Ανδρέας Παπανδρέου, 1993. "Ή το Έθνος θα εξαφανίσει το δημόσιο χρέος ή το δημόσιο χρέος θα εξαφανίσει το Έθνος". Το πολιτικό δράμα της Ελλάδας...

Πριν λίγες μέρες στη χώρα μας δόθηκε μια μεγάλη μάχη. Η μάχη αυτή ήταν εσωτερική. Είχε προηγηθεί μια άλλη, εξίσου μεγάλη, μάχη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Εκεί, χάρη στη στάση της Γαλλίας, και στην παρέμβαση της αμερικανικής κυβέρνησης, την οποία αισθάνθηκε την ανάγκη να ευχαριστήσει δημόσια μαζί και τον πρόεδρο Ομπάμα ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Δραγασάκης, αποφεύχθηκαν –προς το παρόν– τα χειρότερα. Στην εσωτερική μάχη πρωταγωνιστές δεν ήταν οι αντίπαλοι των πολιτικών κομμάτων, αλλά οι συνιστώσες του κυβερνώντος κόμματος, με αφορμή τη συμφωνία που υπογράφηκε με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Εδώ ακριβώς βρίσκεται το σημερινό πολιτικό δράμα της χώρας μας. Αυτό όμως το δράμα έχει και προηγούμενα. Όσοι τυχόν έχετε παρακολουθήσει τα πολιτικά πράγματα της χώρας, κατά τα χρόνια της μεταπολίτευσης, ίσως να θυμάστε πως η χώρα μας, από το 1985, είχε βρεθεί στα πρόθυρα της οικονομικής κατάρρευσης. Σύμφωνα με την επίσημη έκθεση του τότε διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας, Δ. Χαλκιά, που δημοσιεύτηκε, τρία χρόνια αργότερα, στον Οικονομικό Ταχυδρόμο, έπρεπε να παρθούν άμεσα μέτρα για να αποφευχθεί η οικονομική κατάρρευση της χώρας. 

Έτσι, ο τότε πρωθυπουργός, Α. Παπανδρέου, αναγκάστηκε να αντικαταστήσει τον εισηγητή των παροχών, τσάρο της Οικονομίας, Γ. Αρσένη, με τον Κώστα Σημίτη, που επέβαλε τα γνωστά σε όλους μας μέτρα λιτότητας, κατά τη διετία 1985 – 1987. 

Μετά όμως άρχισαν τα ίδια. Ασύστολες παροχές, σκάνδαλα, αθέμιτος πλουτισμός, διαφθορά, ανάδειξη στο πολιτικό στερέωμα ανθρώπων, άγνωστων ακόμα κατά τον Κατσιφάρα και στο θυρωρό της πολυκατοικίας τους, κατακόρυφη αύξηση του δημόσιου χρέους, που ανάγκασε τον Α. Παπανδρέου, μετά το 1993 που ξαναήλθε στην εξουσία, να διακηρύξει:

" Ή το Έθνος θα εξαφανίσει το δημόσιο χρέος ή το δημόσιο χρέος θα εξαφανίσει το Έθνος". Και δεν άργησε να συμβεί το δεύτερο. Το πολιτικό δράμα – αυτό δε μας πείραζε και τόσο – μετεξελίχθηκε σε οικονομικό· αυτό μας έτσουξε. Τα όσα ακολούθησαν είναι γνωστά: Χρεοκοπία οικονομική, μνημόνια, κατάρρευση του παλαιού – υπεύθυνου για το κατάντημα της χώρας – πολιτικού συστήματος. 

Έτσι φτάσαμε στις εκλογές του περασμένου Γενάρη τις οποίες, όπως αναμενόταν από τις ευρωεκλογές, τις κέρδισε ο ΣΥΡΙΖΑ. Κόμμα αριστερίστικου χαρακτήρα, που προέκυψε από την Ένωση 10 – 12 συνιστωσών, εν όψει της εξουσίας. Ήρθε στην εξουσία αφού κατάγγειλε το προηγούμενο πολιτικό καθεστώς, μίλησε με περισσή περιφρόνηση γι’ αυτό, ταύτισε τα μνημόνια με εθνική προδοσία, κατάγγειλε τους Εταίρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης – και δανειστές – ως τοκογλύφους, εκμεταλλευτές και καταπιεστές του Ελληνικού λαού, εξάγγειλε ένα ελκυστικό πρόγραμμα στη Θεσσαλονίκη, υποσχέθηκε πως την επομένη μέρα που θα πάρει στα χέρια του την εξουσία, θα θέσει τέρμα στην τρόϊκα, τέρμα στην ανεργία και στη φτώχια, και, το κυριότερο, θα διαγράψει το επαχθές για το Έθνος δημόσιο χρέος. 

Και αυτά τα κηρύγματα, όπως ήταν επόμενο, έπιασαν τόπο σε ένα λαό που, όπως βγαίνει απ’ τα διδάγματα της ιστορίας, η ευπιστία, κύριο, δυστυχώς, γνώρισμά του, δεν αποτελεί μονάχα πλάνη, είναι ταυτόχρονα και δειλία. Όσοι δε από μας – παθόντες και μαθόντες από ανάλογα κηρύγματα του 1981 – βλέπαμε αυτή την κατάσταση με κάποια επιφυλακτικότητα, την οποία καθημερινά επαύξηνε η σκληρή πραγματικότητα, αντιμετωπιζόμασταν ως περιθωριακοί, και ευχόμασταν όλα όσα ακούγαμε να πάρουν το δρόμο της υλοποίησης, για το καλό του πάσχοντος τμήματος του Ελληνικού λαού. 

Δυστυχώς όμως· όσο ο καιρός περνούσε, τόσο η επιφυλακτικότητά μας – που συχνά μεταβαλλόταν σε φόβο – αυξανόταν, καθώς απέναντί μας πρόβαλλαν, καθημερινά, από το ένα μέρος η σκληρή πραγματικότητα και από το άλλο τα έργα και οι μέρες της νέας κυβέρνησης. Το δυσάρεστο δε είναι ότι προεξάρχων σε όλα όσα συνέβαιναν ήταν ο ίδιος ο πρωθυπουργός. Ένας νέος άνθρωπος, με αρκετή, όπως έδειχνε συνδικαλιστική και κομματική εμπειρία, αλλά όχι και με ανάλογη πείρα πολιτική και σαφή γνώση της κατάστασης, που τον έκαναν να μιλάει και να αντιμετωπίζει τα πράγματα με πολύ ενθουσιασμό και αισιοδοξία, που, σε ορισμένες περιπτώσεις, έπαιρναν τη μορφή της αλαζονείας της εξουσίας. Δεν μου άρεσε – και το θεωρούσα ότι δεν ταίριαζε σε ένα νέο και μάλιστα αριστερό ηγέτη να μιλάει σε ενικό αριθμό – όπως οι προηγούμενοι, τύπου, Γεωργάκη και Σαμαρά – ότι ήλθε "για να σώσει την Ελλάδα και να αλλάξει την Ευρώπη" και ότι "θα βαράει τα νταούλια και η Ευρώπη – προφανώς με προεξάρχουσα τη Μέρκελ – θα χορεύει πεντοζάλι". Και δε μου άρεσε, γιατί από τα φοιτητικά χρόνια, είχα συνειδητοποιήσει την αλήθεια της γνωστής αρχαίας φράσης, σύμφωνα με την οποία "Ζευς γλώσσης κόμπους υπερεχθαίρει".  Και αυτή η δυσαρέσκεια που ένιωθα συνοδευόταν από πραγματική λύπη, πρώτα, γιατί επρόκειτο για ένα νέο άνθρωπο στον οποίο ένα μεγάλο μέρος του Ελληνικού λαού είχε στηρίξει πολλές ελπίδες να βγούμε από την κρίση, έπειτα γιατί οι περισσότεροι είχαμε βαρεθεί, μερικοί μάλιστα είχαμε σιχαθεί το προηγούμενο πολιτικό σύστημα που μας είχε φέρει σ’ αυτή την κατάσταση, τέλος γιατί αυτή η κυβέρνηση τιτλοφορήθηκε ως "Πρώτη φορά Αριστερά" και έπρεπε να δοκιμαστεί και να πετύχει. Κάθε μέρα σχεδόν ζούσαμε φαινόμενα αντιφατικά που έδειχναν ότι δεν υπήρχε κανένας συντονισμός, κανένα πρόγραμμα. Δύο μόνο περιστατικά αρκούν για να βεβαιώσουν του λόγου το αληθές: Το πρώτο σχετίζεται με τον ανεκδιήγητο εκείνο διαπραγματευτή, το Βαρουφάκη, που έκανε ό,τι μπορούσε καθημερινά για να εκθέσει διεθνώς τη χώρα μας. Αν κρίνουμε μάλιστα από τους πανηγυρισμούς του, αμέσως μετά την ανακοίνωση του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος, αυτός πρέπει να ήταν από τους κύριους εισηγητές της διεξαγωγής του δημοψηφίσματος, το οποίο επιδείνωσε την κατάσταση και τις σχέσεις μας με τους εταίρους μας. 

Αν ζούσε ο Ηλίας Ηλιού, με τη γνωστή θυμοσοφία του, θα επαναλάμβανε για το δημοψήφισμα: "Πρόκειται για ένα από τα λάθη αριστερίστικου χαρακτήρα που τελικά στεριώνουν την αντίδραση και την εξάρτηση από τους ξένους, κλονίζοντας κάθε φορά τη δημοκρατία και την εθνική ανεξαρτησία, σύμφωνα με το νόμο της ετερογονίας των σκοπών, που η Ιστορία έχει πληθώρα παραδειγμάτων γι’ αυτόν: Για άλλο σκοπό ξεκινάει ο αδέξιος ή ηλίθιος φορέας της ιστορικής στιγμής και στο αντίθετο αποτέλεσμα καταλήγει". 

Το δεύτερο σχετίζεται με την ασυνεννοησία και, κατά κάποιο τρόπο ασυναρτησία των μελών της κυβέρνησης: Βγαίνει, τη μία μέρα, ο Σταθάκης και δηλώνει ότι "το επαχθές χρέος που μπορεί να διαγραφεί ανέρχεται στο 5%". Παίρνει όμως την άλλη μέρα την απάντηση από το Στρατούλη: "Επαχθές, ξεπαχθές, εμείς θα το διαγράψουμε". 

Έτσι φτάσαμε στο δράμα που πέρασε ο Πρωθυπουργός εκλιπαρώντας τους Ευρωπαίους να μη μας διώξουν από την Ευρωπαϊκή Ένωση πράγμα που θα σήμαινε, όπως ο ίδιος παραδέχθηκε, "την καταστροφή της Ελλάδας". Έτσι καταλήξαμε στη γνωστή συμφωνία με τους Εταίρους, με ένα νέο μνημόνιο, πιο επαχθές από τα προηγούμενα, που δεν ξέρουμε ακόμα πού θα μας πάει. 

Ο επίλογος αυτού του νέου πολιτικού δράματος, για τον ίδιο τον πρωθυπουργό, για την κυβέρνησή του, για το κόμμα του, και, το κυριότερο, για τη χώρα μας, γράφτηκε, τις προάλλες, στη Βουλή, με πρωταγωνίστρια την Πρόεδρό της, την αλησμόνητη Ζωή, που έδινε "ζωή" με τα καμώματά της. 

Και το αποτέλεσμα; Αυτό ακριβώς που συνέβη στην αρχαία Ελλάδα, το έτος 362, μετά τη Μάχη της Μαντινάδας, όπως το αποτυπώνει ο Ξενοφών στα "Ελληνικά" του: "Τούτων δε πραχθέντων τουναντίον εγεγένητο ού ενόμισαν πάντες άνθρωποι έσεσθαι. Ακρισία δε και ταραχή έτι πλείων μετά την μάχην εγένετο ή πρόσθεν εν τη Ελλάδι". 

Συγκρατήστε από την παραπάνω φράση τις λέξεις "ακρισία" και "ταραχή" με τις οποίες – εκόντες, άκοντες – σύντομα θα βρεθούμε αντιμέτωποι. Ίσως τότε κατανοήσουμε το πολιτικό δράμα που, επί χρόνια, ζήσαμε, που σήμερα ζούμε και, ποιος ξέρει, πόσο ακόμα θα ζήσουμε.

➤  Γράφει ο  Σπύρος Εργολάβος, Φιλόλογος-Συγγραφέας

www.proinoslogos.gr