Σταυροχώρι Πρέβεζας. Δείτε τα video

Δείτε τα video










Καναλάκι Πρεβέζης , 18 Αυγούστου 2013 from Π.Ο.Σ.Ε.Α on Vimeo.
























Σταυροχώρι

Το Σταυροχώρι (Τοπική Κοινότητα Σταυροχωρίου - Δημοτική Ενότητα ΦΑΝΑΡΙΟΥ), ανήκει στον δήμο ΠΑΡΓΑΣ της Περιφερειακής Ενότητας ΠΡΕΒΕΖΑΣ που βρίσκεται στην Περιφέρεια Ηπείρου, σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας όπως διαμορφώθηκε με το πρόγραμμα "Καλλικράτης".

Η επίσημη ονομασία είναι "το Σταυροχώριον". Έδρα του δήμου είναι το Καναλλάκι και ανήκει στο γεωγραφικό διαμέρισμα Ηπείρου.

Κατά τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας με το σχέδιο "Καποδίστριας", μέχρι το 2010, το Σταυροχώρι ανήκε στο Τοπικό Διαμέρισμα Σταυροχωρίου, του πρώην Δήμου ΦΑΝΑΡΙΟΥ του Νομού ΠΡΕΒΕΖΗΣ.

Το Σταυροχώρι έχει υψόμετρο 23 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, σε γεωγραφικό πλάτος 39,2585131793 και γεωγραφικό μήκος 20,5641411147. Οδηγίες για το πώς θα φτάσετε στο Σταυροχώρι θα βρείτε εδώ.

Ο αρχαίος ποταμός Κωκυτός

Ο Κωκυτός (θρήνος, ποταμός του πένθους), ονομάσθηκε έτσι από τους θρήνους και τα μοιρολόγια των επισκεπτών του Νεκρομαντείου Αχέροντα.

Είναι το ποτάμι της Παραμυθιάς, ο Σελλήεντας των αρχαίων και εκβάλλει στον Αχέροντα  στο Σταυροχώρι πριν το νεκρομαντείο Εφύρας. Κατά μία άποψη, ο Κωκκυτός ταυτίζεται με τον Μαυροπόταμο (Μαύρο

ποταμό). Η εναλλακτική ονομασία του ποταμού Κωκκυτού ως Μαυροπόταμος αποδίδεται στο Δία που μαύρισε τα νερά του. Ο Όμηρος στην «Οδύσσεια» αναφερόμενος στην κάθοδο του Οδυσσέα στον Άδη για να πληροφορηθεί από το μάντη Τειρεσία για την επιστροφή του στην Ιθάκη περιγράφει λεπτομερώς το σημείο συνάντησης του Αχέροντα με τον Πυριφλεγέθων και τον Κωκυτό:

νῆα μὲν αὐτοῦ κέλσαι ἐπ’ Ὠκεανῷ βαθυδίνῃ, αὐτὸς δ’ εἰς Ἀΐδεω ἰέναι δόμον εὐρώεντα. ἔνθα μὲν εἰς Ἀχέροντα Πυριφλεγέθων τε ῥέουσι Κώκυτός θ’, ὃς δὴ Στυγὸς ὕδατός ἐστιν ἀποῤῥώξ, πέτρη τε ξύνεσίς τε δύω ποταμῶν ἐριδούπων·

… ἄραξ’ ἐκεῖ τὸ πλοῖο σου στοῦ Ὠκεανοῦ τὴν ἄκρη, καὶ στοῦ Ἅδη κίνησε νὰ πᾶς τ’ ἀραχνιασμένο σπίτι,

Ἐκεῖ ὁ Πυριφλεγέθοντας στοῦ Ἀχέροντα τὸ ρέμα κυλιέται μὲ τὸν Κωκυτὸ ποὺ πέφτει ἀπὸ τὴ Στύγα,

