Το Ασφαλιστικό στην Ελλάδα και την Ευρώπη: Ποιες οι διαφορές, ποια τα λάθη και οι παθόγενειες

Ο Παναγιώτης Τσακλόγλου εξηγεί

Η μεταρρύθμιση του Ασφαλιστικού είναι ένα από τα περισσότερο σύνθετα και πολυπαραγοντικά ζητήματα τόσο της ελληνικής πραγματικότητας όσο και της διαπραγμάτευσης με τους δανειστές. 

Συνομιλήσαμε με τον Παναγιώτη Τσακλόγλου, καθηγητή στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και εξηγεί την ελληνική περίπτωση υπό το πρίσμα των Συστημάτων Κοινωνικής Ασφάλισης στην ΕΕ. Επί τάπητος η μεταρρύθμιση Κατρούγκαλου, η αναγκαιότητα αλλαγής, τα τυχόν λάθη, οι επιπτώσεις και η επόμενη ημέρα. 

Oι κατηγορίες των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης στην Ευρώπη

Δύο βασικά είδη συστημάτων υπάρχουν- το διανεμητικό και το κεφαλαιοποιητικό . Το ελληνικό ασφαλιστικό είναι διανεμητικό: οι τωρινοί εργαζόμενοι πληρώνουν μέσω των εισφορών τους τις συντάξεις των σημερινών συνταξιούχων. 

Ονομάζεται διανεμητικό γιατί η τωρινή γενιά εργαζομένων «διανέμει» δικό της εισόδημα προς τις παλιότερες γενιές για τις συντάξεις τους. 

Δεν είναι αναγκαστικά «αναδιανεμητικό», δεν αναδιανέμει το εισόδημα εντός της ίδιας γενιάς. Η ενίσχυση των φτωχότερων έναντι των πλουσιότερων αποτελεί πολιτική απόφαση. 

Το κεφαλαιοποιητικό σύστημα

Οι εισφορές του κάθε εργαζόμενου επενδύονται σε κάποιον λογαριασμό και όταν αποχωρεί από την εργασία έχει προκύψει ένα συνολικό ποσό. Βάσει αυτού και του προσδόκιμου ζωής του θα πάρει μια ορισμένη σύνταξη. 

Τα ρίσκα η λειτουργία των συστημάτων

Τα διανεμητικά συστήματα δουλεύουν καλά όταν υπάρχουν πολλοί εργαζόμενοι και λίγοι συνταξιούχοι. Όταν αυτό αντιστρέφεται, όπως συνέβη στη χώρα μας, παρουσιάζουν μεγάλα προβλήματα και χρειάζονται προσαρμογές, όπως αύξηση των ορίων ηλικίας, για να κλείσουν οι οικονομικές «τρύπες». 

Στο διανεμητικό σύστημα όμως το ρίσκο αναλαμβάνει πρωτίστως η κοινωνία , όχι το άτομο. Γιατί η κοινωνία θα κληθεί να πληρώσει παραπάνω: οι νυν εργαζόμενοι να «προσαρμοστούν» για να αντιμετωπιστεί ο δημογραφικός παράγοντας, η γήρανση του πληθυσμού, που είναι και η σημαντικότερη αιτία κρίσης των διανεμητικών συστημάτων ασφάλισης. 

Στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα το ρίσκο αναλαμβάνει ο κάθε ασφαλισμένος γιατί τα χρήματά του επενδύονται σε χρηματοοικονομικά προϊόντα, η απόδοση των οποίων όμως κάνει κύκλους. 

Πότε λειτουργούν

• Το διανεμητικό λειτουργεί όταν η εργατική δύναμη αυξάνεται με ικανοποιητικούς ρυθμούς έναντι των ροών συνταξιοδότησης.

