Το κείμενο που ακολουθεί αναφέρεται στα Εθνικά και τα Ηπειρωτικά Κληροδοτήματα, δηλαδή δυσκολοαποκτημένες στη ξενητιά περιουσίες που άφησαν οι Εθνικοί και οι Τοπικοί Ευεργέτες για εκπλήρωση εθνικών και κοινωφελών σκοπών και πως ρυθμίζει τις τύχες και την αποστολή τους ο νέος Κώδικας Κληροδοτημάτων που καταρτίσθηκε από συσταθείσα Επιτροπή του Υπουργείου Οικονομικών και δόθηκε σε δημόσια διαβούλευση πριν κατατεθεί στη Βουλή των Ελλήνων για να ψηφισθεί και να γίνει νόμος του Κράτους.
Για να αξιολογηθούν οι ρυθμίσεις που εισάγει το σχέδιο του νέου Κώδικα Κληροδοτημάτων, είναι χρήσιμο και αναγκαίο να αναφερθεί το ισχύον συνταγματικό νομικό πλαίσιο προστασίας και λειτουργίας των Κληροδοτημάτων, το οποίο πρέπει να έχουν υπόψη τους οι βουλευτές που θα κληθούν να εγκρίνουν το νέο Κώδικα.
Το Έθνος μας, με τη συστατική του πράξη, το Σύνταγμα, εκτιμώντας ότι οι Εθνικοί Ευεργέτες και οι Εθνικές Ευεργεσίες, αποτελούν εθνικό πλούτο και εθνικό πολιτισμικό κεφάλαιο, θεώρησε ότι πρέπει να υπάρχει απόλυτος σεβασμός στο περιεχόμενο και τους όρους της διαθήκης, που με αυτή καταλείπεται κάποιο κληροδότημα - περιουσία για εκπλήρωση κοινωφελών σκοπών, ώστε ο κοινός νομοθέτης να μη μπορεί να παρεμβαίνει ευκαιριακά στην αλλοίωση της βούλησης του διαθέτη.
Έτσι, σύμφωνα με το άρθρο 109 του Συντάγματος, το οποίο επανέλαβε τις αντίστοιχες διατάξεις όλων των προηγούμενων Συνταγμάτων, όπως ερμηνεύτηκε από το Συμβούλιο της Επικρατείας «Απαγορεύεται η μεταβολή όχι μόνο του κοινωφελούς σκοπού της διαθήκης, αλλά και του περιεχομένου εν γένει αυτής ή των όρων που τίθενται σε αυτή, άρα και επί του τρόπου διαχειρίσεως της καταλειφθείσης περιουσίας ως και του τρόπου διοικήσεως των κληροδοτημάτων», αφού η διοίκηση και διαχείριση κληροδοτημάτων ανήκει αποκλειστικά και μόνο στον εκτελεστή της διαθήκης, ο οποίος ορίζεται από τον διαθέτη (ΣτΕ Ολ. 1433/1986).
Έτσι, τα θέματα που αφορούν, α) την πιστή τήρηση της βούλησης του διαθέτη, β) την πιστή τήρηση και εκπλήρωση των σκοπών του διαθέτη και γ) τον τρόπο διοίκησης και διαχείρισης των κληροδοτημάτων, ρυθμίζονται κατά τρόπο απόλυτο, νομοθετικά και νομολογιακά, και αποτελούν υποχρέωση του Κράτους.
Όλα τα παραπάνω όριζε ο εκτελεστικός της συνταγματικής διάταξης α.ν. 2039/1939, ο οποίος τροποποίησε και κωδικοποίησε τις διατάξεις των προηγουμένων νόμων, ώστε όλη η ρύθμιση των κληροδοτημάτων να γίνεται με ένα νόμο για να μπορεί ο καθένας ευχερώς να γνωρίζει τις προβλεπόμενες ρυθμίσεις των κληροδοτημάτων.
Ο νόμος αυτός, λόγω της νομικής αρτιότητας, πληρότητας και της σαφήνειάς του, ισχύει μέχρι σήμερα, ως βασικός νόμος για τα κληροδοτήματα. Έκτοτε, έγιναν νομοθετικές παρεμβάσεις και τροποποιήσεις στο νόμο αυτό, οι περισσότερες από τις οποίες εξυπηρετούσαν πελατειακές ή συγκυριακές ανάγκες, και όχι ανάγκες προστασίας του θεσμού, και γι' αυτό δημιουργήθηκε σύγχυση και ασάφεια για το ποιες διατάξεις ισχύουν.
