Καστάνιανη Μαστοροχωρίων Κόνιτσας. Απολαύστε τα video

Απολαύστε τα video

Η Καστάνιανη αποτελεί ένα από τα 42 χωριά του νέου διευρυμένου Δήμου Κόνιτσας, μιας γεωγραφικής περιοχής του Ν. Ιωαννίνων, που αποτελείται από ψηλά βουνά, πολλά νερά και ποτάμια, δάση, χαράδρες, φαράγγια και πολύ πλούσια χλωρίδα και πανίδα.

Φτάνοντας στο κεντρικό σημείο υποδοχής της Καστάνιανης, βρίσκεται κανείς στο Αμελικό ή Μιλικό, όπως το λένε οι χωριανοί, με την πέτρινη βρύση απ' όπου τρέχει το ολόδροσο γάργαρο νερό της πηγής, και το κοινοτικό καφενείο. Ο μαχαλάς που εκτείνεται μπροστά μας ονομάζεται Μεσαριά. Παίρνοντας το καλντερίμι αριστερά βρίσκει κανείς την κεντρική πλατεία του χωριού. Εκεί είναι και ο Άγιος Νικόλαος και το διώροφο πετρόκτιστο σχολείο, που εδώ και τριάντα χρόνια περίπου είναι κλειστό ελλείψει μαθητών. Συνεχίζοντας προς τα αριστερά και διασχίζοντας το μονότοξο πέτρινο γεφύρι βρισκόμαστε στη Γκάλινα. Από το Μιλικό πάλι, αυτή τη φορά προς τα δεξιά, περνώντας πάνω από ένα ακόμη μονότοξο γεφύρι, συναντάμε το μαχαλά της Ράχης. Σε περίοπτη θέση είναι ο πλάτανος- το γνωστότερο αγνάντι και ένα σημείο αναφοράς για το χωριό μας. Εκεί βρίσκεται και ο πετρόχτιστος ξενώνας που περιμένει να υποδεχθεί τους επισκέπτες του όμορφου χωριού μας.

Ο αριθμός των μόνιμων κατοίκων του χωριού μας ποικίλει ανάλογα την εποχή. Από την Άνοιξη μέχρι το Φθινόπωρο ο αριθμός αυτός υπερβαίνει τους 100. Οι Καστανιανίτες που ζουν στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, τα Ιωάννινα και άλλες πόλεις της Ελλάδας και του εξωτερικού, καθώς και πολλοί φίλοι, επιστρέφουν στο χωριό με κάθε ευκαιρία και περνούν τις διακοπές τους εκεί, οργανώνουν εκδηλώσεις και γλέντια, συνδέοντας πάντα το παρελθόν με το παρόν, εδραιώνοντας το μέλλον σε γερές βάσεις. Τότε το χωριό σφύζει από ζωή! Όμως τους χειμωνιάτικους μήνες το χωριό μας, ακολουθώντας την μοίρα τόσο των γειτονικών χωριών όσο και γενικότερα των απομακρυσμένων χωριών της Ελληνικής υπαίθρου «μαραζώνει» αριθμώντας περί τους 30 κατοίκους.

Τα σπάνια αρχιτεκτονικά στοιχεία, που ευτυχώς ακόμη αφθονούν στο χωριό, δείγματα γραφής σπουδαίων μαστόρων της πέτρας («κουδαραίων» στη γλώσσα των μαστόρων), φανερώνουν και την ποιότητα των μαστόρων αλλά και την ποιότητα των ανθρώπων που έζησαν σε τούτο τον τόπο.

Αυτά τα αρχιτεκτονικά στοιχεία εκτιμήθηκαν από την αρμόδια κρατική υπηρεσία (Τμήμα Παραδοσιακών Οικισμών του ΥΠΕΧΩΔΕ), ώστε κρίθηκε το χωριό μας ως οικισμός που χρήζει προστασίας και προτάθηκε να χαρακτηρισθεί παραδοσιακός οικισμός. Απομένει όμως η τυπική ολοκλήρωση της διαδικασίας με την ψήφιση του σχετικού νομικού πλαισίου, το οποίο περιμένει η πλειονότητα των Καστανιανιτών.

Παρότι ακριβείς ιστορικές πηγές δεν υπάρχουν, εικάζεται ότι γύρω στο 600-700μ.Χ.κτίστηκε ένα πρώτο χωριό, στους πρόποδες της Γύφτισσας, στη θέση Σκούρλια. Ένα δεύτερο χωριό, χτισμένο το 900μ.Χ. στη θέση Μαλνίτσα, καταστράφηκε, όπως και το πρώτο, από τις συνεχείς επιδρομές Ούνων, Σέρβων, Βουλγάρων, Αλβανών, καθώς αποτελούσε σταυροδρόμι των περασμάτων από την Ήπειρο προς τη Μακεδονία.