• Το κεφαλαιοποιητικό όσο οι αποδόσεις των επενδύσεων που έχουν γίνει με τα χρήματα των ασφαλιστικών εισφορών παραμένουν υψηλές
• 
  

. Συνδυασμοί των δύο συστημάτων

Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες το κράτος παρέχει μια εθνική σύνταξη, συνήθως σχετικά χαμηλή και χρηματοδοτούμενη και από τον κρατικό προϋπολογισμό, όπως στην περίπτωση του Ηνωμένου Βασιλείου . Όμως, σε αυτή την κύρια σύνταξη προσθέτει μια δεύτερη, που προκύπτει κεφαλαιοποιητικά (ή διανεμητικά). Οι περισσότερες λοιπόν χώρες έχουν μια μίξη αυτών των δύο συστημάτων . 

Επειδή η γήρανση του πληθυσμού σαν πανευρωπαϊκό φαινόμενο πλήττει κυρίως τα διανεμητικά συστήματα, σταδιακά τις προηγούμενες δεκαετίες πολλές χώρες εφάρμοσαν το σύστημα της «νοητής κεφαλαιοποίησης» : Προσπαθούν να κρατήσουν προσδιορισμένη την εισφορά και όσο είναι δυνατόν τους «κανόνες» αλλά εισάγουν στην κοινωνική τους ασφάλιση κεφαλαιοποιητικά, επενδυτικά κομμάτια. 

• Στην Ολλανδία υπάρχει μια αρκετά χαμηλή εθνική σύνταξη αλλά οι εισφορές των εργαζομένων επενδύονται και λειτουργεί ένα κεφαλαιοποιητικό σύστημα που προσθέτει σημαντικά στο τελικό ποσό της σύνταξης.

• Στη Γερμανία λειτουργεί το διανεμητικό σύστημα, κατακερματισμένο σε αρκετά ταμεία και, τυπικά τουλάχιστον, με πολλές ομοιότητες με το δικό μας.

Οι περισσότερες χώρες έχουν μια μίξη αυτών των δύο συστημάτων

Το περίφημο σκανδιναβικό μοντέλο

Δεν υπάρχει ομοιογενές σκανδιναβικό μοντέλο στην Κοινωνική Ασφάλιση. Η Δανία , κατ' εξαίρεση δίνει υψηλότατη εθνική σύνταξη που χρηματοδοτείται από τον προϋπολογισμό και όχι από τις ασφαλιστικές εισφορές. Η Σουηδία είναι η πρώτη χώρα που εφάρμοσε με μεγάλη διαφάνεια, μετά από εξαντλητικό διάλογο και με ευρεία πολιτική συναίνεση, σύστημα νοητής κεφαλαιοποίησης: κάθε ασφαλισμένος μπορεί ανά πάσα στιγμή να ελέγξει τις συνολικές εισφορές στον ατομικό του λογαριασμό και να υπολογίσει τη σύνταξή σου.

Η λειτουργία των κεφαλαιοποιητικών συστημάτων, η παράμετρος της επένδυσης των ασφαλιστικών εισφορών φέρνει στο μυαλό πολλών Ελλήνων το σκάνδαλο των δομημένων ομολόγων. Σωστό ή λάθος;

Δεν είναι σωστό. Τα Ταμεία σε όλο τον κόσμο επενδύουν τα κεφάλαιά τους και κάποια τμήματα και σε δομημένα ομόλογα. Το σκάνδαλο στην ελληνική περίπτωση είναι ότι των ασφαλισμένων κατέληξαν στις τσέπες επιτήδειων. Σε ένα καλά εποπτευόμενο σύστημα αυτό είναι εξαιρετικά δύσκολο να συμβεί.

Η συχνή αναφορά των σημερινών Ελλήνων συνταξιούχων στη διαχείριση των αποθεματικών τους Ταμείων

Οι παλιοί συνταξιούχοι διαμαρτύρονται γιατί τα αποθεματικά που είχαν δημιουργηθεί σε περιόδους όπου οι εργαζόμενοι ήταν περισσότεροι από τους συνταξιούχους και είχαν κατατεθεί στην Τράπεζα της Ελλάδας για μεγάλο διάστημα και με σχεδόν μηδενικά επιτόκια. 

