2o Χορωδιακό Φεστιβάλ Αγίας Παρασκευής (Κεράσοβο) Κόνιτσας. Απολαύστε τα video.

Δείτε τα βίντεο

Ιστορία Αγίας Παρασκευής

Προϊστορία (2.500 π.Χ. - Ομήρου)

   Στην Ευρωπαϊκή χώρα από πανάρχαιους χρόνους γνωστή είναι η Θράκη, στη χώρα των οποίων κατοικούσαν οι Βέσσοι ή Βήσοι.

   Προς τη Δυτική πλευρά των θρακικών χωρών βρίσκεται η λεγόμενη «Ήπειρος» η πανάρχαια της οποίας το όνομα σημαίνει χώρα εκτεταμένη, δίχως τέλος (πέρας) ξηρά (από α + πέρας = άπειρος = ήπειρος), που είναι γνωστή από το λυκαυγές ακόμη του ελληνισμού, αναφερόμενη από τον Όμηρο σαν Απείρη.

   Συμπερασματικά, σε ολόκληρο το γεωγραφικό τμήμα από τους ποταμούς Αώο (αρχ. Αίαντα) και Σαραντάπορο, μέχρι τον Άραχθο η παρουσία του ελληνικού στοιχείου θεωρούνταν κυριαρχική και συγκροτούσε τα 2/3 του συνολικού πληθυσμού σε ολόκληρη τη διάρκεια της μακραίωνης ιστορίας της.

    Η πρωτεύουσα της επαρχίας και η Κόνιτσα, που σημαίνει στα Σλάβικα τόπος που εκτρέφονται μικρά άλογα (βουνίσια), οι ιστορικοί την ανεβάζουν μέχρι τον βασιλιά της Μακεδονίας Αντίγονο το Γονατά (278 - 240 π.Χ.) για να δείξουν πως κρατούσε από Μακεδόνα και έφτανε μέχρι τα σύνορα - στενά της Μέρτζιενης, που από εκεί άρχιζε η χώρα των καραματαράδων. Τα στενά αυτά λέγονταν «Στενά του ΠΥΡΡΟΥ». Για την αλαργινή αυτή εποχή έχει γίνει λόγος-αναφορά στο πρώτο μέρος της παρούσης εργασίας (Λύγκο-Λόγκα), όπου σ' αυτή συμπεριλαμβάνεται το ενιαίο ΚΙΡΑΣΟΒΟ ή ΚΕΡΑΣΟΒΟ, κατά παραφθορά γλωσσική.

Ρωμαϊκή - Βυζαντινή περίοδος (146 π.Χ. - 1390 μ.Χ.)

   Εδώ ισχύει το «Η Ελλάς κατακτηθείσα δια των όπλων, κατέκτησε και αυτή δια του πνεύματος και της τέχνης την Ρώμην», (Λόγος Οράτιου, Λατίνου ποιητή).

   Οι Ρωμαίοι εμφανίστηκαν στην Μακεδονία το έτος 197 μ.Χ. επί Φιλίππου του Γ. Η μεγάλη μάχη διεξήχθηκε τότε στη θέση της Θεσσαλίας που λέγονταν «Κυνός Κεφαλές» των Μακεδόνων ηγούνταν ο ίδιος ο Φίλιππος. Νίκησαν οι Ρωμιοί που υπέταξαν τους Μακεδόνες, οι Μακεδόνες επαναστάτησαν έναντι των Ρωμαίων το έτος 168 μ.Χ. Πάλι νικήθηκαν στη θέση ΠΥΔΝΑ της Μακεδονίας από τον Φωκαίο στρατηγό Αιμίλιο Παύλο. Νέα εξέγερση των Μακεδόνων σημειώθηκε τώρα το 146 μ.Χ. που απέτυχε και αυτή. Έτσι η Μακεδονία και η Ήπειρος, επομένως και τα μέρη τα δικά μας, παρέμειναν τελικά ρωμαϊκές επαρχίες. Γι' αυτό λαμβάνεται ως αφετηρία η τελευταία αυτή μάχη του έτους 146 μ.Χ.