Το Υπουργείο Οικονομικών θεωρώντας ότι υπάρχει «Επιτακτική ανάγκη αντιμετώπισης υπαρκτών προβλημάτων και δυσλειτουργιών που υφίστανται στη λειτουργία, διαχείριση και εποπτεία των κοινωφελών περιουσιών (εθνικών κληροδοτημάτων) και σχολαζουσών κληρονομιών, διατεθείσες υπέρ του Δημοσίου ή κοινωφελών σκοπών, λόγω του απαρχαιωμένου από 70-ετίας (α.ν. 2039/1939) θεσμικού πλαισίου», επέβαλε την κατάρτιση του Σχεδίου Νόμου που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση, ώστε να συμβάλει «στην αποτελεσματικότερη διοίκηση, διαχείριση και εποπτεία των κοινωφελών περιουσιών με σεβασμό στη βούληση του διαθέτη ή δωρητή».
Έτσι, με την υπ' αριθμ. ΔΕ 1143866ΕΞ2012/11-10-2012 απόφαση του Υπουργού Οικονομικών, συστάθηκε Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή με πρόεδρο τον πάρεδρο του Ν.Σ.Κ. κ. Χ. Μητκίδη προκειμένου να συντάξει ένα νέο νομικό πλαίσιο που θα στοχεύει στην αποτελεσματικότερη διοίκηση, διαχείριση και εποπτεία των κληροδοτημάτων.
Η Επιτροπή αυτή συνέταξε σχέδιο του νέου Κώδικα με τον καινοφανή και αδόκιμο όρο «Κώδικας Κοινωφελών Περιουσιών και λοιπές διατάξεις» αντικαθιστώντας τον τίτλο του έως τώρα «ΚΩΔΙΚΑ ΚΛΗΡΟΔΟΤΗΜΑΤΩΝ», τον παρέδωσε στον Υπουργό Οικονομικών, ο οποίος τον ανήρτησε στο Διαδίκτυο, στις 28-5-2013 και κλήθηκαν οι «πολίτες» σε διαβούλευση «επί των υιοθετούμενων ρυθμίσεων» και «να υποβάλουν τυχόν προτάσεις για τη βελτίωσή τους» μέχρι τις 5-6-2013 και ώρα 12:00.
Έλαβα γνώση της όλης διαδικασίας σύνταξης του Κώδικα, πληροφορήθηκα το χρόνο που δόθηκε για διαβούλευση και έτσι, υπέβαλα, ως Ομοσπονδία Αδελφοτήτων Κόνιτσας, τις κάτωθι προτάσεις και παρατηρήσεις επί του σχεδίου αυτού, του νέου Κώδικα.
Γενικές Παρατηρήσεις
α. Στο Σχέδιο Νόμου ο τίτλος του μέχρι σήμερα γνωστού «Κώδικα Εθνικών Κληροδοτημάτων» (Διοικητική Κωδικοποίηση του Υπουργείου Οικονομικών) αναγράφεται με τον αδόκιμο όρο «Κώδικας Κοινωφελών Περιουσιών και λοιπές διάταξεις». Ο όρος είναι νομικά αδόκιμος. Κανένας Κώδικας Δικαίου (Αστικός Κώδικας, Ποινικός Κώδικας, Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας, Τελωνειακός Κώδικας, Κώδικας Εισπράξεων Δημοσίων Εσόδων, Αγορανομικός Κώδικας κ.τ.λ.) δεν γράφει «και λοιπές διτάξεις». Θα πρέπει να απαλειφθεί ο όρος «και λοιπές διατάξεις» από το τελικό κείμενο.
Αυτό επιβάλλεται και από το άρθρο 76 παρ. 6 και 7 του Συντάγματος, αφού οι «Κώδικες που συντάχθηκαν από Ειδικές Επιτροπές, κυρώνονται στο σύνολό τους». Πώς αυτό θα γίνει με τις λοιπές διατάξεις; Προφανώς, διέφυγε της προσοχής των συνταχτών του Σχεδίου.
Επισημειώνω ότι ο τίτλος που δόθηκε στο Σχέδιο «Κώδικας Κοινωφελών Περιουσιών» θα πρέπει να γίνει «Κώδικας Εθνικών Κληροδοτημάτων», όπως είναι γνωστό στους Έλληνες από το 1822 μέχρι σήμερα, ως όρος νομικός αλλά και ως όρος που εκφράζει ένα «πολιτισμικό αγαθό του Έθνους μας» δηλαδή την Εθνική και Τοπική Ευεργεσία.