Με αυτή την πρακτική η αξία των κεφαλαίων των Ταμείων μειώθηκε σημαντικά. Όμως, η όποια εκβιομηχάνιση της Ελλάδας σε αυτά τα κεφάλαια στηρίχτηκε: οι τράπεζες είχαν πρόσβαση σε φτηνό χρήμα που διέθεταν σε σχετικά φτηνά δάνεια. Δημιουργήθηκε έτσι ένα περιβάλλον ταχύρρυθμης οικονομικής ανάπτυξης: περισσότεροι άνθρωποι είχαν δουλειές, με καλύτερους μισθούς, άρα και μεγαλύτερες εισφορές στο ασφαλιστικό σύστημα. Αυτό το έμμεσο, θετικό αποτέλεσμα ελάχιστοι το αναφέρουν.

Σε κάθε διανεμητικό σύστημα ο συνταξιούχος θα πάρει όσα το κράτος μαζέψει από τις εισφορές των εργαζομένων. Όταν οι μισθοί πέφτουν και η ανεργία αυξάνεται, για να παραμείνουν οι συντάξεις ακλόνητες θα πρέπει να πληρώσει τη διαφορά ο Έλληνας φορολογούμενος. Τα λεφτά δεν πέφτουν από τον ουρανό.

Συντάξεις των άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Περισσότερο ή λιγότερο ανάλογες των μισθών από ότι οι ελληνικές;

Η Ελλάδα έχει ακόμα μια μέση σύνταξη λίγο κατώτερη από την Ιρλανδία , όπου οι μισθοί είναι αισθητά μεγαλύτεροι, ή ελάχιστα κατώτερη από την Ισπανία , όπου κι εκεί παρά την κρίση οι εργαζόμενοι αμείβονται καλύτερα. Ακόμα και από την Γερμανία , αποκλίνουμε λίγο προς τα κάτω. Διευκρινίζω ότι αναφέρομαι στο δημόσιο «κομμάτι» της σύνταξης. Στην Ιρλανδία , π.χ., η ιδιωτική ασφάλιση είναι πολύ διαδεδομένη.. Πάντως πριν την κρίση σχεδόν όλες οι συντάξεις στην Ελλάδα ήταν υπέρ- ανταποδοτικές, αναντίστοιχες των εισφορών των εργαζομένων. 

Η τάση των συντάξεων στην Ευρώπη

Αυτό που μπορεί να παρατηρηθεί συνολικά είναι ότι λόγω της δημογραφικής γήρανσης το ποσοστό των συντάξεων στο ΑΕΠ των Ευρωπαϊκών χωρών αυξάνεται. Όμως, σε αυτό το σημείο έχουμε μια πολύ μεγάλη διαφορά μεταξύ Ελλάδας και της ΕΕ των «28». Στην Ελλάδα το ποσοστό των συντάξεων στο ΑΕΠ, από το 9% περίπου στα μέσα της δεκαετίας του 1990, διπλασιάστηκε στο 18% στα χρόνια της κρίσης. Σήμερα είναι μακράν το υψηλότερο στην Ε.Ε., όπου ο μέσος όρος είναι 12.5%. Αυτή η κατάσταση δεν είναι βιώσιμη.

Αν δεν γίνουν αλλαγές φέτος το κενό του συνταξιοδοτικού συστήματος που καλείται να καλύψει το κράτος θα κυμανθεί στο 7- 8% του ΑΕΠ.

Τα ελλείμματα των Ταμείων

Τα ελληνικά Ταμεία κάθε χρόνο δημιουργούν θεόρατα ελλείμματα. Οι μεταβιβάσεις που έχουν γίνει από τον κρατικό προϋπολογισμό προς τα Ταμεία την τελευταία 15ετία ξεπερνούν τα 200 δισ. Αν δεν γίνουν αλλαγές φέτος το κενό του συνταξιοδοτικού συστήματος που καλείται να καλύψει το κράτος θα κυμανθεί στο 7- 8% του ΑΕΠ. 

Τα προβλήματα του Ασφαλιστικού στην Ελλάδα

Το ελληνικό Ασφαλιστικό Σύστημα βρίθει από στρεβλώσεις.Αυτές αποτελούν τις μακροπρόθεσμες αιτίες της κατάρρευσής του. 

Παραδείγματος χάριν, η μέση ηλικία συνταξιοδότησης του ελληνικού και γερμανικού ''ΙΚΑ'' είναι περίπου η ίδια. Όμως ο εργαζόμενος που βγαίνει στη σύνταξη από το ελληνικό ΙΚΑ έχει 23 χρόνια εισφορών, ενώ από το γερμανικό, 36. Με τους σημερινούς κανόνες είτε 15 είτε 21 χρόνια εργαστείς, θα πάρεις την ίδια σύνταξη. Κάποιος που δικαιούται και ΕΚΑΣ μπορεί τελικά να παίρνει την ίδια σύνταξη για 15 χρόνια δουλειάς, με κάποιον που έχει εργαστεί 31 χρόνια. Αν είσαι στον κατώτατο μισθό το πιο ατομικά συμφέρον πράγμα που έχεις να κάνεις είναι να πεις στον εργοδότη σου (ή να σου πει αυτός.): «τα 15 χρόνια τα «έπιασα», παραπάνω σύνταξη δεν πρόκειται να βγάλω, ας δουλεύω «μαύρα» και μοιραζόμαστε το κέρδος από τις ασφαλιστικές εισφορές που δεν θα καταβάλλονται». Καταστροφή για το σύστημα. 

Η οικονομική κρίση και οι επιπτώσεις

Υπαρκτές οι επιπτώσεις. Αυξήθηκε η ανεργία και μειώθηκαν οι μισθοί . Άρα, συνολικά, μειώθηκαν οι εισφορές. Επίσης, υπάρχουν κατηγορίες εργαζομένων, όπως οι ελεύθεροι επαγγελματίες, που η πρώτη τους αντίδραση όταν κινδυνεύει η επιχείρησή τους είναι να μην πληρώνουν τις ασφαλιστικές εισφορές τους. Και κάθε φορά που αναγγέλλεται συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση, ειδικά σε περίοδο οικονομικής κρίσης, οι άνθρωποι που είναι κοντά σε συνταξιοδότηση αποχωρούν μαζικά από την εργασία τους. Καμιά όμως χώρα δε μένει για πάντα σε κρίση. Κάποτε θα τελειώσει και στην Ελλάδα. Η τερατώδης ανεργία θα πέσει, οι μισθοί θα σταματήσουν να μειώνονται και θα ξεκινήσει σταδιακή άνοδός τους. Οι εισφορές των αυτοαπασχολούμενων θα ομαλοποιηθούν και θα αυξηθεί η ροή εσόδων στα Ταμεία. Επίσης, αφού πολλοί εργαζόμενοι που ήταν στο όριο, αποχώρησαν μαζικά την περίοδο της κρίσης, τα επόμενα χρόνια οι ροές των συνταξιοδοτήσεων θα μειωθούν αισθητά. Οι επιπτώσεις λοιπόν της κρίσης θα αντιστραφούν . Εμείς οφείλουμε να εξαλείψουμε τις διαχρονικές στρεβλώσεις. 

Σε ποιες χώρες έχει καταγραφεί σαρωτική μεταρρύθμιση του Ασφαλιστικού

Μόνο στις χώρες του πρώην Ανατολικού μπλοκ, που όταν από το κομμουνιστικό σύστημα, μπήκαν στην οικονομία της αγοράς. Έπρεπε να σχεδιαστεί από το μηδέν ένα σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. Στις υπόλοιπες χώρες οι αλλαγές ήταν σταδιακές, όχι σαρωτικές. Υπήρξαν περικοπές αλλά δεν συντελέστηκε πουθενά δομική μεταρρύθμιση. 

Η πρώτη δραστική μεταρρύθμιση στο ελληνικό Ασφαλιστικό

Πραγματικά σοβαρή μεταρρύθμιση που έδωσε ανάσες για μπόλικα χρόνια στο σύστημα ήταν αυτή του '92- '93 από τους Σιούφα και Μάνο. Μια μεγάλη ευκαιρία για ένα βιώσιμο για αρκετά χρόνια ασφαλιστικό χάθηκε με τον Γιαννίτση. Και δραστική μεταρρύθμιση ήταν και αυτή των Λοβέρδου- Κουτρουμάνη, το 2010- άλλαζε πολύ την «αρχιτεκτονική» του συστήματος και το έβαζε σε μια ρότα εξορθολογισμού. 