   Στους αγώνες αυτούς των Μακεδόνων εναντίον των Ρωμαίων έλαβαν μέρος, όπως ήταν φυσικό, και οι Ηπειρώτες συμπεριλαμβανομένων και των κατοίκων της περιοχής μας, όπως και οι γείτονές μας Ελιμειώτες (Γρεβενών), δεδομένου οι περιοχές αυτές υπήχθησαν σε μια διοικητική περιφέρεια επί αυτοκράτορος Διοκλητιανού (285-305 μ.Χ.). Σύνορα αυτής ήταν ο Αλιάκμωνας ποταμός και η Εγνατία οδός που χώριζε τη «ΝΕΑ ΗΠΕΙΡΟ» από τη Μακεδονία και το βουνό Πίνδος από τη Δύση που χώριζε την νέα από την παλιά ήπειρο.

   Από την αιτία των πάμπολων και σπάνιων οχυρών θέσεων του χωριού μας, που αποτελούν ως γνωστόν ρεκόρ σε ιστορικά γεγονότα και κυρίως η δυτική κορυφογραμμή του  Μπέκαου «Βέργου», την ρωμαϊκή αυτή εποχή οχυρώνονταν εδώ: ο Καίσαρας, ο Λούρι και ο Κατελάνος, που από αυτούς πήραν τις ονομασίες (τοπωνύμια) τις ιστορικές, στη γειτονική μας Φούρκα π.χ. Καίσαρα, «Καίσαρ», Λούρι και στου «Κατελάνου» και «Γκριβομάνου» αφού ο αυτοκράτορας και οι στρατηγοί του πέρασαν από το χωριό μας και από τον αυχένα του «Βέργου» προς την πορεία τους για Μακεδονία. Αυτά τα στοιχεία μαρτυρούν περίτρανα ότι τα μέρη μας, Κιράσοβο-Φούρκα-Σαμαρίνα, είχαν καταληφθεί από τέτοιους αποίκους - κτηνοτρόφους - ακρίτες, λόγω της οχυρής θέσης των και των μεγάλων και σπάνιων πλουσίων βοσκοτόπων. Σώζονται μέχρι σήμερα τέτοια αρχαία υπολείμματα φρουρίων «κάστρων» στο Στόμιο-Ζεκίρι-Κάστρο επάνω από τον αυχένα «Βέργου».

Χριστιανικοί Χρόνοι (1 μ.Χ.-1204 μ.Χ.)

   Ο Απόστολος του Χριστού Παύλος, έφθασε στη Μακεδονία, ίδρυσε πολλές εκκλησίες, αλλά η πορεία του ήταν μέχρι τη βέροια. Προς τη Δύση την Ήπειρο δεν πορεύτηκε, όπως και οι συνεργοί του Λουκάς, Τιμόθεος και Σίλας. Τα μέρη της Δ. Μακεδονίας, όπως και τα δικά μας, παρέλαβαν τον Χριστιανισμό από εμπόρους, ή μετοίκους ή ταξιδευτές ή περιηγητές κ.τλ. οι οποίοι διήρχοντο την μεγάλη αρτηρία, την Εγνατία οδό αλλά και τα παρακλάδια αυτής, όπως το δικό μας που οδηγούσε από Ανατολή - Δύση (Κωνσταντινούπολη - Ρώμη).

Φραγκοκρατία (1204-1261 μ.Χ.)

   Γνωρίζουμε ότι έγιναν πολλές σταυροφορίες για την απελευθέρωση των Αγίων Τόπων από τους κατακτητές Οθωμανούς κ.ά.

   Η Δ' Σταυροφορία είχε ως αποτέλεσμα την κατάληψη της βασιλεύουσας (Κωνσταντινούπολης) από τους Λατίνους ή Φράγκους κατά τις αρχές του ΙΓ' αιώνα (1200 μ.Χ.). Αυτό σήμανε την διάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και οι Σταυροφόροι Φράγκοι, Ενετοί-Λατίνοι μοιράστηκαν τις ελληνικές επαρχίες. Η κατάσταση αυτή διήρκησε από το 1204-1261 μ.Χ.

   Τα μέρη τα δικά μας, όπως και το χωριό μας, είχαν καταλάβει οι Νορμανδοί που λέγονταν «Τέκνα του Βορρά». Αυτοί με αρχηγό τον αυτοκράτορα της Ιταλίας Ροβέρτο Γυσκάρδο, περί το 1000 μ.Χ. έτος, κατέλαβαν το Δυρράχιο της Αλβανίας, τότε Ιλλυρίας, εναντίον των εξεστράτευσε τότε ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας Αλέξιος ο Κομνηνός, αλλά νικήθηκε και αναγκάστηκε να υποχωρήσει μέσω της Πίνδου, των δικών μας περιοχών δηλαδή Καράσοβο-Φούρκα-Γρεβενά-Κωνσταντινούπολη. Φυσικά τον ακολούθησαν οι Νορμανδοί και έτσι κατέλαβαν την Ήπειρο - Μακεδονία - Θεσσαλία.

