Από τα τέλη του 15ου αι. Γιαννιώτες έμποροι
βρίσκονται στην Βενετία ,ενώ στις αρχές του 16ου αι. Γιαννιώτες
επεκτείνουν το εμπόριό τους προς τα παράλια της Ιταλίας. Ο 18ος αι.
είναι ο αιώνας της μαζικής μετανάστευσης των Ηπειρωτών .Για παράδειγμα από την
περιοχή των Ιωαννίνων ,Συρρακιώτες και Καλαρρυτινοί μεταναστεύουν στο Λιβόρνο,
την Τεργέστη ,τη Βενετία και αργότερα στα παράλια της Γαλλίας . Μετσοβίτες ,
λιγότεροι προς τις παραπάνω περιοχές και περισσότεροι προς τη Μολδοβλαχία , την
Ουγγαρία ,τη Ρωσία και αργότερα την Αίγυπτο .Οι Ζαγορίσιοι στην περιοχή των
Βαλκανίων ,τη Ρουμανία και τη Ρωσία .
Με την άνθιση των παροικιών στην Ευρώπη και τη Ρωσία -παροικίες
οι οποίες αποτελούνται σχεδόν από ηπειρώτες ,Μακεδόνες και Θεσσαλούς
δημιουργείται μια εμπορική αστική τάξη η οποία γρήγορα θα αρχίσει να σκέφτεται
την πρόοδο του Ελληνα, ή με τα λόγια της εποχής , την ''ανόρθωση του
πεπτωκότος Γένους '' .
Από τις πρώτες γνωστές φιλογενείς και φιλάνθρωπες δωρεές είναι
αυτές που αναφέρονται στη Διαθήκη του ευγενούς Ζώτου Τζιγαρά
,η οποία συντάχθηκε το 1599 στη Βενετία , όπου εκτός των άλλων
, διατίθενται χρήματα για την ίδρυση ενός Νοσοκομείου στα Γιάννενα .Αλλά και με
άλλες τρείς δωρεές στη Βενετία ιδρύθηκαν αντίστοιχα τρείς Σχολές στα Γιάννενα
,μία στην Αθήνα και μία άλλη στη Ναύπακτο : Είναι αυτές του Επιφάνιου
Ηγούμενου το 1647 που με την διαθήκη του ιδρύει Σχολή στα Ιωάννινα και
στην Αθήνα , του Εμμανουήλ Γκιόνμα το 1676 , του
Λάμπρου Μαρούτζη το 1734 , που ιδρύει σχολή στα Ιωάννινα και τη
Ναύπακτο .
Μέσα στους σκοπούς της φιλογενούς εμπορικής παροικιακής τάξης
, δεν ήταν μόνον η ίδρυση νοσοκομείων ,σχολείων , εκκλησιών και άλλων
φιλανθρωπινών και κοινοφελών ιδρυμάτων αλλά και η άμεση ανόρθωση του Γένους
δηλαδή η αποτίναξη της οθωμανικής κυριαρχίας .
Ετσι στις αρχές του 1800 ,συναντούμε στη Μόσχα τη συνωμοτική
πατριωτική εταιρία ''Ο Φοίνιξ'' ,η οποία ιδρύθηκε από τον
Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο τον Φιραρή και του οποίου γραμματεύς υπήρξε επί μακρό ο
Ρήγας Φεραίος . Τα σημαντικότερα μέλη αυτής της πατριωτικής εταιρίας υπήρξαν ο
Ζώης Ζωσιμάς , ο γνωστός Νικόλαος
Σκουφάς από την Αρτα και ο επίσης γιαννιώτης γιατρός στο
Βουκουρέστι Μιχαήλ Χρησταρής .Τους τρείς τελευταίους τους
συναντούμε σε πρωτεύοντες ρόλους της Φιλικής Εταιρίας . Ο Αθανάσιος
Τσακάλωφ ερχόμενος το 1814 από το Παρίσι όπου είχε ιδρύσει μία άλλη
πατριωτική εταιρία το ''Ελληνόγλωσσο Ξενοδοχείο '' συναντά στη
Μόσχα τον Νικόλαο Σκουφά , και ιδρύει τη Φιλική Εταιρία . Η ίδρυση της Φιλικής
εταιρίας είναι δημιούργημα των Ηπειρωτών της Μόσχας ,οι οποίοι αποτελούσαν και
την πλειοψηφία των μελών της εκεί Ελληνικής κοινότητας . Αλλά και στην
Κωνσταντινούπολη η οποία αποτέλεσε ένα από τα κύρια κέντρα της Φιλικής Εταιρίας
συμμετείχαν ενεργά οι Ηπειρώτες .
