Αποθησαυρίζοντας λέξεις…Ξηρομερίτικο ιδίωμα, που έχει πολλές κοινές λέξεις με το Ηπειρώτικο

 

Επιμέλεια: Μαρία Ν. Αγγέλη

Πριν από λίγο καιρό έλαβα ένα e-mail από έναν ξηρομερίτη, ο οποίος μου έστειλε ένα επισυναπτόμενο αρχείο excel, με μια συλλογή λέξεων του ξηρομερίτικου ιδιώματος. Μου έγραφε, ότι αυτές τις λέξεις τις κατέγραψε, όπως τις μιλούσαν οι δικοί του άνθρωποι, η οικογένειά του, κυρίως η μάνα του. Επίσης, με ευγένεια, μου έλεγε, ότι εσείς κ. Αγγέλη, ως Δρ Κοινωνικής Λαογραφίας, μπορείτε να τις αξιοποιήσετε, όπως θέλετε.

Είναι αλήθεια ότι τέτοια δώρα «λεξιλογικά», «λαογραφικά» και άλλα ξηρομερίτικα μου είναι πολύ ευχάριστα! Θεώρησα όμως καλό, αφού ευχαρίστησα τον άγνωστό μου συμπατριώτη, να τον προτρέψω να δημοσιεύσει ο ίδιος τις λέξεις, όπως τις είχε καταγράψει. Έτσι θα τις μοιραζόταν με περισσότερους ξηρομερίτες… Εκείνος, με ευγένεια πάλι, μου είπε: «τις έγραψα απλά για να υφίστανται γραπτώς. Γιατί, προφορικά με τον χρόνο χάνονται. Να τις διαχειριστείτε, όπως θέλετε εσείς». 

Σήμερα  λοιπόν, βρήκα ευκαιρία να τις ξαναδιαβάσω και να τις στείλω, με τη σειρά μου, δώρο σε όλους τους συμπατριώτες μου! Κάποιοι ίσως τις θυμούνται, κάποιοι είναι ευκαιρία να τις μάθουν τώρα…

Φίλες και φίλοι ξηρομερίτες, διαβάστε τις λέξεις που συγκέντρωσε με αγάπη ο συμπατριώτης μας Φώτης Κατσαούνης και θυμηθείτε τη σημασία και τη χρήση τους… Επίσης, αν θέλετε, συμπληρώστε και άλλες, εμπλουτίστε τη συλλογή…

Είναι πολύ όμορφο να διατηρούμε το ξηρομερίτικο ιδίωμα.

Θα μοιραστώ μαζί σας μια λέξη ξηρομερίτικη που άκουσα το καλοκαίρι σε μια ωραία ταβέρνα στο Ξηρόμερο:

Έλεγε ο ιδιοκτήτης μεγαλόφωνα σε κάποιον γνωστό του πελάτη: «Μωρέ γίνηκει τ’ αυτοκίνητο παγκλίδια! Ντιπ…»

Είχα χρόνια να ακούσω αυτή τη λέξη. Είπα στον κύριο, χάρηκα για την λέξη που χρησιμοποίησε, νόμιζα ότι ήταν παροπλισμένη πια… Λυπήθηκα βέβαια για το αυτοκίνητο που έγινε θρύψαλα. Η σημασία της λέξης παγκλίδι, σύμφωνα με τον λαογράφο Γεράσιμο Ηρ. Παπατρέχα, είναι θρύψαλο.

Σαν αυτή τη λέξη, ίσως θυμηθείτε και άλλες πολλές… Ας τις καταγράψουμε, όπως ο κ. Κατσαούνης για να μην χαθούν…

Δανείζομαι τους στίχους του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη:

Σαν πρόκες πρέπει να καρφώνονται οι λέξεις

Να μην τις παίρνει ο άνεμος. [Από τη συλλογή Ο Στόχος (1970)]

Παραθέτω τη συλλογή των λέξεων του ξηρομερίτικου ιδιώματος