   Στη Φούρκα σώζονται ακόμη τοπωνυμίες φράγκικες, όπως γράφουν Φουρκιώτες ιστορικοί-ερευνητές.

Βλάχοι - Κουτσόβλαχοι

    Τον μεσαίωνα είχαμε την μετανάστευση των μεν αλβανών στη μεσημβρινή Ελλάδα, των δε βλάχων-Κουτσοβλάχων στην Δ. Μακεδονία και Ήπειρο. Οι πρώτοι εγκαταστάθηκαν στην Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησο και νησιά σαν ξένοι (επίλυδες) και ονομάστηκαν «Αρβανίτες», οι δεύτεροι δε στη Θεσσαλία και γύρω από την Πίνδο μέχρι τη Θεσσαλονίκη και λέγονταν συνήθως Κουτσόβλαχοι, ίσως κατά τους χρόνους της ρωμαϊκής ή βυζαντινής αυτοκρατορίας. Οι δεύτεροι ήλθαν σε επαφή με τους ντόπιους (γηγενείς) πληθυσμούς, παρέλαβαν τον πολιτισμό αυτών, τη γλώσσα και έγιναν επιμιξίες μεταξύ των, σαν χριστιανοί και αυτοί έγιναν τέλος αποδεκτοί από τους ντόπιους και έτσι συνδέθηκαν με τις ίδιες ιστορικές και εθνικές περιπέτειες, όπως ακριβώς και οι «Αρβανίτες» της μεσημβρινής Ελλάδος. Από παλαιό τους εθνικισμό οι Κουτσόβλαχοι διατήρησαν ελάχιστα ήθη και έθιμα.

Βούλγαροι

   Επιδρομές και αποικήσεις στη Μακεδονία, Δ. Μακεδονία, Ηπείρο-Θεσσαλία γίνονταν κατά τον Μεσαίωνα και από τους Βουλγάρους. Αυτοί ήρθαν από την Χερσόνησο του Αίμου, από τις χώρες του Βόλγα ποταμού, κυρίως τους χρόνους της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας τον 7ο αιώνα (600-700 μ.Χ.) ανήκαν στην ουνική ή ουγγρική φυλή.

   Ορμώμενοι από τα μέρη αυτά, έκαμαν συχνές επιδρομές στη Μακεδονία-Ήπερο-Θεσσαλία, άλλοτε νικούσαν και άλλοτε νικούνταν από τους Βυζαντινούς. Μεγάλη πανωλεθρία έπαθαν από τον αυτοκράτορα Βασίλειο τον Β΄ (Βουλγαροκτόνο). Οι επιδρομές έγιναν:

i. Το έτος 809 με αρχηγό τον Κρούμο εκδιώχθηκαν το έτος 810.

ii.Το 893 με αρχηγό τον Συμεών εκδιώχθηκαν από τον Νικηφόρο Φωκά.

iii. Το έτος 963 οι Βούλγαροι συμμαχούν με τους Βλάχους με αρχηγό των Βλάχων των Σίσμαν, που ονομάστηκε στην πόλη Αχρίδα «Τσάρος της Μακεδονίας και Αλβανίας».

iv. Το έτος 1186 ο Ιωάννης και Πέτρος Ασσάν ίδρυσαν μετά των Βουλγάρων το «Μεγα-βλαχο-βουλγαρικό κράτος» του οποίου ο ηγεμόνας ονομάζονταν «Τσάρος Βουλγάρων και Ελλήνων». Το κράτος τούτο περιλάμβανε την Βουλγαρία και όλη τη Μακεδονία μέχρι Ήπειρο. Έζησε το κράτος αυτό μέχρι το 1260.