Και στη Δυτική Ευρώπη άνθησε η προεπαναστατική προετοιμασία
.Ετσι δημιουργήθηκαν άλλου είδους ''εταιρίες '',φαινομενικά με μορφωτικούς
σκοπούς ,όπως για παράδειγμα η περίφημη ''Φιλόμουσος Εταιρεία
'' που ιδρύθηκε στη Βιέννη το 1815. Γενικά στελέχη της υπήρξαν ο Καποδίστριας ,
ο μητροπολίτης Αρτας και μετέπειτα Ουγγροβλαχίας Ιγνάτιος, ο Δημήτριος Μόστρας
από την Αρτα , ο Γεώργιος Σταύρου και Ζώης Χαραμής γιαννιώτης στην καταγωγή .
Από τα δέκα μέλη αυτής οι τέσσερες ήταν Ηπειρώτες .
Στα γεγονότα της Μολδοβλαχίας , δηλαδή στην εκστρατεία του
Υψηλάντη και στον Ιερό Λόχο ,συμμετείχαν ηπειρώτες σε μεγάλο αριθμό και σε
ηγετικές θέσεις . Αναφέρονται χαρακτηριστικά ο Αθανάσιος Τσακάλωφ , που υπήρξε
υπασπιστής του Δημητρίου Υψηλάντη, ο Μιχαήλ Χρησταρής ,που υπήρξε οικονομικός
επιμελητής της εκστρατείας .Οι Κωνσταντίνος Πεντεδέκα , Θεοδόσιος Χριστοδούλου
,ζαγορίσιος που αποδεικνύονται από τους πιο δραστήριους αξιωματικούς της
εκστρατείας και πολλοί άλλοι που μαζί με τους απλούς ιερολοχίτες κάνουν των
κατάλογο ατελείωτο .
Ετσι η Φιλική Εταιρία και ο Ιερός Λόχος προετοίμασαν
την επανάσταση του 1821. Στην οικονομική ενίσχυση του Αγώνα συμμετείχαν ενεργά
οι διάφορες παροικίες: Οι έμποροι της Μόσχας ,κυρίως με πρωτεύοντες του Ζώη
Ζωσιμά , Μάνθο Ριζάρη και Γεώργιο Χατζηκώστα , που χρηματοδότησαν ουσιαστικά
μαζί με τον Πελοποννήσιο έμπορο της Κωνσταντινούπολης Παναγιώτη Σέκερη, σχεδόν
όλο τον αγώνα μέχρι την έναρξη της Επανάστασης .
Με το πέρας του Αγώνα δεν παύει η γενναία προσφορά των εθνικών
ευεργετών προς τη πατρίδα. Αυτοί οι ευεργέτες παραμένουν πάντοτε στην
συντριπτική τους πλειοψηφία Ηπειρώτες ,οι οποίοι τώρα κατευθύνουν τις δωρεές
τους κυρίως προς την πρωτεύουσα του νεοσύστατου κράτους.
Αναφέρουμε ενδεικτικά τους σημαντικότερους καθώς και τα
ιδρύματα τα οποία καθίδρυσαν οι ίδιοι στην Αθήνα. Ας σημειωθεί ότι πολλοί από
τους ευεργέτες αυτούς θεωρούνται και εθνικοί ευεργέτες και των χωρών που έζησαν
( πχ Σίμων και Γεώργιος Σίνας, Μιχαήλ Τοσίτσας )
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου