ΣΥΡΡΑΚΟ-ΚΑΛΑΡΡΥΤΕΣ: Τα δίδυμα χωριά στις κορυφές των Τζουμέρκων

Τα γνωστά βλαχοχώρια διατηρούν σήμερα την παραδοσιακή τους αίγλη και φιλοξενούν τουρίστες σε όλη τη διάρκεια του χρόνου 

Βρίσκονται τόσο κοντά που νομίζει κανείς ότι το ένα μπορεί να "αγγίξει" το άλλο, κι ας τους χωρίζει μια τεράστια χαράδρα. Η πορεία τους ήταν παράλληλη και οι ομοιότητες μεταξύ τους πολλές. Ωστόσο, για πάνω από τριάντα χρόνια τα χωριά Συρράκο και Καλαρρύτες χωρίζονταν από τα σύνορα του ελληνικού κράτους. Ακόμη και σήμερα στέκονται παραδίπλα, όμως παραμένουν διαχωρισμένα ως προς τις μητροπόλεις, στις οποίες υπάγονται θρησκευτικά. Η ιστορία των "δίδυμων" χωριών ξεκινά από την εποχή του Χαλκού, καθώς υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα που μαρτυρούν ότι η περιοχή κατοικούνταν από αρχαιοτάτων χρόνων. Ύστερα από μια πολυτάραχη διαδρομή, τα γνωστά βλαχοχώρια διατηρούν σήμερα την παραδοσιακή τους αίγλη και, παρά τους λιγοστούς μόνιμους κατοίκους, φιλοξενούν τουρίστες σε όλη τη διάρκεια του χρόνου, υποσχόμενα εκπληκτική θέα, σπουδαία αρχιτεκτονική, πανέμορφες διαδρομές στη φύση, βουνίσιο φαγητό με γλυκό τσίπουρο και μια σειρά από δραστηριότητες που περιλαμβάνουν πεζοπορία, ράφτινγκ, ορειβασία και περπάτημα για μικρούς και μεγάλους. "Το Συρράκο βρίσκεται στους πρόποδες του όρους Λάκμος ή Περιστέρι στα 1150 μέτρα υψόμετρο και ανάμεσα σε δύο χαράδρες, αυτή του Καλαρρύτικου ή Χρούσια ποταμού κι εκείνη του ποταμού Βάλα Μάρε. Οι Καλαρρύτεςχτίστηκαν στις δυτικές πλευρές της οροσειράς της Πίνδου, σε υψόμετρο 1200 μέτρα. Τα δύο χωριά γεωγραφικά εντάσσονται στην περιοχή των Τζουμέρκων. Βόρειά τους βρίσκονται τα ορεινά βοσκοτόπια και η τοποθεσία Μπάρος, το πέρασμα από τη Θεσσαλία στην Ήπειρο", λέει στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων η πρώην αντιδήμαρχος Βορείων Τζουμέρκων Ελένη Κολοκούρη.

Ξετυλίγοντας την ιστορία του τόπου, στέκεται ιδιαίτερα στην παρουσία του βλάχικου στοιχείου που είχε καταφέρει να αποσπάσει προνομιακή φορολογική μεταχείριση από τους Τούρκους, γιατί βόλευε στους τελευταίους το πέρασμα προς τη Θεσσαλία και την Ήπειρο. "Όλη η περιοχή βρίσκονταν υπό την προστασία της Βαλιδέ Σουλτάνας, της βασιλομήτορος" σημειώνει και υπογραμμίζει ότι η οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη ήταν ένα φυσικό επακόλουθο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της προόδου αυτής είναι η παρουσία μεγάλων ασημουργών και εμπόρων σε όλη την Ευρώπη και ειδικότερα στην Ρώμη, όπου εγκαταστάθηκε ο Σωτήρης Βούλγαρης, δημιουργός του διάσημου σήμερα οίκου κοσμημάτων Bulgari. Ασημικά, κτηνοτροφικά προϊόντα, υφαντά, κάπες και άλλα υφάσματα κατακτούν τις αγορές του εσωτερικού και του εξωτερικού όμως η πρόοδος ανακόπτεται με την επανάσταση του 1821. Η καταστροφή ήταν ολοκληρωτική, όπως κι εκείνη του πολέμου του 1940. Πολύ αργότερα, πληθυσμοί κτηνοτρόφων που είχαν διαφύγει επέστρεψαν στα χωριά για να τα ξαναχτίσουν από την αρχή, με την ίδια παραδοσιακή αρχιτεκτονική ώστε να θυμίζουν την παλιά τους αίγλη. Δεν ήταν, όμως, μόνο οι κτηνοτρόφοι που κράτησαν τον τόπο ζωντανό. Πολλοί Συρρακιώτες και Καλαρρυτινοί, που μετακινήθηκαν στα Γιάννενα, την Άρτα, την Πρέβεζα και την Πάτρα αποφάσισαν να ξαναφτιάξουν τα σπίτια τους, τα οποία επισκέπτονται πια τα Σαββατοκύριακα. Η Εγνατία Οδός, άλλωστε, έχει διευκολύνει σημαντικά την πρόσβαση με αποτέλεσμα την άνθηση του τουρισμού τόσο το καλοκαίρι όσο και το χειμώνα.