   Στην Ήπειρο όπως γνωρίζουμε, ιδρύθηκε μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους το 1204 μ.Χ., το «Δεσποτάτο της Ηπείρου, που είχε περιορισμένα σύνορα προς την Ανατολή. Μόλις το 1222 μ.Χ. ο Δεσπότης της Ηπείρου Άγγελος Κομνηνός κυρίευσε τη Θεσσαλονίκη από τους Φράγκους. Ο Δεσπότης αυτός χρίστηκε τότε Αυτοκράτορας. Το κράτος τούτο περιελάμβανε την Ήπειρο, παλιά και νέα Θεσσαλία και Μακεδονία. Το κράτος των Βουλγάρων-Βλάχων διαλύθηκε οριστικά από τους Τούρκους το έτος 1390 μ.Χ. στη μάχη του Κοσσυφοπεδίου και έγιναν βιλαέτια τούρκικα. Η θέση των χωριού μας είναι τέτοια που επηρεάζονταν ανέκαθεν από γεγονότα και συμβάντα των χρόνων εκείνων. Γι' αυτό γράφονται και τα λήμματα αυτά.

Σλάβοι

   Οι Σλάβοι μάλιστα οι Σέρβοι έκαναν και αυτοί επιδρομές και αποικήσεις στη Μακεδονία κατά τον Μεσαίωνα (13ον-14ον αιώνα). Ήταν κάτοικοι της Άνω Μοισίας, που τη χώρα αυτή την έδωσε σ' αυτούς ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Ηράκλειος, όταν προωθούμενοι από βορρά έφτασαν στις χώρες του βυζαντινού κράτους.

   Οι Σέρβοι αυτοί τον 13ο αιώνα (1200-1300 μ.Χ.) ίδρυσαν και αυτοί με τη σειρά τους το «Μέγα Σερβικόν κράτος» με αρχηγό (Ζουμπάνο) τον Στέφανο Νεμάνια. Το κράτος αυτό έφτανε από Δυρράχιο (αρχαία Επίδαμνο) μέχρι την Οχρίδα (σήμερα Σκόπια) και από τον Στρυμώνα ποταμό μέχρι της Θεσσαλίας και Ηπείρου-Αιτωλοακαρνανίας (Ναύπακτο). Πρωτεύουσα είχε τα Σκόπια.Στη μεγάλη ακμή έφτασε επί βασιλείας του Στέφνου Δουσάν (1331-1355) μ.Χ., ο οποίος είχε ονομαστεί «Τσάρος και Αυτοκράτορας των Σέρβων και Ελλήνων», και όταν το Βυζαντινό κράτος βρίσκονταν σε άθλια κατάσταση και έτοιμο να καταρρεύσει, ήταν σε μεγάλη παρακμή - αδυναμία, έτοιμο να πέσει. Το κράτος αυτό διαλύθηκε από τους τούρκους το 1390 στη μάχη του Κοσσυφοπεδίου, έγινε τούρκικο βιλαέτι. Τα χρόνια της κατάληψης των μερών μας από τους βουλγάρους και Σέρβους ήταν της προϊστορικής εποχής από άποψη πολιτισμού. Οι ξένοι (επίλυδες) κάτοικοι που ήρθαν από τους λαούς αυτούς ήταν κατά το πλείστον νομάδες κτηνοτρόφοι, λιγότερο γεωργοί και καθόλου έμποροι και τεχνίτες. Ακολουθούσαν συνήθως τις κοιλάδες των ποταμών και τα λιβάδια των βουνών, όπου τα κοπάδια τους έβρισκαν τροφή. Δεν είχαν ανάγκη εμπορικών οδών, μεγάλων δρόμων και πόλεων, ούτε κάστρων και φρουρίων ισχυρών. Κατέφευγαν στα δάση, τα πυκνά και παρθένα.Κοινωνικά βρίσκονταν στην παλιά πατριαρχική κατάσταση. Αρχηγός της φυλής ήταν συνήθως ο μεγαλύτερος σε ηλικία ή ο πιο ισχυρός - δυνατός της φυλής, της κοιλάδας του λιβαδιού, της Ζουμπανίας, εξ ου και το όνομα Ζουμπάνι, χωριό Πεντάλοφο Κοζάνης, αρχαία λεγόταν Πετρόβουνο, πράγμα που είναι. Κάτω από την κυριαρχία των Βουλγάρων και Σλάβων-Σέρβων, το χωριό μας και η Ήπερος παρέμειναν επί μια 100ετηρίδα υπό την κυριαρχία τους. Σ' αυτό οφείλονται τα πολλά σλάβικα τοπωνύμια στο χωριό μας, που παρέμειναν μέχρι σήμερα, π.Χ. Βαρτόπα, Γκόλιο, Σιμπινίκο, Βέργο, Κοτάρια, Ντίσινο, και η κατάληξη -οβο- που σημαίνει τόπος με αφθονία, Σμοκός = στρούγκα κ.λπ.