Η φράση «Κοινωφελείς Περιουσίες» δεν αποδίδει την ουσία της Ευεργεσίας (Εθνικής ή Τοπικής) όπως την εκφράζει η λέξη «Κληροδότημα».
Άλλωστε, στη Διοικητική Κωδικοποίηση του νόμου 2039/1939 που έκανε το Υπουργείο Οικονομικών, ο τίτλος του Κώδικα είναι «Εθνικά Κληροδοτήματα». Γιατί, φτωχαίνουμε τον εθνικό, γλωσσικό, πλούτο με αλλαγές που δεν αποδίδουν την ουσία της ευεργεσίας;
Αλήθεια, η διάταξη του άρθρου 109 παρ. 3 του Συντάγματος που ορίζει ότι «Νόμος ορίζει τα σχετικά με τη σύνταξη μητρώου Κληροδοτημάτων» δεν σας επιβάλλει να ορισθεί ο Κώδικας ως «Κώδικας Εθνικών Κληροδοτημάτων» ή έστω «Κώδικας Κληροδοτημώτων».
Πώς, ενώ το Σύνταγμα ορίζει ότι θα καταρτισθεί «ΜΗΤΡΩΟ ΚΛΗΡΟΔΟΤΗΜΑΤΩΝ» το σχέδιο το ορίζει ως «ΜΗΤΡΩΟ ΚΟΙΝΩΦΕΛΩΝ ΠΕΡΙΟΥΣΙΩΝ»; Συνεπώς, θα πρέπει ο Κώδικας να έχει τον τίτλο, στο τελικό σχέδιο Νόμου, «ΚΩΔΙΚΑΣ ΕΘΝΙΚΩΝ ΚΛΗΡΟΔΟΤΗΜΑΤΩΝ» ή «ΚΩΔΙΚΑΣ ΚΛΗΡΟΔΟΤΗΜΑΤΩΝ».
β. Είναι Εθνική Αγνωμοσύνη να συντάσσεται ένα πολυσέλιδο νομοσχέδιο (Κώδικας) με μακροσκελή 82 άρθρα, το οποίο ρυθμίζει διεξοδικά τα θέματα διαχείρισης των «Κοινωφελών Περιουσιών» και να μην αναφέρεται ούτε στο Προλογικό Σημείωμα, ότι οι περιουσίες αυτές «αφέθηκαν» - δωρήθηκαν στο Κράτος ή σε Ιδρύματα, για εξυπηρέτηση Κοινωφελών Σκοπών από του Εθνικούς ή Εθνοτοπικούς Ευεργέτες - Δωρητές.
Επιβάλλεται, στο Εισαγωγικό Σημείωμα, που θα συνοδεύει τον Κώδικα στη Βουλή των Ελλήνων, να γίνεται συμβολική αναφορά στους Εθνικούς Ευεργέτες που η Ήπειρος τους γέννησε και στις Ευεργεσίες τους, αφού από το χώμα της «φύτρωσαν». Σε αυτούς οφείλονται τα Κληροδοτήματα, και είναι εθνικά άπρεπο να αναφερόμαστε διαρκώς σε αυτά και να γευόμαστε τους καρπούς της ευεργεσίας, χωρίς να αναφερόμαστε στους δημιουργούς τους, σε αυτούς που διέθεσαν τις περιουσίες τους για να οικοδομήσουν το νεοϊδρυόμενο Κράτος του Έθνους μας. Τους πρέπει η ευγνωμοσύνη του Έθνους και καλό θα είναι η Πολιτεία στο νομοθέτημα που ρυθμίζει τον τρόπο διαχείρισης της περιουσίας τους και στους στόχους διάθεσης της περιουσίας, να αναφερθεί σε αυτούς.
γ. Η κατ' άρθρον διάρθρωση του Κώδικα, χρήζει επανεξέτασης, λαμβάνοντας υπόψη και το «Τελικό Σχέδιο του Κώδικα Εθνικών Κληροδοτημάτων», το οποίο συντάχθηκε από την Ειδική Επιτροπή για μελέτη και σύνταξη σχεδίου του Κώδικα Εθνικών Κληροδοτημάτων, που είχε συγκροτηθεί κατά το άρθρο 27 παρ. 14 του ν. 2166/1993.
Το σχέδιο, είχε συνταγεί από Επιτροπή, που αποτελούνταν από πρόσωπα άρτιας νομικής κατάρτισης (Αθ. Ράντο, Αντιπρόεδρο ΣτΕ, Ρωμύλο Κεδίκογλου, πρόεδρο ΑΠ κ.τ.λ.) και αν ληφθεί υπόψη το κείμενο αυτό ή ακόμη και ο νόμος 2039/1939 (άρτιο νομοθέτημα) το τελικό κείμενο του νέου Κώδικα θα είναι ιδιαίτερα καλό και χρήσιμο.