Γιατί δεν ολοκληρώθηκε

Γιατί υπήρχαν μεταβατικές διατάξεις. Ουσιαστικά, το 2015 θα «μπαίναμε» στο καινούργιο Ασφαλιστικό, αλλά έγιναν εκλογές. 

Οι κινήσεις του υπουργού Εργασίας, κ. Κατρούγκαλου

Αυτό που πάει να κάνει τώρα ο κ. Κατρούγκαλος είναι μια παραλλαγή της μεταρρύθμισης ''Λοβέρδου- Κουτρουμάνη'', μόνο που η κυβέρνηση εκλέχτηκε με την ρητορική της μη εφαρμογής της, καθυστέρησε και είναι, πλέον, πιο επώδυνη. 

Φτάσαμε λοιπόν σε αυτό το σημείο επειδή η οικονομία εκτροχιάσθηκε πέρυσι και τα ελλείμματα των Ταμείων μεγάλωσαν.

 Γιατί είναι περισσότερο επώδυνη

Εάν η ανάπτυξη της προηγούμενης χρονιάς ήταν στο 2,5 - 3%, όπως προβλεπόταν, το μόνο μέτρο που θα έπρεπε να εφαρμοσθεί ήταν η ρήτρα του μηδενικού ελλείμματος στα επικουρικά. Φτάσαμε λοιπόν σε αυτό το σημείο επειδή η οικονομία εκτροχιάσθηκε πέρυσι και τα ελλείμματα των Ταμείων μεγάλωσαν. 

Τι είναι τα επικουρικά

Τα επικουρικά είναι αυτοχρηματοδοτούμενα και δεν μπορούν να δημιουργούν ελλείμματα βάσει του καταστατικού τους. Ήταν απόλυτα ελληνική «πατέντα». Το αδρό «τσοντάρισμα» από τον κρατικό προϋπολογισμό για να «μπαλώνονται» τα ελλείμματα τους.

Οι διαφορές της μεταρρύθμισης Κατρούγκαλου από αυτή των Λοβέρδου- Κουτρουμάνη

Πρωτίστως ο κ. Κατρούγκαλος θεσπίζει ένα κοινό Ταμείο για όλους. Θετικό κατ' εμέ γιατί ενισχύει τη διαφάνεια. Το κυριότερο, όμως, είναι να υπάρχουν ενιαίοι κανόνες για όλους. Το ευρώ που καταβάλλει για τη σύνταξή του ο δημοσιογράφος, δεν διαφέρει από το ευρώ του πανεπιστημιακού ή του αγρότη. Ο νόμος Λοβέρδου- Κουτρουμάνη προέβλεπε εθνική σύνταξη 360 ευρώ. Ωστόσο, δικαιούχοι, εκτός όσων έχουν εργαστεί, ήταν μόνο οι άποροι (ουσιαστικά υποκαθιστώντας το ΕΚΑΣ). Ο Κατρούγκαλος, παρά την συνεχή πτώση των εισοδημάτων, θεσπίζει υψηλότερη εθνική σύνταξη (384 ευρώ) και την δίνει σε όλους, χωρίς άλλα εισοδηματικά κριτήρια. Ωραία. αλλά τίθεται το ερώτημα που θα βρεθούν τα χρήματα. Επίσης και οι δύο μεταρρυθμίσεις είχαν ως συμπλήρωμα της εθνικής σύνταξης, την αναλογική- «όσα βάζεις (σε εισφορές), ανάλογα παίρνεις (σε σύνταξη). Σε αυτή την αναλογική σύνταξη υπήρχε μια κλίμακα ανταποδοτικότητας που ο κ. Κατρούγκαλος έχει συμπιέσει. Αυτό ακούγεται καλό: «θα πάρουν λιγότερα οι πλούσιοι και περισσότερα οι φτωχοί». Όμως, σαν πρακτική δημιουργεί ισχυρά κίνητρα εισφοροαποφυγής.