Οι επισκέπτες μπορούν να ανέβουν στα "δίδυμα χωριά" από τον ασφαλτοστρωμένο δρόμο, αφού διανύσουν μια διαδρομή μίας ώρας κι ενός τετάρτου από την έξοδο της Εγνατίας, με πολλές, όμως, στροφές. Μόλις φτάσουν στα χωριά θα πρέπει να αφήσουν τα αυτοκίνητά τους καθώς δεν επιτρέπεται η κυκλοφορία οχημάτων στο εσωτερικό τους. Τα αξιοθέατα του Συρράκου περιλαμβάνουν τις εκκλησιές του, τα πέτρινα γεφύρια, τον νερόμυλο στην είσοδο του χωριού, το μουσείο υδροκίνησης, το παλιό σπίτι του πεζογράφου Κώστα Κρυστάλλη και το λαογραφικό μουσείο της Ερμηνίας Φωτιάδη. Όλοι οι δρόμοι οδηγούν στην πλατεία του χωριού, όπου υπάρχει ο ναός του Αγίου Νικολάου και η βρύση Γκούρα, με το χαρακτηριστικό στέγαστρο από ελαφρόπετρα.

Κάτι παρόμοιο υπάρχει και στους Καλαρρύτες, όπου επίσης όλοι οι δρόμοι οδηγούν στο κέντρο του χωριού, μέσα από γραφικά καλντερίμια, με πετρόχτιστα σπίτια, ωραίες αυλόπορτες και λαογραφικά μουσεία. Ο καθένας μπορεί να θαυμάσει την τέχνη των Τζουμερκιωτών πετράδων που έχουν δημιουργήσει τα ξεχωριστής αρχιτεκτονικής πέτρινα οικήματα. Στους πιο τολμηρούς προτείνονται πολλές περιπατητικές διαδρομές- άλλες ευκολότερες, άλλες πιο απαιτητικές. Η πρώτη απ' αυτές ξεκινά από το Συρράκο και κατεβαίνοντας τη χαράδρα περνά από τη γέφυρα του Χρούσια ποταμού και το υδροκίνητο σύστημα νερόμυλου-νεροτριβής, για ν' ανηφορίσει ξανά στους Καλαρρύτες. Για όσους είναι μαθημένοι στο περπάτημα, είναι ένα σχετικά εύκολο εγχείρημα, που διαρκεί μιάμιση περίπου ώρα, με προϋπόθεση, πάντα τα κατάλληλα παπούτσια. Οι ορεινοί βοσκότοποι των δύο χωριών είναι μια δεύτερη εναλλακτική διαδρομή. Μ' ένα καλό τετρακίνητο αυτοκίνητο, μπορεί κάποιος να φτάσει τις 2.300 μέτρα πάνω από το Συρράκο, στις τοποθεσίες Γαλαρόκαμπος και Άγιοι Απόστολοι, από όπου μπορεί να δει όλα τα Γιάννενα μέχρι την Πρέβεζα και τη λίμνη των Ιωαννίνων. Στους δε βοσκότοπους των Καλαρρυτών μπορεί ο επισκέπτης να πάει άνετα μέσω του ασφαλτοστρωμένου δρόμου προς τον Μπάρο. Τα μονοπάτια της περιοχής, που αποτελούν κομμάτι διεθνών μονοπατιών, περιλαμβάνουν ακόμη τις διαδρομές Καλαρρύτες - Πουλιάνα, απέναντι από το Συράκκο (δύο ώρες), Καλαρρύτες - Άβατο (μιάμιση ώρα), Καλαρρύτες - Προφήτης Ηλίας - Αγία Παρασκευή - Μπάρος (3,5 ώρες), Καλαρρύτες - Μύλος Κουλιάσας (μία ώρα) και Καλαρρύτες - Κηπίνα (μιάμιση ώρα).