δ. Διατηρείται το νομικό καθεστώς που διέπει τα Ηπειρωτικά Κληροδοτήματα ή όπως αποκαλούνται «Αγαθοεργά Καταστήματα» ή «Ιδρύματα»με το άρθρο 82 παρ. 2 καίτοι υπάρχει έντονη οργανωμένη κοινωνική πίεση για την κατάργησή του. Η διάταξη αυτή, σύμφωνα με την οποία ορίζεται ότι «η νομική μορφή των ήδη συνεστημένων περιουσιών δεν ανατρέπεται με τις διατάξεις του παρόντος νόμου» θα πρέπει να απαλειφθεί, διότι ανεξάρτητα από τον έντονο αγώνα που κάνουν οι οργανώσεις πολιτών των Ιωαννίνων για το θέμα αυτό, κάθε νόμος που είναι αντίθετος με το άρθρο 109 του Συντάγματος, είναι ανίσχυρος. Η ειδικοί νόμοι που σήμερα ρυθμίζουν τα Αγαθοεργά Καταστήματα δεν ισχύουν, όπως έχω εκθέσει σε προηγοούμενα άρθρα μου.
Έτσι, η διάταξη αυτή προκαλεί σύγχυση και προβληματισμό για την ισχύ και εφαρμογή των νόμων αυτών που διατηρούνται και γι' αυτό θα πρέπει να απαλειφθεί ώστε να ισχύει ο Κώδικας Κληροδοτημάτων για όλα τα κληροδοτήματα της χώρας.
Ειδικές παρατηρήσεις
Ειδικές παρατηρήσεις, που αφορούν τις προβλεπόμενες ρυθμίσεις:
4 Στο άρθρο 1
Στην παρ. 1 ορίζεται «Ως «κοινωφελής περιουσία» νοείται επίσης και το νομικό πρόσωπο που τα διαχειρίζεται και εκπροσωπεί, εφόσον υπάρχει».
Η παράγραφος αυτή πρέπει να απαλειφθεί, διότι «κοινωφελής περιουσία είναι η περιουσία που καταλείπεται από τον διαθέτη για εξυπηρέτηση κοινωφελούς σκοπού».
«Το νομικό πρόσωπο (Ίδρυμα, Σύλλογος, Εταιρεία κ.λπ.) είναι αυτό στο οποίο αναγνωρίζονται από το νόμο δικαιώματα ή υποχρεώσεις ανάλογα με αυτές που έχουν τα φυσικά πρόσωπα (κατά πλάσμα δικαίου)».
Κατ' ακολουθίαν, δεν μπορεί το νομικό πρόσωπο να έχει και την έννοια της κοινωφελούς περιουσίας. Είναι αδόκιμη, νομική και εννοιολογική, έκφραση.
4 Στο άρθρο 2 παρ. γ
Οι Σχολάζουσες Κληρονομίες δεν είναι «Κοινωφελείς Περιουσίες» ή «Κληροδοτήματα», αλλά είναι περιουσίες του Κράτους, υπό αίρεση της εμφάνισης κληρονόμου και γι αυτό θα πρέπει να ρυθμισθούν με ξεχωριστό νόμο.
4 Στο άρθρο 5 «Προσωρινή διοίκηση της περιουσίας»
α) Η προσωρινή διοίκηση σε περιουσία, αναφέρεται, προφανώς, στη σχολάζουσα κληρονομία που δεν γνωρίζομε τον κληρονόμο, διότι για τα Κληροδοτήματα, γνωρίζουμε τον εκτελεστή της διαθήκης, αφού αυτός ορίζεται στη διαθήκη. Άρα, πρέπει αυτό να διευκρινίζεται στη διάταξη.
β) Η Αρμόδια Αρχή (Γ.Γ. Αποκ. Διοίκησης) με ποιον τρόπο θα ασκεί την προσωρινή διοίκηση, όπως ορίζεται στην προτεινόμενη διάταξη; Κρίνεται αναγκαίο να ορίζεται «προσωρινός διαχειστής» από την Αρμόδια Αρχή.
Συνεχίζεται
Μιχάλης Μαρτσέκης.
Δικηγόρος Παρ' Αρείω Πάγω - Συμβ. Επικρατείας.
Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Αποδήμων Κόνιτσας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου