Περί Τέχνης και άλλων δαιμονίων;

Γράφει η Κατερίνα Σχισμένου

Τι είναι τέχνη και τι είναι κουλτούρα και πολιτισμός; Πόσο καλοί γνώστες είμαστε των ορίων της τέχνης αλλά και ποιοι ορίζουν κάθε φορά τους νόμους της και τη λειτουργία της; Υπάρχουν τελικά νόμοι στην Τέχνη και τοποτηρητές; Υπάρχει ελευθερία έκφρασης και επομένως δημιουργία και καινοτομία; Υπάρχει σήμερα Τέχνη; Ερωτήματα που δεν είναι ούτε καινούργια αλλά ούτε και παλιά, είναι μάλλον διαχρονικά και νομίζω πως θα παραμείνουν σε κάθε εποχή και κοινωνία είτε αυτή είναι αρχαία, είτε κλασσική είτε μεσαιωνική είτε σύγχρονη. Και αυτό είναι τελικά το κέρδος για την Τέχνη αλλά και τους πολίτες μιας μικρής ή και μεγαλύτερης κοινωνίας. Η ζύμωση και ο διάλογος που μπορεί να δημιουργεί αυτή η αέναη επικοινωνία του αρχαίου με το νέο, του αριστερού με του δεξιού, του φωτεινού με το σκοτεινό, του πάνω με το κάτω.

Τέχνη είναι η έκφραση και η δημιουργία, δεν είναι ούτε το περίβλημα, ούτε η επιφάνεια, ούτε η άγνοια και οι αφορισμοί. Τέχνη είναι να μπορείς να βλέπεις και στο σκοτάδι και να πορεύεσαι μ΄αυτό, Τέχνη είναι να μπορείς να διαμαρτύρεσαι και να βγαίνεις πλουσιότερος απ΄αυτή την αντίσταση. Τέχνη είναι να επιβιώνεις με την Ιδέα και να διαφυλάττεις τις δημοκρατικές αρχές μιας κοινωνίας που άπειροι καλλιτέχνες θυσιάστηκαν και φυλακίστηκαν γι’ αυτές τις αρχές που είναι δομικές και ουσιαστικές για κάθε καλλιτέχνη. Ας θυμηθούμε την περιπέτεια του Μιχαήλ Άγγελου στην Ιταλία όπου από το χειρόγραφο του Τζούλιο Τσέζαρε Μαντσίνι πληροφορούμαστε πως αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Ιταλία μιας και ο Πάπας Πίος ο Ε΄ έδωσε διαταγή να σκεπάσουν μερικές μορφές από τη «Δευτέρα παρουσία» του Μιχαήλ Αγγέλου, γιατί θεωρήθηκαν ασυμβίβαστες με την ιερότητα του χώρου…

Ποιος χώρος είναι Ιερός; Ο κάθε χώρος, το σχολείο, η εστία, η αγορά, το βουλευτήριο, το πανεπιστήμιο, το ιερό η εκκλησία. Κάθε χώρος είναι ιερός όπου κινείται ο άνθρωπος, δημιουργεί, αναπνέει και επιβιώνει. Ή ας ρωτήσουμε αλλιώς. Ποιος χώρος είναι ανίερος; Υπάρχει τέτοιος χώρος που δεν απαιτείται ο σεβασμός και δεν διασφαλίζεται η αξιοπρέπεια του ανθρώπου;

…ὅμως δ᾽ ἀνάγκη πημονὰς βροτοῖς φέρειν θεῶν διδόντων· πᾶν δ᾽ ἀναπτύξας πάθος λέξον καταστάς, κεἰ στένεις κακοῖς ὅμως…Πέρσες Αισχύλος.

Κατερίνα Σχισμένου