κι ὁ βράχος ποὺ βαρύβροντα τὰ δυὸ ποτάμια σμίγουν…

— (κ’ ραψωδία)

Στην αρχαιότητα πίστευαν ότι ο Αχέρων αποτελεί τον ποταμό εκείνο, τον διάπλου του οποίου έκανε, σύμφωνα με την αρχαία ελληνική μυθολογία ο «ψυχοπομπός» Ερμής παραδίδοντας τις ψυχές των νεκρών στον Χάροντα για να καταλήξουν στο βασίλειο του Άδη. Η κάθε ψυχή, περνώντας από το πορθμείο του Χάροντα, έπρεπε να δώσει από έναν οβολό για τη μεταφορά, ενώ αξιοσημείωτη είναι η περίπτωση του Μένιππου, τον οποίο αναφέρει ο Λουκιανός, ως τον μοναδικό που διέσχισε τον Αχέροντα χωρίς να πληρώσει. Στο δρόμο του ο ποταμός Αχέρων διασταυρωνόταν με τους Πυριφλεγέθοντα και Κωκυτό, στο σημερινό χωριό Μεσοπόταμος, στο σημείο όπου βρίσκεται το αρχαίο Νεκρομαντείο του Αχέροντα. Η αρμοδιότητα του Νεκρομαντείου του Αχέροντα ήταν διαφορετική από αυτή των Δελφών και της Δωδώνης. Ο σκοπός του δεν ήταν η παροχή χρησμού αλλά η διευκόλυνση της επικοινωνίας των επισκεπτών με τις ψυχές των νεκρών συγγενών τους. Αχέρων, Κωκυτός και Πυριφλεγέθων συναποτελούσαν τους τρεις ποταμούς του Άδη, και οι τρεις με θλιβερά ονόματα (Αχέρων = χωρίς χαρά, Πυριφλεγέθων = πύρινος, Κωκυτός = θρήνος) συμβολίζοντας την θλίψη και τους θρήνους του θανάτου και δίνοντας το συμβολισμό της πύρινης κολάσεως. 

Aχέρων. Το μυθικό ποτάμι της Ηπείρου

Ποταμός της λύπης∙ προθάλαμος του Κάτω Κόσμου∙ η τελευταία διαδρομή των ανθρώπινων ψυχών…Ο Αχέροντας κουβαλάει στα νερά του πλήθος μυθολογικών αναφορών. Τραγική περίπτωση η απέλπιδα προσπάθεια του Ορφέα να διεκδικήσει από τους υποχθόνιους θεούς του σκότους την αγαπημένη σύζυγό του Ευρυδίκη και να την οδηγήσει ξανά στη γη του φωτός.

Στις πηγές του Αχέροντα

Στα βουνά του Σουλίου, σε υψόμετρο 1.600 μέτρων, 2 μόλις χλμ. από το χωριό Γλυκή συναντάμε τις πηγές του Αχέροντα. Δημιουργώντας στο πέρασμά του τοπία απέραντης γαλήνης και μοναδικού φυσικού κάλλους, ο μυθικός ποταμός συνεχίζει απτόητος το αέναο ταξίδι του προς τη θάλασσα εκβάλλοντας στο Ιόνιο Πέλαγος, στην περιοχή της Αμμουδιάς.

Με αφετηρία τη Γλυκή, εκεί που τους κανόνες του «πάνω κόσμου» ορίζει η φύση και η ξεγνοιασιά, τα ζωηρά, κρυστάλλινα νερά του – πολύ ορμητικά τον χειμώνα, απόλυτα προσβάσιμα το καλοκαίρι – διασχίζουν φαράγγια∙ σχηματίζουν νερόλακκους και μικρές λίμνες∙ φιλοξενούν ένα πολυσύνθετο οικοσύστημα προστατευμένο, μάλιστα, από το Δίκτυο Natura 2000.

