγγενείς και πάντα συνήθως τα περισσότερα προξενιά, οιαρραβώνες και οι γάμοι επακολουθούσαν μετά τα πανηγύρια.

Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι τα παλιότερα χρόνια πέρα από την πίστη, τη λατρεία προς τον τοπικό Άγιο και τη
θρησκευτικότητα των κατοίκων, αμέσως μετά ο κυριότερος ρόλος των πανηγυριών ήταν αυτός της επαφής και της γνωριμίας ανάμεσα στους νέους με τελική κατάληξη και σκοπό το γάμο.Και βέβαια πάντα κι αυτός της διασκέδασης, του γλεντιού, της χαράς και του ξεφαντώματος.

Στο χωριό μας γίνονταν Πάσχα, Δευτέρα της Λαμπρής & του Αγίου Γεωργίου που γιορτάζει ο προστάτης του χωριού μας,τύχαινε πολλές χρονιές να είναι διπλό,την ίδια ημέρα.Γίνονταν μεγάλο πανηγύρι στην κεντρική πλατεία που κρατούσε και τρεις ημέρες μας λένε οι παλαιότεροι και στην τρίτη ημέρα χόρευαν και το γνωστό μεγάλο χορό,το ξακουστό καγκελάρι.

Στον οικισμό του Ελάτου τώρα γίνονταν το πανηγύρι στο προαύλιο του Ναού του Αγίου Χριστοφόρου στίς 9 Μαίου κάτω από τα μεγάλα πουρνάρια που υπήρχαν εκεί.Αργότερα το πανηγύρι μεταφέρθηκε στα παραδοσιακά καφενεία του οικισμού και μαζευόταν πολύς κόσμος που πήγαινε από το ένα γλέντι στο άλλο και διασκέδαζαν όλη νύχτα.

Άλλο μεγάλο πανηγύρι ήταν αυτό που γίνονταν και γίνεται και σήμερα στον οικισμό της Δρυώνας, των Αγίων Αποστόλων στις 29 Ιουνίου. Ηταν και παραμένει ένα πολύ ωραίο παραδοσιακό πανηγύρι που φροντίζουν κάθε χρόνο να το αναβιώνουν κάτω από την σκιά των καταπράσινων δέντρων στο προαύλιο χώρο του ναού.

Στις 20 Ιουλίου γιορτάζει κάθε χρόνο ο Προφήτης Ηλίας στο ομώνυμο ύψωμα που βρίσκεται βόρεια του χωριού περιτριγυρισμένος από αιωνόβια δέντρα. Όλα αυτά αποτελούν παρελθόν γιατί σάπισαν και άλλα δυστυχώς με την συμβουλή απερίσκεπτων κόπηκαν από την ρίζα για καυσόξυλα,με ατυχή δικαιολογία τους κεραυνούς.Η αντικατάσταση των δέντρων αυτών πρέπει να γίνει κάποια στιγμή για να υπάρχει αρκετός ίσκιος για τους επισκέπτες.

Άλλο πανηγύρι τώρα γίνονταν την πρώτη Παρασκευή μετά το Πάσχα που γιόρταζε ο Ναός της Ζωοδόχου Πηγής. Το πανηγύρι δέν γίνονταν στο προαύλιο του ναού γιατί δέν υπήρχε αρκετός χώρος. Έτσι το εδώ πανηγύρι γίνονταν πάνω στο λόφο δίπλα από τον Αη-Βλάσση, αλλά και άλλες φορές το μετέφεραν στην κεντρική πλατεία του χωριού.Ο ναός αυτός σήμερα δυστυχώς είναι μόνο ερείπια και μια προσπάθεια που έγινε από το δικό μας ιερέα παππά Βασίλη,την εποχή που υπήρχαν χρήματα από τις αποζημιώσεις τού φράγματος,αλλά και πολλούς δωρητές πού υπήρχαν τότε,δεν είχε στο τέλος το ποθητό αποτέλεσμα.

Ακολουθεί το πανηγύρι τώρα που γινόταν στα Κοσμίτσιανα απέναντι στον Άγιο Αθανάσιο που γιορτάζει στις 2 Μαίου την Ανακομιδή των λειψάνων του Μεγάλου Αθανασίου. Το πανηγύρι εδώ το μετέφεραν για το καλοκαίρι στις 6 Αυγούστου του Αη-Σωτήρα γιατί τον μήνα Μάιο το ποτάμι είχε πολλά νερά και ήταν δύσκολη η διέλευσή του στα ορμητικά θολά νερά του.Το όμορφο αυτό παραδοσιακό πανηγύρι γινόταν κάτω στις ζάλες στο ποτάμι,εκεί που είχε παχύ,δροσερό ίσκιο κάτω από τα μεγάλα πλατάνια.

Κλείνοντας τα πανηγύρια να αναφερθώ στο Δεκαπενταύγουστο,της Κοιμήσεως της Θεοτόκου που γιόρταζε ή Παναγία μας στο ύψωμα ανατολικά του χωριού στο γνωστό τούρκικο Καρακόλι.Το μεγάλο πανηγύρι του καλοκαιριού γίνονταν στην πλατεία του χωριού κάτω από των ίσκιο, στα μεγάλα καταπράσινα πλατάνια που ήταν εκεί και είναι χρόνια και σήμερα.Αργά το απόγευμα ξεκινούσε το πανηγύρι με το μεγάλο καγκελάρι,όπου υπήρχε μεγάλη συμμετοχή των κατοίκων του χωριού,επισκεπτών,ξενιτεμένων και με το γεροντότερο χορευτή με την γκλίτσα του να ισιώνει το χορό.

Οι κομπανίες τις περισσότερες φορές στα πανηγύρια ήταν τοπικές από το χωριό μας με κλαρίνο,βιολί,λαούτο και ντέφι.Τό Κορφοβούνι είχε πάρα πολλές καλές κομπανίες και οργανοπαίκτες όπως ήταν ο Δημήτριος Γιαννέλος-κλαρίνο,ο Απόστολος Τραπέλας-κλαρίνο,ο Νικόλαος Γρηγ. Αθανασίου-βιολί,ο Φώτιος Κέφης-βιολί,ο Μάνθος Παππάς-βιολί,ο Βησσάρης Γιαννούκαρης-κλαρίνο,ο Κωστάρας-βιολί και ο Κων. Στ. Παππάς ντέφι.

Η κομπανία του Βησσάρη Γιαννούκαρη στο κλαρίνο,ο γιός του Βαγγέλης έπαιζε βιολί αργότερα έπαιζε κλαρίνο με δική του κομπανία για χρόνια,γλεντώντας πολλά χωριά της περιοχής.Ο Δημήτρης Νικ. Αθανασίου-λαούτο και αργότερα κιθάρα.

Αλλή μια κομπανία ήταν αυτή του Χρήστου Γ. Παππά στο κλαρίνο,ο Γιάννης Βάσιος-λαούτο,ο Φώτης Κ.Παππάς-βιολί και ο Γιώργος Δ. Νάτσιος– βιολί.

Τα όμορφα πανηγύρια,τα μεγάλα αξέχαστα γλέντια δεν γίνονται σήμερα παραδοσιακά στην κεντρική πλατεία του χωριού αλλά έχουν μεταφερθεί στις αυλές των καφενείων όταν αυτά γίνονται.Οι κομπανίες είναι ξενόφερτες και για να έρθουν στο πανηγύρι παίρνουν αρκετά χρήματα.Κάτι άλλο που έχει αλλάξει στις μέρες μας είναι ότι δεν πληρώνεις και δεν ασημώνεις την κομπανία για να σου παίξει το τραγούδι που θέλεις να χορέψεις.

Ένα μεγάλο πλήγμα που έχει να κάνει με το σβήσιμο των παραδοσιακών πανηγυριών είναι οι πολιτιστικοί σύλλογοι,οι δήμοι πάλι πληρώνουν πολλά χρήματα σε ορχήστρες πού παίζουν όλο το βράδυ όχι παραδοσιακά τραγούδια και μουσική,αλλά ότι έχει να κάνει με το γνωστό μας «»λάι-λάι» που ξεσηκώνει την νεολαία και χορεύει στην πίστα μέχρι την ανατολή του ήλιου.Αυτή η κατάσταση δημιούργησε πρόβλημα σε όλους τους καφετζήδες στα χωριά που έφερναν μια μικρή ορχήστρα για την συνέχιση της παράδοσης,για το πανηγύρι στο χωριό που γιορτάζει.

Δεν χρειάζεται να αναφέρω παραδείγματα εδώ για ορχήστρες που παίρνουν 6-7 χιλιάδες την βραδιά από συλλόγους,δήμους,και παίζουν τα ίδια τραγούδια όλο το βράδυ.Αλλά ευτυχώς πού υπάρχουν φωτεινές ακτίνες πολιτισμού από μικρούς συλλόγους στα χωριά μας που αναβιώνουν με τα λίγα πενιχρά έσοδά τους παραδοσιακά πανηγύρια με μεγάλη επιτυχία,καλό είναι να συνεχίσουν και αυτοί να στηρίζονται από τους Δημάρχους,κάτι είναι κι αυτό στις μέρες μας όταν θέλουμε να μιλάμε ότι προσφέρουμε στον πολιτισμό.

Είναι καιρός πιστεύω να αναβιώσουμε κάποια πανηγύρια τού χωριού μας που γίνονταν καλοκαίρι και ευνοεί και ο καιρός,να θυμηθούν οι παλαιότεροι τα όμορφα παραδοσιακά πανηγύρια μας,να μαθαίνουν και οι νεότεροι τα ήθη και έθιμα του τόπου τους.

