Ξανά στη Σαλονίκη......

Γράφει η Κατερίνα Σχισμένου.

Ο Λέων Νάρ παρουσιάζει αυτές τις ημέρες το νέο του βιβλίο «Ξανά στη Σαλονίκη. Η μετέωρη επιστροφή των Ελλήνων Εβραίων στον γενέθλιο τόπο (1945-1946)».  που αφορά τις περιουσίες αλλά και την επιστροφή των Εβραίων της Θεσσαλονίκης  από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Συζητήσαμε μαζί του μιας και αποτελεί ένα μοναδικό και σπάνιο έργο η ενασχόλησή του με αυτό το ευαίσθητο και δύσκολο ζήτημα όπου χρειάστηκαν τρία σώματα πηγών για να μπορέσουν να φέρουν σε φως τις άγνωστες πτυχές αυτού του ζητήματος.

Το μεταπολεμικό αρχείο, τα πρακτικά των εφημερίδων ειδικά της εποχής ΄45-΄47 του <<Ισραηλιτικού Βήματος>> και τα πρακτικά των συνεδριάσεων των κοινοτήτων που αποτελούν και πηγές της μικροιστορίας αλλά που αποτυπώνουν ταυτόχρονα και το γενικότερο κλίμα της εποχής.

Επέστρεψαν ρημαγμένοι, άρρωστοι και  ελάχιστοι έχοντας ν΄αντιμετωπίσουν οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης ένα κράτος αρνητικό, με νόμους που αν και ψηφίζονται δεν εφαρμόζονται τελικά ποτέ ενώ υπάρχουν και άνθρωποι που ενώ έχουν καταπατήσει τις εβραϊκές περιουσίες έχουν οργανωθεί σε σωματεία και διεκδικούν τι άραγε;

Οι πλάκες του εβραϊκού νεκροταφείου, που έχουν επίσης λεηλατηθεί, ενώ για να πάει μια εβραϊκή επιτροπή στην Αθήνα για να διαμαρτυρηθεί γίνεται  έρανος.... Μια κατάσταση δύσκολη και συνάμα αμήχανη που συνεχίζει να προκαλεί και τη δική μας αμηχανία για να μην πω ντροπή και προβληματισμό.

Άλλη περίπτωση το Club Nirvana που αποτελούσε εβραϊκή συναγωγή και έχουμε έως και την παρέμβαση του Μητροπολίτη για επιστροφή του χώρου και του κτιρίου αυτού. Η ένδεια, η φτώχεια που αποτυπώνονταν με την παροχή μιας κουβέρτας και του συσσιτίου που σταμάτησε λόγω έλλειψης χρημάτων όπως δυστυχώς και η πληθώρα των φυματικων που μετέβηκαν από το νοσοκομείο του Παπανικολάου σε σανατόριο του Πηλίου δείχνει τη τραγική εικόνα της συνολικ΄λης επιστροφής ανθρώπων που έπρεπε να παλέψουν διπλά για την επιβίωσή τους, μια μετέωρη επιστροφή στη πατρίδα τους.

Μια άλλη ιστορία του πολυελαίου της συναγωγής που βρέθηκε να κοσμεί την εκκλησία της Αναλήψεως και επιστρέφει τελικά στην κεντρική συναγωγή που την κοσμεί έως σήμερα όπως και πολλά άλλα παραδείγματα μικροιστορίας που μας παραθέτει ο συγγραφέας μέσα στις σελίδες αυτής της μελέτης  που πολλές φορές θα μας προκαλέσει σκέψη, ανάμεικτα συναισθήματα, σκέψεις.....

Πάντοτε υπήρχε ο μύθος και το στερεότυπο του πλούσιου Εβραίου που κινεί με πλήθος σκοτεινών διαδικασιών τα νήματα μιας ανύπαρκτης συνομωσίας, όπως είχε εκφραστεί κι εκείνη την εποχή δυστυχώς για τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης που όμως μια μικρή έως ελάχιστη μερίδα ήταν πλούσιοι. Οι περισσότεροι φτωχοί λιμενεργάτες στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, ερήμωνε το Σάββατο, ημέρα αργίας των Εβραίων.

Ευτυχώς το έχουμε στα χέρια μας και θα μπορέσει ο κάθε ενδιαφερόμενος να το διαβάσει, να το μελετήσει, να σκεφθεί και να κρίνει. Αφορά βέβαια ένα υποψιασμ;eno κοινό κι όχι ένα αδιάφορο που κάποτε και οι αδιάφοροι θα πρέπει ν΄ανοίξουν τ΄αυτιά τους και να πλατύνουν τους ορίζοντές τους.