Αιωνόβια πλατάνια τον σκιάζουν. Θεόρατοι κατακόρυφοι βράχοι στέκονται φρουροί στο διάβα του. Χιλιάδες πουλιά δοξάζουν την ομορφιά του ξορκίζοντας έτσι την «μυθική θλίψη» στο όνομα της χαράς της ζωής!

Από δω αρχίζει το ταξίδι…

Τον Αχέροντα δεν αρκεί απλά να τον δεις και να τον ακούσεις. Πρέπει να τον διασχίσεις και μάλιστα με τα πόδια.

Με αφετηρία το Κέντρο Πληροφόρησης της Γλυκής ξεκινήστε μια σύντομη ευκολοδιάβατη διαδρομή με κατεύθυνση τη θέση Σκάλα Τζαβέλαινας. Ακολουθώντας το περίφημο μονοπάτι που χρησιμοποιούσαν και οι Σουλιώτες κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, κατηφορίστε την καταπράσινη πλαγιά μέχρι την όχθη του ποταμού. Σταθείτε για λίγο στην Σπηλιά του Δράκου – σημείο όπου αναβλύζουν γάργαρες πηγές. Βαθύσκιωτα δάση με πλατάνια, αναρριχώμενα φυτά και πυκνές φτέρες κατά μήκος του ποταμού θα σας οδηγήσουν πίσω στη Γλυκή.

Αφού έχετε πάρει μια μικρή μόλις γεύση από την ομορφιά της περιοχής, επιχειρείστε να την ανακαλύψετε σε όλο της το μεγαλείο!

Μια από τις πιο εντυπωσιακές πεζοπορίες ξεκινά από τη θέση Σκάλα Τζαβέλαινας με τελικό προορισμό το Οροπέδιο Σουλίου (χωριό Σαμονίβα).

Στη διαδρομή θα αντικρύσετε το επιβλητικό φαράγγι του Αχέροντα και θα σαγηνευθείτε από τις υπέροχες εναλλαγές του τοπίου. Η εντυπωσιακή τοξωτή γέφυρα Ντάλα στεφανώνει τον ποταμό που κυλάει τα ορμητικά νερά του στα κατάλευκα ασβεστολιθικά πετρώματα της κοίτης. Κατάφυτες ορθοπλαγιές κατεβαίνουν μέχρι την όχθη του ποταμού. Σε κάποιο σημείο, το ποτάμι στενεύει πολύ και τα πανύψηλα βράχια μοιάζουν να απαγορεύουν την πρόσβαση. Παλαιότερα, οι βράχοι ήταν ενωμένοι στην κορυφή, δίνοντας την εντύπωση τρομερής πύλης- της «Πύλης του Άδη».

Τελικός προορισμός το χωριό Σαμονίβα, το πρώτο από τα Σουλιωτοχώρια.

Παράδεισος εναλλακτικού τουρισμού

Ο Αχέροντας ποταμός έχει εξελιχθεί σ’ έναν χώρο αθλημάτων της φύσης, όπως:

• Ιππασία στις Πηγές

• Αλεξίπτωτο πλαγιάς στην Παραμυθιά

• Rafting, kayak και canoe – kayak στα Στενά

• Ποδηλασία κατά μήκος του ποταμού

• Canyoning στα Στενά

• Παρατήρηση της φύσης

• Μίνι κρουαζιέρα με μικροκάικα στις εκβολές του ποταμού, στο καλοκαιρινό θέρετρο της Αμμουδιάς

• Κολύμπι – αν αντέχετε τα παγωμένα νερά του ποταμού

• Καταδύσεις και όλα τα θαλάσσια σπορ στην Αμμουδιά

Κοντινοί προορισμοί που αξίζουν τον κόπο...

• Τα ιστορικά χωριά του Σουλίου

• Η κοσμοπολίτικη και γραφική Πάργα με τα καταπράσινα νησάκια και το ιστορικό της Κάστρο

• Το Νεκρομαντείο του Αχέροντα, στο χωριό Μεσοπόταμος (3 χλμ. από την Αμμουδιά)

• Τα ερείπια και το Μουσείο της Αρχαίας Νικόπολης (8 χλμ. ΒΔ της Πρέβεζας)

• Η Αρχαία Κασσώπη

• Το αρχαίο θέατρο της Δωδώνης

• Η πόλη της Πρέβεζας με τη νησιώτικη όψη και τη βουνίσια καρδιά

Ο δρόμος σας οδηγεί..

Από την Αθήνα, ακολουθώντας την Εθνική Οδό Αθηνών - Πατρών και κατόπιν την Εθνική Οδό Ρίου - Ιωαννίνων.

Από την Βόρεια Ελλάδα μέσω της Εγνατίας Οδού.

Η περιοχή εξυπηρετείται αεροπορικώς από τα αεροδρόμια Ακτίου και Ιωαννίνων.

Ήρθατε όμως για να μείνετε…

Για τη διαμονή σας θα βρείτε πολλά καταλύματα με όλες τις ανέσεις στην Γλυκή, την Παραμυθιά και την Αμμουδιά. Ευρύτερα, προτιμήστε την Πάργα ή τα Σύβοτα, που τους καλοκαιρινούς μήνες σφύζουν από ζωή.

Τρία πετρογέφυρα στο Φανάρι Πρέβεζας, κοντά στο Σταυροχώρι

 Ούρε Μάδε / Το Μεγάλο Γεφύρι

Τελικά, δικαιολογημένα υποστηρίζουν πολλοί πως μια έρευνα δεν ολοκληρώνεται ποτέ. Εκεί που, συμπερασματικά πια, φτάνεις στο όποιο αποτέλεσμα, νέα στοιχεία, σχεδόν από το πουθενά, έρχονται να τη συμπληρώσουν, να προβληματίσουν, κάποτε και να την αναθεωρήσουν. Ίσως όμως σ’ αυτό ακριβώς το απρόοπτο να βρίσκεται και η γοητεία τούτου του ταξιδιού. Τίποτα δεν θα πρέπει να θεωρείται οριστικό.

Αφορμή για τις παραπάνω σκέψεις, για να έρθουμε στην περίπτωσή μας, έδωσε μια σειρά φωτογραφιών -από την Αγγλία (!), όσο κι αν φαίνεται απίστευτο- που, όταν δεν δικαιολογούνταν πια ελπίδες, ζωντάνεψαν τη μορφή τριών γκρεμισμένων από καιρό γεφυριών. Πρόκειται για το γεφύρι στη Λάκκα Ούρα της Κυψέλης, το γεφύρι στη Μάνια λίγο πιο ανάντη, και το γεφύρι της Μπούντας, αυτό απέναντι, κοντά στη Χόχλα και το Καναλλάκι. Και τα τρία τους βρίσκονταν στην περιοχή Φανάρι της Πρέβεζας. Αλλά να πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά…

Το Φανάρι, πεδινή περιοχή στην Ήπειρο, απλώνεται στο μεταίχμιο δύο νομών, της Θεσπρωτίας και της Πρέβεζας. Να πούμε πως ιστορικά ανήκε ανέκαθεν στον πρώτο, ενώ διοικητικά, σήμερα, στο δεύτερο. Αποτελεί ουσιαστικά την κατάληξη μιας κοιλάδας που, έχοντας ξεκινήσει δειλά απ’ την Παραμυθιά, διευρύνεται κοντά στη θάλασσα, οριοθετούμενη στ’ αριστερά από τον επιβλητικό Κουρίλα.

Σ’ αυτόν λοιπόν τον τόπο, τον τόσο φορτισμένο από την αρχαιότητα, δεν περιμέναμε να καταγράψουμε πολλά, το κυριότερο σημαντικά γεφύρια. Αυτό, παρά το γεγονός ότι η περιοχή διαρρέεται από τρία θρυλικά ποτάμια, τον Αχέροντα, τον Κωκκυτό και τον Πυριφλεγέθοντα. Και τα τρία τους, μέχρι τα τελευταία χρόνια, χύνονταν στην Αχερουσία λίμνη, πριν βέβαια τούτη αποξηρανθεί.