Εάν δεν άλλαζε τίποτε

Οι δαπάνες θα έφταναν το 24.5% του ΑΕΠ και οι ασφαλιστικές εισφορές μόλις το 9.5%. Με απλή αριθμητική το σύστημα θα δημιουργούσε ελλείμματα του 15% του ΑΕΠ. Δεν θα προλαβαίναμε βέβαια να φτάσουμε σε μια τέτοια απόκλιση. Η χρεοκοπία ήταν βέβαιη. 

Το έλλειμμα των Ταμείων

Περίπου στο 7% του ΑΕΠ. Πρέπει να μειωθεί ειδάλλως υπολογίζεται ότι σε μερικά χρόνια θα έχουμε τα ίδια προβλήματα χρηματοδότησης.

Στον τελευταίο προϋπολογισμό η χρηματοδότηση του ασφαλιστικού μας συστήματος ήταν σχεδόν μισή - μισή: από τις εισφορές των εργαζομένων και από κρατικούς πόρους, φορολόγηση δηλαδή. 

Σε κάθε διανεμητικό σύστημα (και έγιναν αγώνες επί αγώνων για να παραμείνει διανεμητικό το ελληνικό ασφαλιστικό) ο συνταξιούχος θα πάρει όσα το κράτος μαζέψει από τις εισφορές των εργαζομένων. Όταν οι μισθοί πέφτουν και η ανεργία αυξάνεται, για να παραμείνουν οι συντάξεις ακλόνητες θα πρέπει να πληρώσει τη διαφορά ο Έλληνας φορολογούμενος. Τα λεφτά δεν πέφτουν από τον ουρανό. 

Ο πυρήνας του νέου ασφαλιστικού;

Όλοι θα δικαιούνται την εθνική σύνταξη, τα υπόλοιπα θα προκύπτουν αναλογικά: «έβαλες»- «πήρες», βάσει συγκεκριμένων κανόνων (ποσοστών) αναπλήρωσης.

Το ελληνικό Ασφαλιστικό Σύστημα βρίθει από στρεβλώσεις.Αυτές αποτελούν τις μακροπρόθεσμες αιτίες της κατάρρευσής του. 

Βιωσιμότητα

Εάν 2.650.000 συνταξιούχοι στην Ελλάδα πάρουν από 384 ευρώ επί 12 μήνες, το ποσό που θα πρέπει να μεταβιβάσουν οι φορολογούμενοι είναι περίπου στο 7% του ΑΕΠ. Εάν, εναλλακτικά, το ποσό αυτό καλυφθεί μόνο από εισφορές, ελάχιστα χρήματα απομένουν για την «αναλογική» σύνταξη. 

Ελεύθεροι επαγγελματίες: Ωφελούνται όσοι έχουν εισόδημα μικρότερο των 12.000

Τα στοιχεία ερευνών εισοδήματος δείχνουν ότι το εισόδημα που δηλώνει μια κρίσιμη μάζα αυτοαπασχολούμενων απέχει αρκετά από το πραγματικό τους, ειδικά σε ορισμένα επαγγέλματα. Σε κάθε μεταβολή του αφορολόγητου ορίου πολλοί ελεύθεροι επαγγελματίες δήλωναν 500 ευρώ λιγότερα από αυτό. Αυτός είναι ο λόγος που και σε πολλές χώρες του εξωτερικού οι ασφαλιστικές εισφορές των αυτοαπασχολούμενων δεν προκύπτουν ως ποσοστό του εισοδήματός τους. 

Εάν το σύστημα λειτουργήσει έτσι, αφού οι εισφορές των αυτοαπασχολούμενων θα «παλαντζάρουν», οι παροχές (συντάξεις) τους δεν μπορεί να είναι προκαθορισμένες, αλλά θα μεταβάλλονται αναλόγως.

Εισφορές των επιχειρήσεων για τους εργαζόμενους. Αυξάνουν ή όχι

Η κυβέρνηση λέει πως θα τις αυξήσει. Οι θεσμοί επιμένουν να μην αυξηθούν. Νομίζω η δεύτερη άποψη έχει πολλά επιχειρήματα υπέρ της. 