Εξαιρετικές ατραξιόν της περιοχής αποτελούν, εξάλλου, τα μοναστήρια της Κηπίνας και της Βίλιζας. Πριν από τους Καλαρρύτες, αριστερά πάνω, λαξευμένη μέσα στο βράχο, βρίσκεται η μονή Κηπίνας, στην οποία μπορεί ο επισκέπτης να μπει από μια ξύλινη πόρτα, πεζογέφυρα, που όταν κλείνει, σφραγίζει το μοναστήρι. Το στοιχείο αυτό ήταν καθοριστικό, άλλωστε, επί τουρκοκρατίας. Η μονή βοήθησε ιδιαίτερα στην επανάσταση των Ιωαννιτών, καθώς εκεί φυλάσσονταν όπλα και πολεμοφόδια, ενώ από μια σήραγγα, σκαμμένη μέσα στο βράχο μπορούσε κάποιος να βγει στην άλλη πλευρά του βουνού, κοντά στους Καλαρρύτες. Η σήραγγα υπάρχει ακόμη και σήμερα και οι τολμηροί μπορούν να πάρουν το κλειδί της μονής από το καφενείο της κυρίας Θεοδώρας, λίγο πριν το μοναστήρι, να το επισκεφτούν και να ακολουθήσουν το στενό μονοπάτι μέχρι το χωριό. Κοντά στους Καλαρρύτες βρίσκεται και η μονή Βίλιζας καθώς και το χωριό Ματσούκι, με κοντινό σημείο επίσκεψης το σπήλαιο Πραμάντων, στη μισή ώρα περίπου με το αυτοκίνητο από τα δίδυμα χωριά.

Σε ό,τι αφορά τα καταλύματα, υπάρχουν πέντε ξενώνες στο Συρράκο και άλλοι τόσοι στους Καλαρρύτες, ενώ οι σπεσιαλιτέ της περιοχής περιλαμβάνουν τις παραδοσιακές πίτες με καλαμποκίσιο αλεύρι (μασόντρες), το αρνάκι στο φούρνο, τις νάνες (χόρτα που βγαίνουν μετά το χιόνι στο βουνό), το ντόπιο ανθότυρο, αλλά και το γλυκό τσίπουρο (ζαμπέλα) από τις κληματαριές. Τον κατάλογο των εναλλακτικών δραστηριοτήτων συμπληρώνει το ράφτινγκ, με το οποίο μπορεί κάποιος ν' ασχοληθεί στη γέφυρα Γκώγκου στον Καλαρρύτικο ποταμό, κοντά στο χωριό Μιχαλίτσι, στο δρόμο προς Καλαρρύτες. Οι βάρκες ακολουθούν μια πανέμορφη διαδρομή στον Καλαρρύτικο ποταμό. Μια δεύτερη διαδρομή ξεκινά από την τοποθεσία Πουλιτσά και καταλήγει στη γέφυρα της Πλάκας, το μεγαλύτερο στα Βαλκάνια τοξωτό γεφύρι, μέσα από τα νερά του Αράχθου, τις πηγές της Κλίφκης και τα στενά του Στέκου. Για να φτάσει ο επισκέπτης στο σημείο εκκίνησης, θα πρέπει να βγει από την Εγνατία Οδό στη θέση Κατσικά, να ακολουθήσει τη διαδρομή για Ελληνικό και να φτάσει στο χωριό Κωστίτσι και την τοποθεσία Πουλιτσά. Οι δυνατότητες είναι πολλές και ξεχωριστές για να γνωρίσει κάποιος έναν τόπο ιστορικό, που έχει να λέει για τα διάσημα παιδιά του: τον πρώτο συνταγματικό πρωθυπουργό της Ελλάδας, Ιωάννη Κωλέττη, τους ποιητές Γιώργο Ζαλοκώστα και Κώστα Κρυστάλλη, τον γλύπτη Θεόδωρο Παπαγιάννη, τις οικογένειες των εμπόρων Βούλγαρη και Νέσση και όλους εκείνους που διέπρεψαν στα γράμματα, τις τέχνες, την πολιτική, το εμπόριο και την κτηνοτροφία και πάλεψαν για να κρατήσουν την περιοχή ζωντανή για τους επόμενους.

epirusgate.blogspot.com