Μάρτης. Μια παράδοση που κρέμεται από μια... κλωστή!

Κόκκινη και άσπρη κλωστή δεμένη, γύρω από τον καρπό τυλιγμένη... Είναι ο Μάρτης. Ένα έθιμο που έρχεται από τα αρχαία χρόνια...

Πιθανόν να έχει τις ρίζες του στην Αρχαία Ελλάδα [όπως και τα περισσότερα έθιμα] και μάλιστα, στα Ελευσίνια Μυστήρια, όπου έδεναν στο δεξί χέρι μια κλωστή που λεγόταν:  Κρόκη. Μπορεί όμως να έρχεται κι από τη ρωμαϊκή εποχή και να πέρασε στα βυζαντινά χρόνια...

Οι βυζαντινές πατρίκιες κρεμούσαν - λέει - στο λαιμό τους διάφορα: σκόρδο, κρεμμύδι και άλλα μπιλιτζίκια [σε πιο fashion διάλεκτο, τα λες: charms], όλα σε μια χρυσή αλυσίδα. [Ωραίες εποχές... Τώρα και να θες να κρεμάσεις κάτι, πού να βρεθεί η χρυσή αλυσίδα; Τα 'χει μαζέψει όλα ο Ριχάρδος]

Τα χρώματα έχουν τον συμβολισμό τους: Υποτίθεται  ότι το άσπρο συμβολίζει την αγνότητα και το κόκκινο την αγάπη. Ή αλλιώς: το λευκό είναι για την οικογένεια και το κόκκινο για τη θρησκεία.

Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή [παλιά βυζαντινή δοξασία], η άσπρη κλωστή συμβολίζει το πρωινό φως του ήλιου και η κόκκινη το καυτό μεσημεριάτικο ήλιο και οι δυο μαζί διώχνουν την καυτερή ηλιαχτίδα και έτσι, προστατεύεται το πρόσωπο από το «άρπαγμα»  του μαρτιάτικου ήλιου.

Σε κάθε περίπτωση, το δέσιμο της κλωστής έχει πάντα μια μεταφυσική έννοια... 

Αν το καλοσκεφτείς, μοιάζει κάπως με μάγια...  Καθόλου τυχαίο ότι η κλωστή του Μάρτη ετοιμαζόταν ως εξής: την παραμονή, n γιαγιά του σπιτιού έστριβε τη διπλή, άσπρη και κόκκινη κλωστή. Την στριφογύριζε και την περνούσε σε μια τρύπια δεκάρα.

Την κλωστή του Μάρτη την κρατούσαν εννιά μέρες. Την ένατη μέρα πια, την κρεμούσαν σε κλαδιά  δέντρου. Ο σκοπός ήταν να την πάρουν από εκεί τα χελιδόνια που θα την πήγαιναν - υποτίθεται  - κατευθείαν στον Θεό μαζί με όλα τους τα αιτήματα...

Άλλοι λένε ότι την κλωστή την κρατούσαν μέχρι τις 25 Μαρτίου που όσο να πεις είναι ημερομηνία-ορόσημο αφού έχει εθνικό  χαρακτήρα από τη μια, έχει όμως και το θρησκευτκό της πρόσωπο... [double face] Μια χαρά το έφερε η Ορθοδοξία ώστε να της δώσει κι ένα χαρακτήρα θρησκευτικό [με το σκεπτικό ότι αφού 25 Δεκεμβρίου γεννήθηκε ο Ιησούς και καλά, μετράμε ανάποδα εννιά μήνες και πέφτουμε στις 25 Μαρτίου!] Και τι καλά που πέφτει και κοντά στον ερχομό της Άνοιξης... άφθονοι οι συμβολισμοί! [Σημειωτέον ότι πουθενά στα Ευαγγέλια δεν αναφέρεται ημερομηνία για τον Ευαγγελισμό όπως άλλωστε δεν αναφέρεται και για τη γέννηση του Ιησού αλλά αυτό είναι άλλη ιστορία...]

Το γεγονός είναι ότι οι παππούδες μας  μέσα στην αξιαγάπητη αθωότητά τους, πίστευαν ότι η ριγέ αυτή κλωστή  είχε προστατευτική δύναμη και τους προφύλασσε απ' το μαύρισμα του ήλιου που τον Μάρτη μήνα καίει παράξενα. [Μετά βγήκαν οι αντηλιακές] Δεν ξέρω αν υπήρχαν και δείκτες προστασίες τύπου: δυο κλωστές - δείκτης προστασίας 20, τρεις κλωστές - δείκτης 30 για πιο ευαίσθητα δέρματα  κ.ο.κ.

Ούτε μπορεί κανείς πια να αξιολογήσει αν το έθιμο αυτό ήταν περισσότερο μια αρχαία δεισιδαιμονία ή μια αφελής ανάγκη για προστασία ή ένα κόλπο των γιαγιάδων για να παίζουν [με το τίποτα] τα παιδιά και να φτιάχνουν ιστορίες με τη φαντασία τους.

Έτσι κι αλλιώς, όλα κρέμονται από μια [διπλή] κλωστή.

Ιφιγένεια Κοντού

www.tvxs.gr