Στην Ελλάδα υπάρχει ήδη μεγάλη απόκλιση ανάμεσα στο ποσό που πληρώνει μια επιχείρηση για κάθε εργαζόμενό της και στα χρήματα που ο εργαζόμενος τελικά παίρνει «στο χέρι». Αλλά και για την ελληνική επιχείρηση γίνεται ολοένα δυσκολότερο να παραμείνει ανταγωνιστική στο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον εάν μετακυλά (αναγκαστικά) όλα τα αυξημένα κόστη που της «φορτώνει» το ελληνικό κράτος στην τιμή των προϊόντων της ή/και δυσκολεύεται να δημιουργήσει νέες θέσεις απασχόλησης, που είναι η μοναδική μακροπρόθεσμη λύση του ελληνικού ασφαλιστικού. 

Μισθοί δημοσίων υπαλλήλων

Μάλλον, εάν - έστω οριακά - αυξηθούν οι κρατήσεις.

Αγρότες

Το νέο καθεστώς προβλέπει αύξηση των ετήσιων εισφορών από τα 900(+) στα 1.400 (περίπου) ευρώ. Αν όμως από τους ελεύθερους επαγγελματίες καταβάλλει εισφορές το 50%, στους αγρότες το ποσοστό αυτό πέφτει στο 30%. Αυτό που νομίζω ότι θα έπρεπε να γίνει είναι ακόμα και οι «μικροί» αγρότες να κρατάνε «βιβλία» και να λειτουργούν ως επιχειρήσεις, ώστε να μπορούν να εγγράφουν και τα έξοδά τους και τελικά να πληρώνουν ασφαλιστικές εισφορές ανάλογα με το καθαρό τους εισόδημα.

Μετατόπιση πολιτικού κόστους σε βάθος τριετίας

Νομίζω ότι έχουμε να κάνουμε με ένα «κουτοπονηριάς ανάγνωσμα». Λένε ότι δεν θα περικόψουν καθόλου τις κύριες συντάξεις των τωρινών συνταξιούχων και ότι θα «δώσουν μάχη» για τις επικουρικές. Αλλά νομίζω οι ίδιοι καλύτερα απ' όλους γνωρίζουν ότι είναι μια μάχη «χαμένη από χέρι». Για όσους επίκειται να συνταξιοδοτηθούν προαναγγέλλουν μειώσεις της τάξης του 15%. 

Ποια είναι η πολιτική «κουτοπονηριά

Εάν στην επόμενη τριετία δεν ορθοποδήσει η οικονομία με υψηλούς δείκτες ανάπτυξης θα εξομοιωθούν παλιοί με τους νεότερους συνταξιούχους σε νέες, χαμηλότερες συντάξεις. 

Τι διακυβεύεται για τις νεότερες γενιές

Το πραγματικό διακύβευμα για ένα βιώσιμο ασφαλιστικό σύστημα αφορά κυρίως αυτές τις γενιές. Και αύριο να τέλειωνε η κρίση, είμαστε μια χώρα που γερνάει γρήγορα. Για να πάρω εγώ, 56 ετών σήμερα, σύνταξη σε μια δεκαετία περίπου, θα πρέπει τα παιδιά μου να μείνουν στη χώρα και να είναι εξαιρετικά παραγωγικά. Για να συμβεί αυτό θα πρέπει το ελληνικό κράτος να πάρει χρήματα από παντού, των συντάξεων συμπεριλαμβανομένων, και να τα επενδύσει στην εκπαίδευση, την έρευνα, τις υποδομές: σε οτιδήποτε βελτιώνει μακροπρόθεσμα την παραγωγικότητα. 

Εάν η φορολογική επιβάρυνση και οι ασφαλιστικές εισφορές είναι εξοντωτικές, σημαντικό κομμάτι της νέας γενιάς απλώς θα μεταναστεύσει, ιδιαίτερα οι περισσότερο παραγωγικοί.

Ο ΣΥΡΙΖΑ αναδείχτηκε κυβέρνηση με την ψήφο των νέων αλλά οι περισσότερες «μάχες» που έχει δώσει αφορούν τους ηλικιωμένους. Δυστυχώς, δεν είναι δυνατόν μισθοί των 700- 800 ευρώ να συντηρούν συντάξεις των 1.000.

www.huffingstonpost.gr