Η πρώτη συγκοινωνία του Κορφοβουνίου

Συγκοινωνία με την σημερινή έννοια του λεωφορείου,του ταξί,δεν υπήρχε τις παλιές δύσκολες εποχές.Τότε,εκείνη την εποχή η επικοινωνία και η μεταφορά των εμπορευμάτων και των αγροκτηνοτροφικών προιόντων γινόταν με τα ζώα ποιο πολύ αλλά και πολλοί ήταν εκείνοι που φορτωμένοι στους ώμους και στην πλάτη οι γυναίκες τα προιόντα τους τα κουβαλούσαν στις πόλεις να τα πουλήσουν ή να τα ανταλλάξουν με άλλα απαραίτητα ψώνια για το σπίτι τους.

Αρκετοί ήταν αυτοί στο χωριό μας που είχαν ζώα υποζύγια για να κουβαλούν τα προιόντα προς την πόλη της Άρτας και το αντίθετο όταν μετέφεραν τα απαραίτητα ψώνια και εφόδια για τα σπίτια τους.

Τα ζώα λοιπόν ήταν απαραίτητα και φρόντιζαν όλοι να έχουν τουλάχιστον ένα για να διευκολύνονται στις μεταφορές προς την πόλη, στις γεωργικές εργασίες, αλλά και με τα ζώα φορτωμένα πήγαιναν στους αλευρόμυλους της περιοχής να αλέσουν τα γεννήματα όπως τα λέγαν παλιά τα σιτάρια και τα καλαμπόκια.

Με τα ζώα μετέφεραν παλιά φορτώματα από ξύλα που έκοβαν στο βουνό και τα πουλούσαν στους φούρνους της πόλης,κερδίζοντας λίγα χρήματα για τις ανάγκες της οικογένειας.

Τα υποζύγια ζώα αράδιαζαν στους στενούς δρόμους,μονοπάτια που υπήρχαν τότε μαζί με τα αφεντικά τους,αλλά και τους πεζοπόρους κατοίκους από το χωριό προς την πόλη και αντίστροφα.

Το 1949-1950 από ότι λέγεται ξεκίνησε να γίνεται ο πρώτος υποτυπώδης δρόμος για αυτοκίνητα,από την Γραμμενίτσα και ανέβαινε προς το Κορφοβούνι πάνω στο παλαιό μονοπάτι,το γνωστό Δερβένι όπως λεγόταν την εποχή εκείνη.

Ο δρόμος ανοίγονταν με σκαμπάνια, φτιάρια, παραμίνες,ήταν όπως καταλαβαίνετε μια σκληρή και επίπονη εργασία από εργάτες του χωριού μας που δούλευαν για πολλές ημέρες.Ύστερα από καιρό και μετά από σκληρή και δύσκολη δουλειά στην κατασκευή του δρόμου,έφτασε κάποια στιγμή στην θέση Κιάφα και ενώθηκε με τον δρόμο που ανέβαινε από Φιλιπιάδα προς την Ροδαυγή.

Ο δρόμος ήταν δύσκολος για το πέρασμα αυτοκινήτου,σε πολλά σημεία είχε μεγάλες πέτρες κάτω,αλλού ήταν στενός,αλλά συνεχώς γινόταν προσπάθειες βελτίωσης με προσωπική εργασία που αναλογούσε στον κάθε κάτοικο και έτσι όλοι μαζί δούλευαν για τον κοινό σκοπό,την διόρθωση τού υπάρχοντος δρόμου.

Αργότερα ενώθηκε το κέντρο του χωριού μας,πάνω η ράχη όπως λέμε σήμερα με δρόμο απο τόν Έλατο που ανέβαινε από τη στροφή του Φωτίου πάνω στόν Αη-Βλάσση,με πολλές και επικίνδυνες ανηφορικές στροφές.Ο δρόμος αυτός φαίνεται και σήμερα ακόμη αλλά δεν περνάει αυτοκίνητο,απλά παραμένει ως ανηφορικό μονοπάτι έως και σήμερα.

Από ότι λέγεται αργότερα γύρω στο 1955-56 αρχίζουν να κατασκευάζουν τούς δύσκολους,στενούς δρόμους πρός τους οικισμούς Δρυώνα και Ρουμάνια.

Ο δρόμος με τίς στροφές από τον Φωτίου το 1967 εγκαταλείφθηκε και έγινε ο δρόμος που υπάρχει και σήμερα από τό παλιό καφενείο τού Παντελή Κέφη έως το κέντρο του χωριού.

