Ελληνική Νομαρχία: Τόσο μακρινό αλλά τόσο επίκαιρο σάλπισμα ελευθερίας !!!

Πριν 208 χρόνια τυπώθηκε στην Ιταλία, ιδίοις αναλώμασι, ένα βιβλιαράκι μικρό 9 Χ 13 εκ περίπου σε αρκετά αντίγραφα, τα οποία κάηκαν όπως λέγεται, διότι αν κυκλοφορούσαν θα προξενούσαν μεγάλο κακό.Το 1806 η Ελλάς ήταν ακόμα υπόδουλη κ λίγες κ μικρές πράξεις αντίστασης γεννιόντουσαν εδώ κ εκεί. Αυτός λοιπόν ο ανώνυμος Έλληνας αφιερώνοντας το βιβλίο στον Ρήγα Φεραίο, προσπάθησε με μια σειρά στοχασμούς πρώτον ν' αναδείξει το πρόβλημα κ τη λύση του -τυραννία επανάσταση-, να αναδείξει αιτίες που οι προύχοντες κ το ιερατείο Δεν συναίνεσαν κ δεν συμμετείχαν καθ ολοκληρία γιαυτό το σκοπό ενώ αντίθετα συνεργάσθηκαν με τον τύραννο, έχοντας φυσικά οφέλη για 400 χρόνια κ μη θέλοντας να τα χάσουν προτίμησαν αυτή τη σχέση παρά την αντίσταση στους αλλόθρησκους.

Όμως έτσι δεν γίνεται πάντα;

Περίεργο πάντως είναι το γεγονός πως τα βιβλία που περιέχουν αλήθειες είναι κλασσικά κ αθάνατα στους αιώνες και  όλα τα υπόλοιπα ξεχνιούνται σε υπόγεια σκοτεινά ενώ ούτε το καλό μνημονικό δεν μπορεί να τα επαναφέρει.

Διαβάζοντας λοιπόν την Ελληνική Νομαρχία κ στο πρωτότυπο κείμενο και σε μια σύγχρονη μορφή βλέπει κανείς την μεγάλη αγάπη του συγγραφέα για την πατρίδα του, το μίσος για το τύραννο, την πίκρα του για τον κλήρο κυρίως τον ανώτερο , μαζί όμως με την πίκρα και την απέχθεια , και την ελπίδα στο τέλος ό,τι κάτι θα γίνει.

Μέσα σ' αυτό το βιβλίο ο συγγραφέας καλεί τους μορφωμένους και τους πλούσιους Έλληνες που ζουν έξω από τη χώρα να έρθουν κ να την συντρέξουν. Τους καλεί να μην είναι ευεργέτες από μακριά αλλά να έρθουν εδώ να βοηθήσουν.

400 χρόνια σκλαβιάς κ οι ωφελημένοι ήταν οι τύραννοι ο κλήρος-το ιερατείο και οι προύχοντες.

Ο λαός υπέφερε αλλά αυτοί εκεί.Με τους φόρους, τις αδικίες, τους αφορισμούς κ τις απαιτητικές εκβιαστικές ελεημοσύνες τους είχαν κάτω απ την μπότα τους.

Μην απορείτε λοιπόν φίλοι πως σ' αυτή τη σύγχρονη λαίλαπα για ποιο λόγο δεν σηκώνουν παντιέρα η εκκλησία, οι πλούσιοι, οι γραμματισμένοι φιλόσοφοι καθηγητές, συνθέτες, ποιητές κλπ.Οι ηθικοί εξ όλων αυτών δεν ζουν και οι υπόλοιποι είναι συνεργάτες ή πολύ καλά ωφελημένοι..

Ελληνική Νομαρχία

Με τον τίτλο "Ελληνική Νομαρχία" φέρεται ένα κορυφαίο λόγιο έργο του ελληνικού προεπαναστατικού διαφωτισμού που συνέγραψε ο "Ανώνυμος Έλληνας" και εξέδωσε ο ίδιος, χωρίς ν΄ αποκαλύπτεται το πραγματικό όνομά του.