Η ζωή σ’ αυτά τα μέρη, είναι αλήθεια, υπήρξε δύσκολη από παλιά. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως ακριβώς εδώ είχαν τοποθετήσει τις πύλες του αρχαίου Άδη. Σμήνος κουνουπιών απ’ τα εκτεταμένα έλη, αναθυμιάσεις που τα βουρκονέρια απέπνεαν, ταλαιπωρούσαν αφάνταστα τους έτσι κι αλλιώς λιγοστούς κατοίκους. Το πράγμα παραέγινε στην τουρκοκρατία, όταν άπληστοι μπέηδες απ’ τις γύρω περιοχές κυριολεκτικά λυμαίνονταν τον τόπο, μετατρέποντας τον φτωχό κοσμάκη ακόμη και σε δούλους. Τους έβλεπαν οι άλλοι και μονολογούσαν: «Οι Φαναρίσ’ έχουν κατάρα από τον Αη-Δονάτο που τσ’ έδωκε τέτοιον κάμπο και δεν τούφκιακαν ούτε μια εκκλησιά· γι’ αυτό δουλέβ’ν δουλέβ’ν και δεν προκόβ’ν…».[1]

Με τέτοιες λοιπόν συνθήκες, το τελευταίο που θα μπορούσαν οι άνθρωποι να ονειρευτούν -όχι να κατασκευάσουν- ήταν πέτρινα γεφύρια. Τις περιορισμένες τους μετακινήσεις εξυπηρετούσαν ξύλινες λιάσες, που βέβαια σκάρωναν μοναχοί τους. κι όμως, κόντρα στη λογική των δεδομένων, εμείς μπορέσαμε να καταγράψουμε -και εδώ- μερικά, έστω μικρά, πέτρινα τοξωτά γεφύρια: στη Γλυκή, στο Σκάνδαλο, στον Μανδρότοπο, στην Κυψέλη. Είναι συνολικά επτά, όλα τους μονότοξα σύμφωνα και με τις μνήμες των ηλικιωμένων, αφού τα τέσσερα από αυτά έχουν πια καταστραφεί. Έτσι, οι φωτογραφίες από την Αγγλία, με τις φιγούρες τριών για πάντα χαμένων γεφυριών, στάθηκαν αληθινή έκπληξη, αποκάλυψη δε στη μία από αυτές ένα πανέμορφο τρίτοξο (!) γεφύρι.

Το γεφύρι στη Μάνια

Πολλές, προπολεμικές κυρίως φωτογραφίες, μεταξύ των οποίων και με γεφύρια, εντοπίστηκαν -και αντιγράφτηκαν- στο αρχείο της μεγάλης τεχνικής εταιρίας BOOT P.L.S. στην πόλη Shetheld της κεντρικής Αγγλίας.[2] Η συγκεκριμένη επιχείρηση, πριν τον πόλεμο, για μια δεκαετία, αλλά και ύστερα, από το ΄50 έως το ΄53, δραστηριοποιήθηκε και στη χώρα μας, προχωρώντας σε εκτεταμένες αποξηράνσεις. Στο στάδιο των μελετών χρειάστηκε και τράβηξε ένα μεγάλο αριθμό φωτογραφιών, που βέβαια σήμερα, μετά τόσα χρόνια, αποκτούν άλλη αξία.