Σήμερα ευτυχώς πιο εύκολες οι εκδόσεις αν σκεφτούμε τα προβλήματα που αντιμετώπισε ο πατέρας του συγγραφέα  κ. Αλμπέρτος Νάρ με την έκδοση του 1985 των Σεφαραδίτικων τραγουδιών και την καταγραφή όλων των συναγωγών που παρά την υποστήριξη του Γ. Ιωάννου δε βρίσκει για πολλά χρόνια εκδότη και εκδίδονται με ιδιωτική δαπάνη. Μόλις το 1990 αρχίζουν ν΄αλλάζουν τα πράγματα , να εμφανίζονται τίτλοι που αφορούν το ολοκαύτωμα και μαρτυρίες ανθρώπων, να εμφανίζονται ταινίες σαν <<Τον πιανίστα>> και  <<Η ζωή είναι ωραία>>, τα Σεφαραδίτικα τραγούδια της Σαββίνας Γιαννάτου αν και στα δέκα βήματα ο συγγραφέας επισημαίνει πως τα τρία είναι μόλις μπροστά.....

Ο συγγραφέας μιλά μιας και πρόσφατα ανέβασε με επιτυχία σε αρκετές πόλεις της Ελλάδας το θεατρικό έργο <<Δε σε ξέχασα>> και τη λειτουργία της τέχνης για τον ανυποψίαστο και αδιάφορο.  Είναι η δική του προσπάθεια όχι μόνο ως ερευνητής και μέσω της πανεπιστημιακής του ιδιότητας να προσεγγίσει ΄τον καθημερινό άνθρωπο, ν΄ανοίξει το κάδρο και να χωρέσει κι άλλη γνώση πιο πλατεία και πιο γενική.Έτσι και η επόμενή του προσπάθεια  μετά από την έκδοση αυτού του έργου – μελέτης, θα είναι και πάλι θεατρική μιας κα ιθα μιλά για το διχασμό της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας, της κρίσης που οι φίλοι, οι οικογένειες ζουν μέσα σ΄ένα κλίμα καχυποψίας και εχθρικότητας αποτυπώνοντας  έτσι μια άλλη όψη και πλευρά της σύγχρονης κοινωνίας μας. Το περιμένουμε με ανυπομονησία όπως και το βιβλίο του μελέτη-«Ξανά στη Σαλονίκη. Η μετέωρη επιστροφή των Ελλήνων Εβραίων στον γενέθλιο τόπο (1945-1946)».από τις εκδόσεις  Πόλις και να του ευχηθούμε όχι μόνο να έχει καλοτάξιδες οδούς και φωτεινές στιγμές αλλά να είναι πάντοτε τόσο δημιουργικός και αυθεντικός και να μας συγκινεί , να μας ενημερώνει, να μας ψηλώνει όπως κάνει μέχρι στιγμής.....

Ο Λέων Α. Ναρ γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1974. Σπούδασε Κλασική Φιλολογία στο ΑΠΘ, έκανε μεταπτυχιακές σπουδές Νεοελληνικής Φιλολογίας, Βιβλιολογίας και Διδακτικής της Λογοτεχνίας στο ίδιο Πανεπιστήμιο (2000) και το 2007 αναγορεύτηκε Διδάκτωρ Νεοελληνικής Φιλολογίας. Τον Δεκέμβριο του 2017 ολοκλήρωσε μεταδιδακτορική έρευνα στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. 

Το 2007 εξέδωσε (σε συνεργασία με τον Γιώργο Αναστασιάδη και τον Χρήστο Ράπτη) το βιβλίο Εγώ, ο εγγονός ενός Έλληνα, η Θεσσαλονίκη του Νικολά Σαρκοζί, (Καστανιώτης), το οποίο μεταφράστηκε και στα γαλλικά. Το 2009 εκδόθηκε το δίτομο έργο του με τίτλο Γιωσέφ Ελιγιά, Άπαντα (Γαβριηλίδης), ενώ το 2011 κυκλοφόρησε το δίγλωσσο (σε ελληνική και αγγλική γλώσσα) βιβλίο του με τίτλο Το μέλλον του παρελθόντος, Θεσσαλονίκη 1912-2012 (Καπόν, με φωτογραφίες του Γιώργη Γερόλυμπου), και η μελέτη Ισραηλίτες Βουλευτές στο Ελληνικό Κοινοβούλιο, που επιμελήθηκε το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων. Το 2014 κυκλοφόρησε το βιβλίο Το παιχνίδι της εξέδρας, σχολιασμένα συνθήματα από τα ελληνικά γήπεδα (Μεταίχμιο). Τέλος, το 2017 κυκλοφόρησε (Ευρασία) το θεατρικό έργο του Δεν σε ξέχασα ποτέ (μαζί με cd των σεφαραδίτικων τραγουδιών της ομώνυμης παράστασης), που ανέβηκε από το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος το 2017.

Κείμενά του για θέματα φιλολογίας, ιστορίας και λογοτεχνίας, καθώς και βιβλιοκρισίες του έχουν δημοσιευτεί σε συλλογικούς τόμους, περιοδικά (έντυπα και ηλεκτρονικά), ενώ έχει επιμεληθεί 6 βιβλία (ιστορικού περιεχομένου και παιδικής λογοτεχνίας). Είχε μόνιμη στήλη στις εφημερίδες Έθνος (2017-2018) και Μακεδονία της Κυριακής (2006-2008). Γράφει στο Parallaximag.gr και στο περιοδικό Θεσσαλονικέων Πόλις. Εργάζεται ως φιλόλογος στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ανατόλια της Θεσσαλονίκης.

Κατερίνα Σχισμένου