Γύρω στο 1018 κτίστηκε το χωριό στη σημερινή του θέση. Αυτό μαρτυρά η εντοιχισμένη πλάκα στην εκκλησία Παναγιά, που βρίσκεται στην άκρη της συνοικίας Γκάλινα. Το νέο σημείο ευνοούσε την προφύλαξη των κατοίκων από τις συχνές επιδρομές των διερχόμενων, ενώ οι κάτοικοι κατασκεύαζαν σε υψώματα τις εκκλησίες, εν είδει φρουρίων με πολεμίστρες. Από αυτές σήμερα σώζονται μόνο ο Αγ. Δημήτριος, η Πεντηκοστή, ο Αγ. Γεώργιος και ο Προφήτης Ηλίας. Κύριες ασχολίες των κατοίκων ήταν η γεωργία και η κτηνοτροφία καθώς και το παραδοσιακό κτίσιμο με πέτρα.

Πολλά τοπωνύμια(π.χ. Γκάλινα, Ντούρος, Μπόμπολου) είναι σλαυικά, μαρτυρώντας τις επιδρομές και την παραμονή αυτών των φύλων στην ευρύτερη περιοχή της Κόνιτσας κατά τον 11 ο αι. μ.Χ.

Στο κεφάλαιο που αφορά την Καστάνιανη, ο Ιστορικός Λαμπρίδης γράφει: "Ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός το 1778 εγκατέστησε σχολείο για τα σκλαβωμένα Ρωμιόπουλα με χρήματα που οικονόμησαν οι γυναίκες του χωριού εκποιώντας τα είδη πολυτελείας (χρυσά, αργυρά και μεταξωτά είδη)".

[Από το βιβλίο του Σωτ. Τουφίδη "Η Κόνιτσα και τα χωριά της"]

Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, η επαρχία της Κόνιτσας είχε την ίδια μοίρα με όλη την υπόλοιπη Ελλάδα, χωρίς ωστόσο να παρακμάσει και να σβήσει το ελληνικό στοιχείο και πνεύμα. Στις αρχές του 19 ου αιώνα μάλιστα, μεταξύ των πολλών γραμματέων του Αλή Πασά ήταν και ο Καστανιανίτης Νικόλαος Γραμματικός, ο οποίος εν των μεταξύ ήταν μυημένος στην Φιλική Εταιρεία. Το σπίτι του, του οποίου ερείπια δεν σώζονται, βρισκόταν στα δυτικά του πλάτανου, στη συνοικία Ράχη. Πιθανόν είναι ο Γραμματικός να συντέλεσε στο να μη γίνει το χωριό τσιφλίκι, αλλά να παραμείνει Σουλτανικό Κτήμα. Στο μεγαλύτερο μέρος του 19 ου αιώνα η ευρύτερη περιοχή μαστίζεται από την ληστεία και την αταξία και περίπου 50 οικογένειες εγκαταλείπουν την Καστάνιανη για πόλεις και χωριά του ελεύθερου τότε Ελληνικού κράτους. Το 1910 Τούρκοι επιτάσσουν από το χωριό τους πρώτους κληρωθέντες για στρατιωτική θητεία, οι οποίοι αποστέλλονται στη Μ. Ασία. Στις 21 Φεβρουαρίου 1913 απελευθερώνεται τελικά και η Καστάνιανη από τον Τουρκικό ζυγό.

Ξεσπά ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος και στις 12 Δεκεμβρίου 1916 η γαλλική σημαία υψώνεται στο κεντρικό σημείο Αμελικό ή Μιλικό του χωριού από τμήμα λόχου του αποικιακού Μαροκινού στρατού. Αργότερα όλος ο λόχος επιτάσσει και εγκαθίσταται στο σχολείο.

Μετά τη λήξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου η Ελλάδα συνεχίζει τον πόλεμο στη Μ.Ασία, στον οποίο πολέμησαν και έπεσαν περίπου δέκα Καστανιανίτες. Με τη λήξη και αυτού του πολέμου οι κάτοικοι του χωριού συνεχίζουν τις εργασίες τους, ταξιδεύοντας τόσο στο εσωτερικό της Ελλάδας όσο και στο εξωτερικό, καθιστώντας την κοινότητά μας μια από τις πιο ευημερούσες της ευρύτερης επαρχίας.

Στις 29 Οκτωβρίου 1940 το χωριό καταλαμβάνεται από Ιταλικές δυνάμεις που ακολούθησαν τη διαδρομή Αγία Κυριακή-Πεντηκοστή -Κερασιά -Μανδρί -Γύφτισσα και από εκεί προς τη Φούρκα. Ο πληθυσμός του χωριού πέρασε βαριές κακουχίες κατά τη διάρκεια της κατοχής των ξένων δυνάμεων, ενώ και η περίοδος του Εμφυλίου, όπως και για την υπόλοιπη Ελλάδα, υπήρξε σκληρή και δύσκολη.

Τα προβλήματα ανεργίας της εποχής και το γενικότερο ρεύμα οδήγησαν πολλούς Καστανιανίτες στα αστικά κέντρα για να συνεχίσουν εκεί τη ζωή τους. Απογραφή μάλιστα του1967 έδειξε ότι, ενώ οι εγγεγραμμένοι στην κοινότητα ήταν 835, μόνο οι 253 ήταν μόνιμοι κάτοικοι.

Το θρησκευτικό συναίσθημα των κατοίκων των χωριών φαίνεται να ήταν ιδιαίτερα αναπτυγμένο, αν αναλογιστεί κανείς ότι σε ένα τέτοιο χωριό είχαν κτιστεί και υπάρχουν σήμερα 17 εκκλησίες και εξωκλήσια. 

www.romiazirou.blogspot.gr