Πολύ αργότερα άρχισαν να ανοίγονται δρόμοι και προς άλλους οικισμούς με μπουλντόζες τώρα και μρ χρήματα πολλές φορές που μάζευαν και πλήρωναν για το δρόμο οι ίδιοι οι κάτοικοι τών οικισμών για να έχουν πρόσβαση προς το κέντρο του χωριού και στο υπάρχων οδικό δίκτυο.

Το πρώτο αυτοκίνητο που ανέβηκε στό κέντρο του χωριού ήταν μας λένε το φορτηγό με οδηγό τον Κώστα Αποστόλου ή όπως τον γνωρίζαμε οι περισσότεροι και ο «Κωνσταντάκης».

Αυτός που έκανε πρώτος συγκοινωνία με φορτηγό 3/4 ήταν ο Γιώργος Φασούλης.Ακολουθεί μετά ο Βασίλης Τάτσης με λεωφορείο τώρα πιά των 18 θέσεων τύπου 3/4 ο γνωστός και ως «Καρνάβαλος»,γιατί παρουσίαζε πολλές βλάβες.

Μετά απο μερικά χρόνια ο Φασούλης φέρνει λεωφορείο μάρκας Ford που είχε 26 θέσεις.Ο δε Τάτσης που έκανε συγκοινωνία φέρνει ένα Mersendes καινούριο των 26 θέσεων.Τά δύο λεωφορεία έκαναν και 3 δρομολόγια την ημέρα ακούγεται από τους παλαιότερους,υπήρχε κίνηση από το χωριό προς την πόλη και αντίστροφα.

Κάποια στιγμή ο Φασούλης εγκαταλείπει τήν συγκοινωνία και μένει μόνος του μέχρι που συγχωνεύτηκε στό ΚΤΕΛ ο Τάτσης με ένα καινούργιο λεωφορείο Μερσέντες τύπου γουρούνας.

Υπήρχαν να μην ξεχνάμε αργότερα τά αγοραία-ταξί όπως ήταν ο Κώστας Αποστόλου,ο Σπύρος Αποστόλου,ο Σταύρος Νικολάκης,ο Χρήστος Κέφης και ο Ηλίας Κέφης με αρκετό μεταφορικό έργο που εξυπηρετούσαν τούς κατοίκους του χωριού μας.

Κάπως έτσι ξεκίνησε και η πρώτη συγκοινωνία στο χωριό μας με την πόλη της Άρτας, βασικά πάνω σε ένα κακοτράχαλο δρόμο που υπήρχε ως τουρκικό σοκάκι,Δερβένι,ξεκίνησε να κατασκευάζεται αργότερα ο πρώτος αυτοκινητόδρομος για την εποχή που σπάνια θα έβλεπες αυτοκίνητο να κινείται σε χωριό.

Οι νερόμυλοι στο Κορφοβούνι

Η ιστορία του νερόμυλου αρχίζει με την νερομηχανή, που αναφέρεται χωρίς λεπτομέρειες σε επιγραφές των Σουμερίων.

Οι νερόμυλοι λειτούργησαν από πολύ νωρίς στην Ελλάδα. Ένας από τους αρχαιότερους γνωστούς νερόμυλους της Ευρώπης είναι της αρχαίας Αγοράς στην Αθήνα, που δούλευε από το 450–580 μ.Χ.

Ο αριθμός των νερόμυλων από τους οποίους σώζονται ίχνη ξεπερνά τις 20.000 στην Ελλάδα. Μετά την επανάσταση του 1821 στα όρια του τότε ελληνικού κράτους βρέθηκαν 6.000 νερόμυλοι, από τους οποίους 5.500 περιήλθαν στο δημόσιο, κατά τα ¾ κατεστραμμένοι.

Μέχρι το πρώτο μισό του 20ου αι. οι ανάγκες του αγροτικού κυρίως πληθυσμού στο βασικότερο είδος της διατροφής, το αλεύρι, καλυπτόταν από το παραδοσιακό δίκτυο ανεμόμυλων και νερόμυλων. Οι πρώτοι ατμόμυλοι που λειτούργησαν κατά τη δεκαετία του 1860 στα μεγαλύτερα αστικά κέντρα της εποχής, ελάχιστοι σε αριθμό, τριπλασιάστηκαν σχεδόν στη επόμενη δεκαετία και εξαπλώθηκαν σε περισσότερες πόλεις. Αυτό έγινε, επειδή σε ορισμένα κέντρα ο αστικός πληθυσμός ξεπέρασε το όριο, το οποίο μπορούσε να καλυφθεί από τα παραδοσιακά μέσα επεξεργασίας των δημητριακών. Από εδώ και πέρα η παρακμή των νερόμυλων, όσοι τουλάχιστον βρίσκονταν κοντά σε αναπτυσσόμενα αστικά κέντρα, ήταν αναπόφευκτη.
Οι νερόμυλοι ήταν ιδιόκτητοι ή μοναστηριακοί, που νοικιάζονταν σε επαγγελματίες μυλωνάδες. Το μίσθωμα πληρωνόταν με ποσοστό επί των εισπράξεων ή σε είδος (αλεύρι ή δημητριακά). Όταν όμως ο μύλος ήταν ιδιοκτησία μοναστηριού, το άλεσμα του σταριού της μονής γινόταν χωρίς να κρατά ο μυλωνάς την αμοιβή του.
Ο μηχανισμός του νερόμυλου αποτελείτο από δύο μέρη: το κινητικό, που το αποτελούσαν η φτερωτή και τα εξαρτήματά της, και το αλεστικό, που περιλάμβανε τις μυλόπετρες με τα εξαρτήματα λειτουργίας.
Τά κύρια μέρη νερόμυλου:
Η δέση , το αυλάκι (φυσικό και τεχνητό), η κόφτρα,το φίλτρο για τά κλαδιά, ο κορμός,η κάνουλα, το σιφούνι (σιφώνι), ο άξονας, η φτερωτή, οι μυλόπετρες ή μυλόλιθοι, το επανωμύλι, η σκαφίδα, η αλευροθήκη, ο γύρος, ο σταματήρας, ο σταυρός και το κτίριο.
Συντήρηση νερόμυλουΤ
ο ζήτημα βεβαίως, δεν είναι να έχει πρώτη ύλη ο μύλος για να λειτουργήσει. Πιο σημαντικό είναι να υπάρχει και ο κατάλληλος άνθρωπος να αναλάβει τη λειτουργία του, να γίνει μυλωνάς. Λέμε να γίνει, γιατί με τη διακοπή της λειτουργίας των νερόμυλων, χάθηκαν και οι μυλωνάδες. Όσοι από αυτούς, που σήμερα λογίζονται ως μυλωνάδες, είναι οι τελευταίοι μιας άλλης τάξης ανθρώπων, αυτών που συνήθως ασχολούνταν με άλλα επαγγέλματα και κατά περιόδους αναλάμβαναν να κινήσουν τον τοπικό μύλο ο οποίος ως συνήθως άνηκε σε κάποια εκκλησία ή και μοναστήρι.
Ήξερε δεν ήξερε λοιπόν ο άνθρωπος, ανελάμβανε και με τα ποσοστά που έπαιρνε από τα αλεστικά βελτίωνε τη ζωή της οικογένειάς του.
Η ζωή του μυλωνά
Ο νερόμυλος είχε συνδεθεί άμεσα με την κοινωνική ζωή κάθε περιοχής, αφού ήταν ο τόπος όπου συγκεντρώνονταν μεγάλος αριθμός ανθρώπων. Συνήθως οι μυλωνάδες ζούσαν μέσα στους μύλους που τους ανήκαν και επικοινωνούσαν όχι μόνο με τους συγχωριανούς τους, αλλά και με κατοίκους κοντινών χωριών. Έτσι η κάθε μέρα από τη ζωή τους, περνούσε μέσα στη φασαρία από τους ανθρώπους, τα ζώα και το μύλο.
Στο νερόμυλο μαθαίνονταν όλα τα νέα της γύρω περιοχής γι’ αυτό και ο μύλος έμοιαζε με παζάρι και λαϊκό πανηγύρι. Όποιος πήγαινε για άλεσμα αντάλλασσε νέα και σχολίαζε ότι συνέβαινε στην περιοχή. Η επιβεβαίωση για κάθε είδηση γινόταν από το μυλωνά ή την οικογένειά του και από τις φράσεις «το είπε ο τάδε στο μύλο», ή «το άκουσα στο μύλο», έμεινε και η έκφραση «στο μύλο και στο παζάρι».
Επίκεντρο των συζητήσεων ήταν θέματα οικονομικά, κοινωνικά, θέματα που αφορούσαν τις ασχολίες της τότε εποχής, αλλά και διάφορα κουτσομπολιά. Γι’ αυτό πολλές φορές στο μύλο κλείνονταν συμφωνίες για αγοραπωλησίες και πολλές φορές ακόμη και συνοικέσια. Οι μυλωνάδες αν και φτωχοί, τις περισσότερες φορές έκαναν τραπέζι σε περαστικούς και πελάτες. Το χειμώνα κυρίως ο κρυωμένος κυνηγός και ο διαβάτης θα έβρισκαν φωτιά, ψωμί, ξαποστασιά και λίγη κουβέντα. Και ο μυλωνάς άλλο που δεν ήθελε. Είχε την πόρτα πάντα ανοιχτή. Φασολάδα, τουρσιά, πίτες και λαχανικά από τον κήπο συνοδεύονταν με τσίπουρο και κρασί.
Ο μυλωνάς είχε έντονη κοινωνική ζωή, γιατί ερχόταν σε επαφή με όλους τους κατοίκους των γύρω χωριών. Ο Μύλος ήταν χώρος συναντήσεων, όπου περίμεναν με τις ώρες τη σειρά τους κουβεντιάζοντας. Αποτελούσε τόπο συγκέντρωσης, διάδοσης των νέων και ειδήσεων της περιοχής. Η αυλές των νερόμυλων γέμιζαν από ανθρώπους και φορτωμένα άλογα και μουλάρια. Όταν υπήρχε πολλή πελατεία και δεν προλάβαινε ο μύλος να τα αλέσει όλα την ίδια μέρα, τότε ο μυλωνάς φρόντιζε να φιλοξενήσει τους πελάτες του, γιατί οι αποστάσεις εκείνα τα χρόνια δεν καλύπτονταν εύκολα με τα ζώα. Ο Νερόμυλος διέθετε βοηθητικούς χώρους όπου κοιμούνταν οι άνθρωποι και ένα στάβλο για τα ζώα τους. Συνήθως όμως οι πελάτες άφηναν το άλεσμα και το έπαιρναν άλλη μέρα.
Η υδατόπτωση έδινε στους νερόμυλους την απαραίτητη δυναμική ενέργεια για την περιστροφή της φτερωτής. Το μικρό πετρόχτηστο, κεραμοσκέπαστο κτίσμα του νερόμυλου, που είχε συνήθως 2 δωματιάκια, βρισκόταν στο χαμηλότερο σημείο μιας πλαγιάς και εκμεταλλευόταν το νερό από το κοντινότερο ρέμα.
ο νερό συγκεντρωνόταν με την βοήθεια νεροαυλάκων σε μια ή δύο δεξαμενές, τις λεγόμενες στέρνες που ήταν χτιστές από πέτρες και βρίσκονταν σε υψόμετρο αρκετά πιο ψηλά από το μύλο.
Από τις δεξαμενές το νερό κυλούσε μέσα σε αυλάκι ή υδραύλακο πάνω σε έναν χτιστό με πέτρες τοίχο το οποίο βρισκόταν κάθετα στον μύλο. Στο τέλος, ο τοίχος έφτανε σε ύψους 7-10 μέτρα, ανάλογα με την μορφή του εδάφους, πάνω από το μύλο και το νερό έπεφτε με ορμή σαν καταρράχτη από το επικλινές μέρος του τοίχου, την λεγόμενη χούνη ή και κρεμαστή και μέσα στο βαγένι.
Στο κάτω μέρος βρισκόταν άνοιγμα περίπου 10 εκ., το σιφούνι. Εκτινάσσοντας από το σιφούνι με μεγάλη πίεση, το νερό κινούσε την φτερωτή, σίδερο στρογγυλό, η οποία μέσω κατακόρυφου άξονα (αδράχτι) και άλλων εξαρτημάτων περιέστριφε με την σειρά της την μυλόπετρα. Η μυλόπετρα τριβόταν πάνω σε μια άλλη σταθερή, στην οποία ο μυλωνάς έβαζε το σιτάρι και το κριθάρι. Τα «γεννήματα» έπεφταν από μια σκάφη με πορτάκι, το λεγόμενο βαρδάρι. Το νερό έβγαινε από το μύλο από ένα τοξωτό άνοιγμα στη βάση του, τη χούρχουλη και έπεφτε στο ρέμα.
Η αλεστική ικανότητα των νερόμυλων μπορούσε να φτάσει τις 100 οκάδες την ώρα, ανάλογα με την ποσότητα του νερού και το ύψος της κρέμασης του βαγενιού.
Οι νερόμυλοι στη Σμίξη:

Η περιοχή Σμίξης το 1978

Οι πρώτοι νερόμυλοι του Κορφοβουνίου ήταν της εκκλησίας,βακούφικοι της ενορίας του Αγίου Γεωργίου.Στη Σμίξη λειτουργούσαν δύο νερόμυλοι.Υπήρχε ο πάνω μύλος που λειτουργούσε το χειμώνα με νερό που ερχόταν σε αυλάκι μήκους περίπου 700 μέτρων απο το λαγκάδι και το μάζευαν,αποθήκευαν στην δεξαμενή νερού,τόν λεγόμενο «βρό» μέχρι να ξεκινήσει κάτω νά αλέθει ο μύλος.
Ο κάτω μύλος βρισκόταν στην πυκνή σκιά των αιωνόβιων πλάτανων και λειτουργούσε με νερό από το ποτάμι που έφτανε μέχρι εκεί με χωμάτινο μεγάλο αύλακα μήκους 1500 μέτρων περίπου.Ποιο ψηλά απο το μύλο έφτιαχναν την λεγόμενη δέση μέσα στην κοίτη του ποταμού με κλαδιά δέντρων,συνήθως απο τα πολλά πλατάνια και έτσι με το τεχνητό φράγμα οδηγούσαν τά λίγα νερά που είχε το καλοκαίρι το ποτάμι στο αυλάκι και στήν κάναλη του καλοκαιρινού μύλου στα μετόχια των νερόμυλων,όπως ονόμαζαν την περιοχή γύρω από τους μύλους..
Τό χειμώνα ο καλοκαιρινός μύλος πολλές φορές χαλούσε,γέμιζε με άμμο αφού τα νερά ήταν πολλά.Λέγεται ότι πριν την τελευταία θέση που ήταν ο κάτω μύλος όπως τον θυμάμαι και τον έζησα εγώ στα παιδικά μου χρόνια ήταν λίγο ποιο κάτω,οι πέτρες άλλωστε εκεί αυτό μαρτυρούσαν,κάτω από την γεφυρούλα που περνούσε το μονοπάτι στην άκρη στο ποτάμι.Πότε κτίστηκαν αυτοί οι νερόμυλοι δεν υπάρχουν σήμερα κάποια γραπτά στοιχεία ίσως να υπήρχε κάποια χρονολογία χαραγμένη στον πάνω μύλο αλλά όλα αυτά αποτελούν παρελθόν μετά την καταστροφή τους από το φράγμα Πουρναρίου.
Οι μυλωνάδες ήταν ντόπιοι και πέρασαν πολλοί που τους νοίκιαζαν σε δημοπρασία της εκκλησίας προσφέροντας το μεγαλύτερο ενοίκιο.Τό χρονικό διάστημα συνήθως ήταν μεγάλο και παράλληλα ο εκάστοτε ενοικιαστής μυλωνάς αναλάμβανε να συντηρεί τόν νερόμυλο.Απο οτι γνωρίζω μυλωνάδες ηταν ο Ιωάννης Κούσουλας,ο παππούς μου Κων/νος Ευ.Κούσουλας,ο Κούσουλας Αναστάσης,ο Πάνου Κων. Κων/νος,ο Κων/νος Ευ.Παππάς,ο Βασίλειος Ευστρ.Κωνσταντίνου.
Τα αλέσματα στους νερόμυλους της Σμίξης ήταν πολλά,ερχόταν κόσμος αρκετός από το κέντρο στο χωριό,το Δίστρατο,την Κάτω Καλεντίνη,τον Μέγα Κάμπο,τα Ρουμάνια,την Διάκου,τα Κοσμοίτσιανα.
Νερόμυλος υπήρχε και λειτουργούσε στον συνοικισμό του Μέγα Κάμπου στο δρόμο που πήγαινε στα Βούλιανα,στο λαγκάδι στο Λουκάιο.Ο μύλος ήταν ιδιόκτητος του Βασίλη Κοκκινέλη.Αυτός ο νερόμυλος καταστράφηκε το έτος 1966 όταν έγινε μεγάλη κατάπτωση της πλαγιάς από τις πολλές βροχές και παρέσυρε μέσα στις λάσπες τον νερόμυλο με τον εξοπλισμό του.Η μεγάλη κατάπτωση στο λεγόμενο «πουρί» έγινε το 1964 όταν και έκλεισε την μισή κοίτη του ποταμού Άραχθου.Ο ιδιοκτήτης του μύλου παίρνει την πρωτοβουλία και με αρκετή προσωπική εργασία,αλλά και την βοήθεια άλλων ντόπιων ξανάφτιαξε και ξαναδούλεψε τον νερόμυλο που εξυπηρετούσε τον μεγάλο συνοικισμό και όχι μόνο με το άλεσμα των ντόποιων δημητριακών.
Αλλος νερόμυλος τώρα υπήρχε στον συνοικισμό της Διάκου που ήταν και αυτός ιδιόκτητος του Κων.νου Στ. Παππά,γνωστός και μύλος του Κωνσταντησταύρου.Ο μυλωνάς και ιδιοκτήτης ήταν απο τους καλύτερους μαστόρους,γνώστης της πέτρας και δημιουργούσε,κεντούσε κυριολεκτικά δουλεύοντας την πέτρα την εποχή εκείνη.Στο σημείο που ήταν ο νερόμυλος στο λαγκάδι,κοντά στα ερείπια υπάρχει σήμερα και το αντλιοστάσιο ύδρευσης της Διάκου.Εκεί έγινε και δοκιμαστική γεώτρηση για τήν εύρεση πόσιμου νερού,αλλά το πολύ νερό που βρέθηκε εκεί ήταν ακατάλληλο,είχε δυστυχώς μεγάλες ποσότητες θείου

Στό άλλο τώρα μεγάλο λαγκάδι που μας χωρίζει με τά Πιστιανά υπήρχαν δύο νερόμυλοι.Ο πρώτος ιδιόκτητος που βρισκόταν εκεί και μόνο λίγα ερείπια υπάρχουν σήμερα ήταν του Λάμπρου Καλόγηρου ή όπως έλεγαν ο μύλος του Λαμπρηγόγου.Λίγο ποιό κάτω ήταν ο νερόμυλος ιδιοκτησίας της εκκλησίας που λειτούργησε πολλά χρόνια,γωστός ο μύλος στον Μαυροβρό.

Ο μύλος ήταν βακούφικος και έβγαινε στην δημοπρασία για μεγάλο χρονικό διάστημα και άλεθε με νερό απευθείας απο το λαγκάδι ή όταν το καλοκαίρι ήταν λίγο το μάζευαν στον «βρό»,δεξαμενή,τό οδηγούσαν με αυλάκι στήν κάναλη και άλεθαν τα γεννήματα που τά έφερναν εδώ φορτωμένα στην πλάτη ή με τά ζώα από πολύ μακριά.

Μυλωνάδες πέρασαν κι απο εδώ πολλοί,τελευταίος που θυμάμαι και εγώ παιδί τότε όταν πήγαμε με τό γαιδουράκι φορτωμένο λίγο καλαμπόκι,με τον παππού μου Κωνσταντή,μας εξυπηρέτησε ο καλόκαρδος,γελαστός,χαρούμενος με τα αστεία του,ο Βησσάρης Αθ. Παύλος,ο Μπαρμπαβλησσάρης όπως τον γνώριζαν οι περισσότεροι.Αυτός ήταν και ο τελευταίος μυλωνάς που ήταν εδώ για πολλά χρόνια εξυπηρετώντας με το άλεσμα του καλαμποκιού και σιταριού.

Κάτω απο τόν μύλο όπως έβγαινε τό νερό από τήν φτερωτή,οδηγούνταν σε ξύλινο κανάλι και έπεφτε μέσα σε λάκο και με τήν δύναμή του δημιουργούνταν ή δίνη της νεροτροβιάς.Εδώ έφερναν τά μάλλινα ρούχα αλλά και όλα τα χοντρά ρούχα του σπιτού και τά έπλυναν στά καθαρά νερά.

Εκτός απο τους νερόμυλους υπήρχαν και οι πετρελαιοκίνητοι αλευρόμυλοι.Ενας τέτοιος μύλος υπήρχε στην Σμίξη ιδιοκτησίας του Χρήστου Παππά και του Ηλία Κούσουλα.Υπήρχε εδώ ενας πετρελαιοκινητήρας και με τήν βοήθεια ιμάντα γύριζε τίς μυλόπετρες που άλεθαν τα σιτηρά και τά καλαμπόκια.

Ο τελευταίος αλευρόμυλος που λειτουργούσε μέχρι τελευταία ήταν αυτός που υπήρχε στον Έλατο ιδιοκτησίας του Ευάγγελου Μπόσμου,πετρελαιοκίνητος στην αρχή και ηλεκτροκίνητος αργότερα.

Τέλος να αναφέρω ότι στην περιοχή της Διάκου,υπήρχε από ότι μας λένε οι παλαιότεροι και ταμπακόμυλος που έκοβε τόν καπνό που καλιεργούσαν,μάζευαν και έκοβαν μετά.

*Συμπληρωματικά ο Δημ. Νάτσιος μας αναφέρει,αλλά & νεότερες διασταυρωμένες πληροφορίες ο «ταμπακόμυλος» βρισκόταν δεξιά,πάνω από την γέφυρα που περνάει ο δρόμος στο λαγκάδι όπως πάμε από Διάκου για τα Ρουμάνια.Ο μύλος λειτούργησε τόν δέκατο ένατο αιώνα, ο ιδιοκτήτης ήταν κρητικής καταγωγής,Γεωργάκης,ήταν δε σπάνιας αρχιτεκτονικής κατασκευής,ερείπια,λιγοστές πέτρες υπάρχουν και σήμερα εκεί.
Στην Διάκου πάλι τώρα υπήρχε στήν θέση «Γράβια» νερόμυλος,νεροτριβή και μαντάνια,σύμφωνα με όσα διηγούνταν ο «Μπαρπασπύρος» στόν εγγονό του Παππά Ευθ.Σπύρο που έχει και το όνομα του παππού του.

Αυτά τά στοιχεία είναι απο αφηγήσεις,καταγραφές,στοιχεία που μπορεί κάποιος να βρεί σήμερα καί στο διαδίκτυο. Αν έχω παραλείψει κάτι σχετικά με τους νερόμυλους που υπήρχαν,μπορώ ευχαρίστως να το συμπληρώσω στην εδώ ανάρτησή μου.

Φωτογραφίες Κορφοβουνίου