Γενικά 

Πρόκειται για ένα έργο κειμήλιο σκέψης και εθνικής αφύπνισης, εθνεγερτικού χαρακτήρα που εκδόθηκε στην Ιταλία το 1806, περιλαμβάνοντας 266 σελίδες. Αφιερωμένο στον Ρήγα Βελεστινλή (1757-1798), το πρώτο κεφάλαιο αποτελεί έναν ύμνο προς την "ιερά ελευθερία", ενώ στη συνέχεια καυτηριάζει έντονα την τυραννία, την κοινωνική ανισότητα, το χρήμα, την κατάσταση του υπόδουλου ελληνικού έθνους, τους προύχοντες και το ιερατείο της εποχής, προβάλλοντας τέλος την αναγκαιότητα της εκπαίδευσης προς αποφυγή κυρίως της ξενοδουλείας.

Η Ελληνική Νομαρχία, μετά το εθνεγερτικό κήρυγμα του Ρήγα Βελεστινλή, αποτελεί, κατά τους ιστορικούς των νεοτέρων χρόνων τον σημαντικότερο πνευματικό κρίκο που οδήγησε στη δημιουργία της Φιλικής Εταιρείας και στην Ελληνική Επανάσταση του 1821.

Ελληνική Νομαρχία

Για μία περιληπτική αντίληψη του όλου έργου και του ύφους του, ακολουθούν τα βασικότερα ίσως σημεία αυτού.

Τίτλος - αφιέρωση 

Ο πλήρης τίτλος του έργου, αρκετά μακρόσυρτος πλην όμως θαυμαστός είναι:

"ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑ

Ήτοι Λόγος Περί 

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

δι΄ ού αποδεικνύεται πόσον είναι καλλιότερα η Νομαρχιακή Διοίκησις από τας λοιπάς, ότι εις αυτήν μόνον φυλαττεται η Ελευθερία του ανθρώπου. τι εστί Ελευθερία, οπόσων μεγάλων κατορθωμάτων είναι πρόξενος, ότι τάχιστα η Ελλάς πρέπει να συντρίψη τας αλύσσους της, ποίαι εστάθησαν αι αιτίαι οπού μέχρι της σήμερον την εφύλαξαν δούλην και οποίαι είναι εκείναι όπου μέλλει να την ελευθερώσωσι".

Συντεθείς τε και Τύποις εκδωθείς ιδίοις

αναλώμασι προς ωφέλειαν των Ελλήνων

ΠΑΡΑ

ΑΝΟΝΙΜΟΥ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΣ.

Εν Ιταλία 1806".

Αφιέρωση: Ο συγγραφέας του έργου αφιερώνει αυτό στον Ρήγα Βελεστινλή με την ακόλουθη επιτύμβια μορφή:

ΕΙΣ ΤΟΝ ΤΥΜΒΟΝ

Του Μεγάλου και αειμνήστου Έλληνος

ΡΗΓΑ

Του υπέρ της σωτηρίας της Ελλάδος

εσφαγιασθέντος

χάριν ευγνωμοσύνης ο συγγραφεύς

το Πονημάτιον τόδε

ως δώρον ανατίθησι.

Exoriare aliquis nostris ex ossibus ultor

• Σημείωση: Η τελευταία φράση είναι στίχος του Βιργιλίου (IV. 625) που ο ίδιος ο συγγραφέας μεταφράζει στη καθαρεύουσα

"Αναφανήναι τις εκ των οστέων ημών έκδικος" (= Μέσα από τα οστά μας θα ξεπηδήσει ο εκδικητής), συμπληρώνοντας στη συνέχεια:

"Ώ Αγιάγαστε Ήρως, παρά εις εσέ όπου εστάθης ο πρόδρομος μιας ταχείας ελευθερώσεως της κοινής πατρίδος μας Ελλάδος, και εθυσίασες την ζωήν σου δι΄ αγάπην της: Δέξαι το λοιπόν με το συνηθισμένο σου ελληνικόν ιλαρόν και καταδεικτικόν βλέμμα, και δέξαι το προς τούτοις ως αρραβώνα εκδικήσεως του λαμπρού αίματός σου κατά των τυράννων της Ελλάδος. Η δε Ελλάς άπασα θέλει δοξάσει δια παντός το αθάνατον όνομά σου, συναριθμούσα αυτό εις τον κατάλογον των Επαμεινώνδων, Λεωνίδων, Θεμιστοκλέων και Θρασυβούλων".

Η σκόπιμη παράθεση της παραπάνω αφιέρωσης, που αποτελεί τον πρώτο γραπτό τιμητικό λόγο υπέρ του Ρήγα, φανερώνει τέσσερα αξιοπρόσεκτα σημεία: α) Το 1806 ήδη ο όρος Ελλάς κυριαρχεί στη βαλκανική περιφέρεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, β) Μόλις επτά χρόνια από τον θάνατο του Ρήγα στο φρούριο Neboisa και το όνομά του όχι μόνο έχει περάσει στη συνείδηση των υπόδουλων Ελλήνων, αλλά και έχει καταστεί σύμβολο ελληνικής εθνεγερσίας. γ) Ο συγγραφέας παρουσιάζεται με πάθος ως συνεχιστής του έργου του Ρήγα και δ) Η πεποίθηση του συγγραφέα για εφικτό τον ξεσηκωμό των Ελλήνων πολύ σύντομα, και όλα αυτά το 1806.

Επιλογές κειμένου

Αμέσως μετά, την αφιέρωση του συγγραφέα, ακολουθεί μία σελίδα με μόνο τρεις λέξεις "ΣΤΟΧΑΣΟΥ ΚΑΙ ΑΡΚΕΙ".

Με τη φράση αυτή, καταφανής είναι η προσπάθεια του συγγραφέα να κάνει τον αναγνώστη συνειδητό άτομο που να αναζητά και να κρίνει, τονίζοντας σε κάποιο άλλο σημείο του έργου του "Η αμάθεια μοιραία οδηγεί στην αυτοδουλεία. Μόνο αν είσαι εραστής της αλήθειας μπορείς να γίνεις πραγματικά ελεύθερος".

Στη συνέχεια ακολουθεί μια προειδοποίηση υπό μορφή γράμματος του συγγραφέα προς τον αναγνώστη που έχει ως ακολούθως:

"Ώ Αναγνώστα!...ανίσως ομοιάζεις εκείνους όπου προφέρουσι το όνομα της Ελλάδος, χωρίς να αναστενάζωσι,

να μη χάσης τον καιρόν σου ματαίως εις το να αναγνώσης το πονημάτιό μου τούτο. - Έρρωσο".

Συνέχεια αυτού αρχίζει το πρώτο κεφάλαιο της Νομαρχίας αφιερωμένο στην Ελευθερία, θυμίζοντας επίκληση Ομήρου ή Ησιόδου:

"Εσείς, ω αθάνατοι ψυχαί των ελευθέρων προγόνων μου! ενδυναμώσατε τώρα τον ζήλον μου με τα ηρωικά σας

εντάλματα, δια να εκφράσω καθώς πρέπει τα της ελευθερίας κάλλη εις τους απογόνους σας".

Της επίκλησης αυτής ακολουθεί ένας χείμαρρος υπενθυμίσεων και νουθεσιών περικλείοντας σχεδόν όλη την μέχρι τότε ιστορία των Ελλήνων. Απευθυνόμενος δε σε σκλαβωμένους Έλληνες, ο συγγραφέας καταφέρνει να συνδέσει το εθνικό με το πανανθρώπινο.

Συγγραφέας του έργου

Ο συγγραφέας του έργου παρά τις συστηματικές και επίμονες έρευνες μελετητών δεν έγινε ποτέ γνωστός και το πρόβλημα αυτό συνεχίζει μέχρι σήμερα ν΄ απασχολεί την ελληνική γραμματεία. Για το ποιος μπορεί να κρύβεται πίσω από την «Ανωνυμία του Έλληνα» έχουν προταθεί κατά καιρούς πολλά ονόματα όπως ο εξ Ιωαννίνων Σπυρίδων Σπάχος, ο Ιωάννης Κωλέττης, ο Κορίνθιος ιατρός Γεώργιος Καλαράς, ο Γεώργιος Γεννάδιος, ο Ιωάννης Δονάς, ο Διονύσιος Ταγιαπέρας, ο Δημήτριος Γκουζέλης, ο Κωνσταντίνος Οικονόμος, ο Χρ. Περαιβός κ.ά.

Το 1978 με κάποια ανακοίνωση στην Ακαδημία Αθηνών υποστηρίχθηκε ως συγγραφέας του έργου ο Α. Κοραής. Η άποψη όμως αυτή δεν φάνηκε να ευσταθεί από τα ακόλουθα βασικά σημεία: Στο αρχέτυπο κείμενο υφίστανται ορθογραφικά λάθη και πολλές αδόκιμες λέξεις, χωρίς φιλολογικό ύφος σε αντίθεση με τα έργα του Κοραή. Βασικό επίσης σημείο είναι ότι ο «Ανώνυμος» ζητά την άμεση έναρξη του Αγώνα, σε αντίθεση με τον Κοραή που υποστηρίζει ότι πρώτα το έθνος πρέπει να μορφωθεί και στη συνέχεια να διεκδικήσει την ελευθερία του.

Πάντως από το ίδιο το κείμενο διαφαίνεται ότι ο «Ανώνυμος» ήταν εγγράμματος, είχε διαβάσει αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, καθώς και εγκυκλοπαιδιστές της εποχής του γαλλικού διαφωτισμού, βαθιά επηρεασμένος από τον Ρήγα, γνώριζε πολύ καλά την Αυλή του Αλή Πασά, συνεπώς τα Ιωάννινα και μιλούσε επίσης γαλλικά και ιταλικά.

Κρίσεις

Η Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια το χαρακτηρίζει ιδιαίτερα τολμηρό, επαναστατικό και αντιτυραννικό έργο.

Ο Ε. Παπανούτσος: "Είναι μια ανθρώπινη και ελληνική συνάμα φωνή. Το γεγονός ότι και σήμερα δεν μπορούμε να την καταλάβουμε και να την εκτιμήσουμε εντελώς, δεν είναι σε βάρος της, αλλά σε βάρος μας. Αν ανασταινόταν από τον τάφο, πολύ θα πικραινόταν ο Ανώνυμος εκείνος Έλλην, που θα έβλεπε ότι κάμποσες σελίδες του διατηρούν ζέουσα ακόμη την επικαιρότητά τους".

Ο Κ. Δημαράς: "Λαμπρό μνημείο μιας από τις μεγάλες στιγμές του ελληνισμού".

Ο Γ. Κορδάτος: "Είναι ένας φιλιππικός ενάντια στη ρωμαίικη φεουδαρχία".

Ο Ν. Βέης: "Καταχωνιασμένος θησαυρός. Πρέπει να στολίζει κάθε βιλιοθήκη και να βρίσκεται στο σπίτι κάθε πατριώτη".

Ο Μ. Σιγούρος: "Ένα ιστορικό τεκμήριο σαν ένα εθνικό κληροδότημα".

Ο Ν. Τωμαδάκης: "Ιστορικόν μνημείον το οποίον δεν πρέπει να μείνη αχρησιμοποίητον".

Ο Γ. Βαλέτας: "Βιβλίο που έκλεισε μέσα του όλη την Ελλάδα".

Σημειώσεις 

Το βιβλίο αυτό αρχικά αντίτυπο του οποίου έχουν διασωθεί λίγα, μεταξύ των οποίων και αυτό που υφίσταται στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη επανεκδόθηκε με εισαγωγή και σχόλια υπό του Ν. Β. Τωμαδάκη το 1949 και Γ. Βαλέτα επίσης το 1949 και το 1957. Στις επανεκδόσεις αυτές αναφέρονται και τα προβλήματα περί του πραγματικού συγγραφέα και του τόπου αρχικής έκδοσης, καθώς και παλαιότερη βιβλιογραφία.

Διαβάστε εδώ την ''Ελληνική Νομαρχία''

http://users.uoa.gr/~nektar/history/3contemporary/hellenic_polity.htm

www.romiazirou.blogspot.gr