Οι Ηπειρώτες στην Αυστραλία

Aπόσπασμα της ομιλίας από την παρουσίαση βιβλίου του Πέτρου Πετράνη "Οι Ηπειρώτες στην Αυστραλία" από τον εκπαιδευτκό κύριο Παναγιώτη Λιβεριάδη που έλαβε χώρα σε κατάμεστη αίθουσα του Πανεπιστημίου Λατρόμπ της Μελβούρνης στις 21 Μαρτίου του 2004.

".Ο τίτλος του βιβλίου Οι Ηπειρώτες στην Αυστραλία οδηγεί στη σκέψη, ότι πρόκειται για ιστορικό σύγγραμμα, που μιλά για τη μετανάστευση, τη ζωή και τη δράση των Ηπειρωτών στην Αυστραλία, και, σαν τέτοιο προστίθεται στα ιστορικά συγγράμματα για τους Έλληνες της Αυστραλίας, που από καιρό έχουν δει το φως της δημοσιότητας.

Το βιβλίο ωστόσο αυτό έχει την ιδιαιτερότητά του, η οποία έγκειται όχι μόνο στο ότι εξειδικεύει την έρευνά του σε μια κατηγορία Ελλήνων μεταναστών, στους Ηπειρώτες, που είναι θρεμμένοι με την ιστορία, τα ήθη, τα έθιμα και τη ζωή, που ενέπνευσε σ' αυτούς η άγρια ομορφιά της γενέτειράς τους, της ελληνομάνας και ελλαδομάνας Ηπείρου, αλλά και στο ότι η ιστορούμενη ζωή και δράση των Ηπειρωτών της Αυστραλίας εμφορείται και διαπνέεται από τη βαθιά συναίσθηση του εθνικού χρέους, κέντρο του οποίου αποτελεί η διευθέτηση του περιεχομένου του βιβλίου αυτού, που συγγραφέας του είναι ο Πέτρος Πετράνης, ο ακούραστος ερευνητής, βαθύς γνώστης και ο ισόβιος αγωνιστής του εθνικού αυτού θέματος. Με δεδομένη λοιπόν την προαναφερθείσα ιδιαιτερότητα και το βάρος που αυτή προσφέρει στη σημασία και την αξία του, ας προχωρήσουμε σε μια προκαταρκτική γνωριμία μας με το σύγγραμμα αυτό.

Το βιβλίο αρχίζει με βιογραφία του συγγραφέα, γραμμένη από το γνωστό σε όλους μας Κυριάκου Αμανατίδη, του οποίου η συμβολή στη συγγραφή του βιβλίου αυτού ήταν καθοριστική και πολύτιμη. Νιώθω κατ' αρχήν υποχρεωμένος να εξάρω την ευσυνείδητη και μεθοδική δουλειά που έβαλε ο Κ. Αμανατίδης για τη συγγραφή της βιογραφίας αυτής. Βασίστηκε ασφαλώς σε προφορικές διηγήσεις και γραπτά, πιθανόν, στοιχεία που του έδωσε ο Π. Πετράνης, τα οποία διέσωσε από τη φθορά του χρόνου. Το υλικό όμως αυτό ο Κ. Αμανατίδης το χρησιμοποίησε κυρίως ως πρόπλασμα, πράγμα που μπορεί εύκολα να διακρίνει ένα έμπειρο μάτι.

Στο νοηματικό περιεχόμενο της βιογραφίας δεν θα μπω, γιατί πιστεύω πως περισσότερο θα χαρεί αυτό το κείμενο κάθε αναγνώστης κάνοντας ο ίδιος την πρώτη επαφή και παίρνοντας από πρώτο χέρι τα πολλά και συνταρακτικά που έχει να του δώσει. Θα ξαφνιαστεί ασφαλώς από τα απίθανα γεγονότα που έζησε ο βιογραφούμενος. Θα τον συμπονέσει βέβαια για την κακή του μοίρα, αλλά και θα τον θαυμάσει για την αλύγιστη υπομονή και τη δημιουργική προσαρμοστικότητά του. Θα τον δει ακόμη ν' αντλεί δύναμη από τις δυστυχίές του όχι τόσο για να απαλλαγεί από αυτές, αλλά για να τις μεταμορφώσει σε σκοπό και αγώνα της ζωής του για την ανακούφιση των δύστυχων συμπατριωτών του.