Στη συλλογή της από την Ελλάδα περιλαμβάνονται και φωτογραφίες με πέτρινα γεφύρια -γύρω στις 24 εικόνες- αλλά και με ξύλινα -περίπου 15. Προέρχονται από την Ήπειρο (περιοχές Αχέροντα και Λούρου), Θεσσαλία, Στερεά (Κωπαΐδα) αλλά και την Κρήτη. Παρ’ ότι οι λεζάντες τους δεν είναι πάντα κατατοπιστικές -προσδιορίζουν περισσότερο την ευρύτερη περιοχή- ο υποψιασμένος ερευνητής μπορεί να βρει άκρη, να εντοπίσει τα γεφύρια, εκμεταλλευόμενος λέξεις κλειδιά που τις συνοδεύουν. Στη δική μας περίπτωση εκείνο το “Τουρκοπάλουκο”, παλιά ονομασία του χωριού Κυψέλη, έγινε αιτία να αναγνωριστούν τα τρία γεφύρια στο Φανάρι.

Το γεφύρι της Μπούντας

Η επιβεβαίωση έγινε από τον 96χρονο σήμερα ιερέα, παπα-Ματσίρα Διονύσιο, που όχι μόνο αναγνώρισε τα δύο γεφύρια του χωριού του, αλλά κι έναν άγνωστο σε μας, απέναντι, κοντά στο μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής, το επονομαζόμενο και της Μπούντας. Έτσι -λέει- ονομάτιζαν και το γεφύρι, πιο σωστά την οδογέφυρα με τους χαμηλούς κατά διαστήματα θόλους. Το άλλο, στη Μάνια, πολύ παλιό, ήταν μονότοξο. Εμείς όμως εστιάζουμε περισσότερο την προσοχή μας στο …Ούρα Μάδε, δηλαδή στο Μεγάλο Γεφύρι, που βρισκόταν στη λάκκα Ούρα της Κυψέλης.

Στη φωτογραφία το βλέπουμε όμορφο, εντυπωσιακά μεγάλο και, προπαντός, τρίτοξο -όχι μονότοξο όπως εσφαλμένα το είχαμε καταγράψει.  Εξυπηρέτησε για αιώνες, στην παλιά κοίτη του Κωκκυτού, το δερβένι που κατέβαζε από το Σούλι στη θάλασσα. Δυστυχώς, στις εργασίες διευθέτησης της κοίτης για αποστράγγιση της περιοχής, η BOOT του έκοψε το αριστερό, το ανατολικό άκρο. Ήταν η αρχή του τέλους -στα 1952, θυμάται ο παπα-Ματσίρας-, αφού οι κάτοικοι, χρησιμοποιώντας τις πέτρες του για οικοδομικό υλικό, σε λίγο ολοκλήρωσαν την καταστροφή. Κρίμα, γιατί ήταν ένα ασυνήθιστο για πεδινές περιοχές γεφύρι, ικανό να γεννήσει και κάποιους προβληματισμούς. Περισσότερα και μεγαλύτερα γεφύρια -αντίθετα σε ό,τι πιστεύουμε- ίσως να υπήρχαν παλιά και στα πεδινά, που βέβαια θεμελιωμένα σε σαθρά εδάφη έφυγαν νωρίς, πριν προλάβουμε να τα καταγράψουμε. Λέμε, ίσως. Το μόνο σίγουρο παραμένει πως η ΒΟΟΤ, που άθελά της κατέστρεψε τα τρία γεφύρια στο Φανάρι, τα παρέδωσε, τουλάχιστον με τις φωτογραφίες που τους τράβηξε, στην αιωνιότητα

---

[1] Σπύρου Μουσελίμη, Αρχαιότητες της Θεσπρωτίας, Γιάννινα 1980, 96.

[2] Ταξίδεψαν έως εκεί -κατόπιν υπόδειξης του Βαγγέλη Μπακαγιάννη- και τις πήραν οι Νίκος Καράμπελας και Μιχάλης Πασιάκος. Τους ευχαριστώ για την παραχώρηση. Σήμερα βρίσκονται στο ίδρυμα ΑΚΤΙΑ ΝΙΚΟΠΟΛΙΣ της Πρέβεζας.

Σπύρος Μαντάς
www.romiazirou.blogspot.gr