Στη συνέχεια του βιβλίου ο συγγραφέας Π. Πετράνης κάνει λόγο για τον πρώτο Βορειοηπειρώτη μετανάστη της Αυστραλίας. Ήταν ο Αθαν. Αθανασιάδης από το Πικέρασι της Χειμάρας. Ακολουθούν και αρκετά ονόματα Βορειοηπειρωτών και Ηπειρωτών, που ήρθαν νωρίς στην Αυστραλία και συμπληρώνουν τον κατάλογο των πρωτοπόρων, θα λέγαμε, μεταναστών της χώρας αυτής. Να συμπληρώσω ακόμη ότι ο συγγραφέας επισημαίνει στο σημείο αυτό τις πολλές δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι άνθρωποι αυτοί στα πρώτα ιδιαίτερα χρόνια της ζωής τους, και τις εις βάρος του διακρίσεις από τους εργοδότες τους, αλλά και την ίδια την Πολιτεία.

Κλείνοντας το κεφάλαιο θέλω να προσθέσω μόνο ότι από τα βιογραφικά σημειώματα ξεχωρίζουν για την ιδιαίτερη αγάπη και μεγάλη εκτίμηση του συγγραφέα προς τον αείμνηστο δάσκαλο Θωμά Λίλη και τη σύζυγό του Όλγα, που φύγανε απ' τη ζωή κι οι δυο τους σε διάστημα δύο ημερών, και κηδεύτηκαν μαζί.

Το δεύτερο κεφάλαιο του βιβλίου φέρει τον τίτλο Ηπειρωτικά Σωματεία στην Αυστραλία και κάτω από αυτόν τον Πίνακα Σωματείων κατά Πολιτεία και έτος ιδρύσεως. Αναγράφονται σ' αυτόν οι ονομασίες δώδεκα Ηπειρωτικών Σωματείων που ιδρύθηκαν στη Μελβούρνη, επτά στο Σύδνεϋ, δύο στην Πέρθη και ένα στην Αδελαΐδα. Ο τίτλος του πρωτοπόρου ανήκει δικαιωματικά στην Πανηπειρωτική Αδελφότητα ΠΥΡΡΟΣ που ιδρύθηκε στη Μελβούρνη από αρκετούς Βορειοηπειρώτες και λίγους Ηπειρώτες, το 1933.

Το τρίτο κεφάλαιο του βιβλίου που παρουσιάζουμε φέρει τον τίτλο Εφημερίδα Ήπειρος 1981-1992. Οι χρονολογίες δείχνουν το χρόνο έναρξης και λήξης έκδοσης της εφημερίδας. Πρόκειται για εφημερίδα του Πέτρου Πετράνη, την έκδοση της οποίας αποφάσισε με κύριο σκοπό να συστηματοποιήσει τις υπηρεσίες του προς το Βορειοηπειρωτικό Ζήτημα, που άρχισε από τα χρόνια των Βαλκανικών Πολέμων, και ακόμα περιμένει τη λύση του.

Πολύ κατατοπιστικό εξάλλου είναι το κύριο άρθρο του Π. Πετράνη στο πρώτο φύλλο της Εφημερίδας, που κυκλοφόρησε την 1/9/1981, το οποίο θα βρει ο αναγνώστης και στο βιβλίο αυτό. Βασικός στόχος της εφημερίδας μας, γράφει, είναι να κρατήσει άσβηστη την ιστορία των Ηπειρωτών στη χώρα τούτη, που ήδη άρχισε να ξεχνιέται.

Μπαίνουμε ήδη στο τέταρτο κεφάλαιο του βιβλίου που φέρνει τον τίτλο Πανηπειρωτική Ομοσπονδία Αυστραλίας. Στα κείμενα που ακολουθούν μπορεί ο αναγνώστης να βρει όλα όσα σχετίζονται με την ίδρυση και την πολυσχιδή δράση του νέου και μεγάλου αυτού συλλογικού οργάνου. Η απόφαση για την ίδρυσή της Πανηπειρωτικής Ομοσπονδίας Αυστραλίας λήφθηκε σε σύσκεψη, που έλαβε χώρα την 30^η Αυγούστου 1982 στη Μελβούρνη.

Σειρά στην παρουσίαση που κάνουμε έχει το πέμπτο κεφάλαιο, το αφιερωμένο στη γνωστή σε όλους, πιστεύω, Επιτροπή Συμπαράστασης Ελλήνων Βορείου Ηπείρου. Η Επιτροπή, και όσα αυτή επιτέλεσε στα δεκαεπτά περίπου χρόνια της λειτουργίας της δεν θα υπήρχαν, αν δεν την οραματιζόταν ο Π. Πετράνης κι αν δεν είχε το ψυχικό σθένος και την επιρροή, για να μεταβάλει τον οραματισμό του σε ζωντανή και ρωμαλέα πραγματικότητα.

Για το πιο πολύτιμο έκτο κεφάλαιο του βιβλίου, θα ήταν νομίζω αρκετό να πω ότι αναφέρεται σε Ηπειρώτες καλλιτέχνες της μουσικής και του τραγουδιού, που ήρθαν στην Αυστραλία, είτε με δική τους πρωτοβουλία είτε καλεσμένοι από Ηπειρωτικά μας Σωματεία, και έδωσαν συναυλίες. Αυτοί είναι ο Λάκης Χαλκιάς (1981), ο Αλέκος Κιτσάκης (1983), ο Στέλιος Μπέλλος (1990), ο Σάββας Σιάτρας (1998) και ο κλαρινίστας Πέτρος Λουκάς Χαλκιάς.

Το έβδομο και τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου φέρει τον τίτλο Το Βορειοηπειρωτικό περιμένει τη λύση του και τον υπότιτλο Ιστορική Αναδρομή. Από τον Πίνακα των Περιεχομένων μαθαίνουμε ότι, όπως η βιογραφία του συγγραφέα του βιβλίου, έτσι και το κεφάλαιο αυτό είναι γραμμένο από τον Κυριάκο Αμανατίδη. Την άμεση ουσιαστική σχέση αυτού του κειμένου με το περιεχόμενο του βιβλίου, και πιο συγκεκριμένα με τις πάρα πολλές αναφορές του στο Βορειοηπειρωτικό Ζήτημα, θα τη διαπιστώσουμε με τη μελέτη του κεφαλαίου.

Τελειώνοντας θα ήθελα να ευχαριστήσω τον αγαπητό μου Π. Πετράνη για τη μεγάλη τιμή που μου έκανε, να εμπιστευθεί σ' εμένα την παρουσίαση του βιβλίου του, και να πω ότι αυτό που κάναμε σήμερα ήταν μια σύσταση, μια πρώτη γνωριμία με το βιβλίο. Η μελέτη του είναι εκείνη που θα δείξει τη μεγάλη του ιστορική αλλά και εθνική του αξία."

Παναγιώτης Λιβεριάδης

Πέτρος Πετράνης

Ο Πέτρος Πετράνης,ένας μεγάλος και ιστορικής σημασίας Κοσσοβιτσινός, υπήρξε ένας από τους τελευταίους ιδεολόγους, ιδεαλιστές και ανθρωπιστές, οι οποίοι αγωνίστηκαν αφιλοκερδώς για την καλυτέρευση των συνθηκών διαβίωσης των συνανθρώπων τους.

Τυπογράφος, δημοσιογράφος, αγωνιστής για τα εθνικά θέματα και επίτημος πρόεδρος της Πανηπειρωτικής Ομοσπονδίας Αυστραλίας.

Γεννήθηκε στην Κοσσοβίτσα Πωγωνίου το 1929 και απεβίωσε 24 Σεπτεμβρίου 2009 σε ηλικία 80 ετών.

Ο Πέτρος ήταν μόλις εφτά ετών, όταν ο πατέρας του, φοβούμενος ότι οι Αλβανοί θα τον έστελναν εξορία, τον εμπιστεύτηκε σε μια φιλική οικογένεια Αλβανών σε ένα άλλο χωριό, για να μην μείνει χωρίς προστάτες.

Μετά την κατάληψη της Αλβανίας από τους Ιταλούς το 1939, την κηδεμονία του Πέτρου ανέλαβε αριστοκρατική οικογένεια Αλβανών στα Τίρανα, για μεγαλύτερη ασφάλεια. Οι νέοι προστάτες του τον έστειλαν σε τεχνική σχολή της πόλης. Στα Τίρανα ο Πέτρος έμεινε μέχρι το 1944, όταν τυχαία συνάντησε έναν ηλικιωμένο συγχωριανό του, ο οποίος τον πήρε μαζί του στην επιστροφή στο χωριό τους.

Το 1946 μετά από την δολοφονία των γονιών του ο Πέτρος, με άλλα μέλη της οικογενείας του πέρασαν μυστικά τα ελληνο-αλβανικά σύνορα, τα οποία χώριζαν στη μέση το χωριό του, και βρέθηκαν μόνοι και άγνωστοι στην επικράτεια της Ελλάδας.

Τελικά, πήγε στα Γιάννενα, όπου υπηρέτησε ως διερμηνέας της Αλβανικής γλώσσας στη 1501 Μονάδα του Γενικού Επιτελείου Στρατού, εργάσθηκε ως τυπογράφος σε ελληνικές εφημερίδες «Ηπειρωτική Εστία,» «Εθνικός Αγών» και «Ηπειρωτικός Αγών», μαθαίνοντας την τέχνη του λινοτύπη. Παράλληλα, απέκτησε και γνώσεις ηλεκτροτεχνίτη, εξασφαλίζοντας έτσι το 1952 θέση μηχανοτεχνίτη στο Εργοτάξιο Υδροηλεκτρικών Έργων Λούρου.

Το 1956 μετανάστευσε στην Μελβούρνη της Αυστραλίας και το 1957 παντρεύτηκε την Λουκία Πήτα. Από το 1959, ο Πέτρος με τη σύζυγό του Λουκία, άνοιξαν το δικό τους τυπογραφείο, Petranis Press, το οποίο έδωσε την ευκαιρία σε αρκετούς συμπαροίκους την ευκαιρία να μάθουν την τέχνη της λινοτυπικής, ώστε να ικανοποιηθεί η ζήτηση για λινοτύπες στην ελληνική γλώσσα, που σπάνιζαν την εποχή εκείνη, κι από τότε αρχίζει μια προσφορά πάνω από σαράντα χρόνων στα ελληνικά Γράμματα. Κατά την περίοδο αυτή ο Πέτρος και η Λουκία συνέβαλαν σημαντικά στην κυκλοφορία ελληνικών εφημερίδων και περιοδικών και στην εκτύπωση των βιβλίων πολλών ομογενών συγγραφέων. Αξιοσημείωτο δε είναι το γεγονός ότι προσφέρθηκε όποτε του ζητήθηκε να επισκευάσει τα πιεστήρια του «Νέου Κόσμου» Θα συνεχίσει την τυπογραφική του δραστηριότητα στη συνέχεια με το τυπογραφείο Pan Print, το οποίο λειτούργησε από το 1977 ως το 1999, τυπώνοντας στα Ελληνικά, Ιταλικά και Αγγλικά, και στο οποίο τυπώθηκε εντυπωσιακός αριθμός έργων συμπαροίκων λογοτεχνών, καθώς και τευχών του λογοτεχνικού περιοδικού «Αντίποδες» του Ελληνο-Αυστραλιανού Πολιτιστικού Συνδέσμου. Επίσης εξέδωσε τις εφημερίδες «Αθλητική Ηχώ» και «΄Ηπειρος,» η οποία έγινε το μέσο ενημέρωσης του ελληνισμού της Αυστραλίας για τα δικαιώματα των Βορειοηπειρωτών και για τον αγώνα που διεξαγόταν για την εξασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους.

Ο Πέτρος Πετράνης γρήγορα εξελίχθηκε ως παράγοντας της ελληνικής παροικίας και των γραμμάτων στην Μελβούρνη.

Το ζευγάρι θα αποκτήσει δύο παιδιά, την Τάνια και τον Πάρι, καθώς και τέσσερα εγγόνια.. 

Μετά από έναν χρόνο παλιννόστησης στην Ελλάδα (1976-1977), η οικογένεια Πετράνη επέστρεψε πάλι στη Μελβούρνη, όπου συνέχισε την επαγγελματική της δραστηριότητα.

Έντονο υπήρξε το ενδιαφέρον του Πέτρου Πετράνη για το Βορειοηπειρωτικό Ζήτημα. Σε συνεργασία με τον συμπατριώτη του, αείμνηστο Σπύρο Σταμούλη, και τη συμμετοχή άλλων ομογενών, ίδρυσαν την Επιτροπή Συμπαράστασης Ελλήνων Βορείου Ηπείρου, η οποία ανέπτυξε σημαντική δραστηριότητα στον τομέα αυτό, και απέστειλε βοήθεια $250.000 για την ίδρυση Τεχνολογικής Σχολής στην Βόρειο Ήπειρο.

Ο Πέτρος Πετράνης υπήρξε επίσης αρωγός πολλών οικογενειών μεταναστών Ηπειρωτικής αλλά και Αλβανικής καταγωγής, προσφέροντάς τους πολύτιμες υπηρεσίες και συμβουλές κατά την εγκατάστασή τους στη Μελβούρνη. Η δράση του αυτή και το ενδιαφέρον του για τους πρόσφατους μετανάστες από την Βόρειο Ήπειρο θα συνεχιστεί μέχρι και το θάνατό του. Διακρίνονταν για την καλοσύνη του, την λεπτότητα και διακριτικότητα των τρόπων του, αλλά και για την σταθερότητα των απόψεων του και την φλογερή αγάπη για την πατρίδα του. Η δράση του επεκτάθηκε ακόμη και στον ευρύτερο Αυστραλιανό τομέα, αποκτώντας φιλία με τον ιστορικό ηγέτη του Εργατικού Κόμματος, Άρθουρ Κάλγουελ.

Ως πρωτεργάτης της δημιουργίας θεσμών για την κοινωνική οργάνωση της Ηπειρωτικής πατριάς στη Μελβούρνη, ο Πέτρος Πετράνης υπήρξε ενεργό μέλος της Ένωσης Βορειοηπειρωτών Μελβούρνης και Βικτώριας, καθώς και πρωτεργάτης της ίδρυσης της Πανηπειρωτικής Ομοσπονδίας Αυστραλίας και της δικτύωσής της με παρόμοιους φορείς στην Αμερική και στον Καναδά και της Επιτροπής Συμπαράστασης Ελλήνων Βορείου Ηπείρου. Διαμέσου των οργανώσεων αυτών, ο Πέτρος Πετράνης θα αγωνιστεί για τα δικαιώματα των ελλήνων της Βορείου Ηπείρου και θα υπάρξει σθεναρός κριτικός του απολυταρχικού καθεστώτος του Εμβέρ Χότζα, φέρνοντας στη δημοσιότητα πολλές από τις σκοτεινές πτυχές της καθημερινής ζωής στην «λαϊκή δημοκρατία» της Αλβανίας. Ως πρόεδρος της Πανηπειρωτικής Ομοσπονδίας Αυστραλίας, ο Πέτρος Πετράνης θα διοργανώσει αμέτρητες εκδηλώσεις, εκθέσεις, και εράνους για την ενίσχυση του βορειοηπειρωτικού αγώνος. Δεν θα διστάσει να ζητήσει δημοσίως εξηγήσεις από έλληνες πολιτικούς και κυβερνητικά στελέχη για την πολιτική τους γύρω από το θέμα της Βορείου Ηπείρου και να τους επικρίνει. Το 1994 θα συσπειρώσει την ελληνική παροικία ώστε να αγωνιστεί για την αποφυλάκιση των πέντε ηγετικών στελεχών της βορειοηπειρωτικής οργάνωσης ΟΜΟΝΟΙΑ. Το 1989 και το 1999 θα τιμηθεί για την προσφορά του στην παροικία, με το βραβείο Hellenic. 

Το 2004, ο Πέτρος Πετράνης εκδίδει την μνημειακή του αναφορά στην ιστορία των Ηπειρωτών της Αυστραλίας: «Οι Ηπειρώτες στην Αυστραλία,»με ιδιαίτερη έμφαση στην προπολεμική μετανάστευση των Ηπειρωτών (με βιογραφία του Πέτρου Πετράνη από τον Κυριάκο Αμανατίδη, National Centre for Hellenic Studies and Research, La Trobe University, Μελβούρνη).

www.romiazirou.blogspot.gr