Νεότεροι Χρόνοι-Τούρκοι 

    Οι τούρκοι πρωτοεμφανίστηκαν στη Μακεδονία το 1331 μ.Χ. και αποβιβάστηκαν στη Θεσσαλονίκη, απέτυχαν, τη δεύτερη φορά το 1345 μ.Χ., το πέτυχαν, κυρίευσαν την Πόλη. Η Κωνσταντινούπολης δεν ήταν σε θέση να βοηθήσει. Αυτή την ευκαιρία εκμεταλλεύτηκαν και οι Σέρβοι - Σλάβοι, αλλά το 1352 οι Τούρκοι νικούν τους Σέρβους και κυριεύουν την Μακεδονία. Η Θεσσαλονίκη αμύνεται μέχρι το 1430, οπότε κυριεύεται από τον Σουλτάνο τον Μουράτ τον Β΄, ενώ την Κωνσταντινούπολη την κατέλαβαν το έτος 1453, 29 Μαΐου, ημέρα τρίτη και φαρμακερή. Τότε κυριεύτηκε και η Δυτική Μακεδονία. Τα μέρη τα δικά μας, το χωριό μας, η Κόνιτσα, το 1417. Πολύ βάναυσα φέρθηκαν οι Τούρκοι προς τους χριστιανούς της πατρίδας μας αλλά και προς τους προγόνους μας Κιρασοβίτες-τισσες. Ακολούθησαν πολλές πιέσεις, διώξεις, βασανισμοί, των κατακτητών, κυρίως των ληστών και Τουρκαλβανών, που ήταν οι  εξισλαμισθέντες πληθυσμοί βόρεια του Γενούσου ποταμού οι Γκέγκηδες.

   Οι πηγές είναι πολύ μικρές, λίγες για την μεσαιωνική ιστορία της Ηπείρου και φυσικά το τόπου μας, του χωριού μας.

   Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η χώρα βρισκόταν στο περιθώριο των ιστορικών εξελίξεων. Η Ήπειρος αποτελούσε απομακρυσμένη επαρχία. Μόνο κατά τον 12ο αιώνα, άρχισε να αναζωογονείται ιστορικά, ιδίως όταν το έδαφος της Ηπείρου έγινε μέγα ελληνικό κράτος, το γνωστό ως το «Δεσποτάτο της Ηπείρου».

   Το 1082 ο Αυτοκράτορας του Βυζαντίου Αλέξιος ο Α΄ νικήθηκε από τους Νορμανδούς και έφυγε για την Κωνσταντινούπολη, οπότε η Ήπειρος, τα μέρη μας έπεσαν στην κυριαρχία των Νορμανδών και (είχε γραφεί σχετικά προηγούμενα). Την εποχή αυτή 1100-1200 μ.Χ. είναι πολύ πιθανό να έχει καταστραφεί και το «παλιομονάστρι» το Κιρασοβίτικο, όπως ισχυρίζεται και ο φίλτατος Κιρασοβίτης Γιώργος Κωταδήμου.

   Το 1204, ιδρύθηκε το «Δεσποτάτο της Ηπείρου», όταν η Κωνσταντινούπολης καταλήφθηκε από τους Σταυροφόρους της 4ης Σταυροφορίας, για απελευθέρωση των Αγίων Τόπων. Το «Δεσποτάτο» τούτο, ήταν ανίσχυρο, είχε πολλά τεμάχια, δεν ήταν ενιαίο κράτος όλα τα χρόνια που κυριάρχησε πέρασε από πολλές σοβαρές κρίσεις και έριδες - φιλονικίες. Μέχρι και οι Ηπειρώτες έστειλαν πρέσβεις στη Σερβία, στον Συμεών που ήταν στη Θεσσαλία να στείλει πρόσωπο ικανό ώστε να αναλάβει το «Δεσποτάτο της Ηπείρου», πράγμα που αποδέχτηκε (άλλο που δεν ήθελε, δώρο εξ ουρανού ήταν). Έστειλε το γαμπρό του τον Θωμά (1367-1384) μ.Χ. που σύζυγο είχε την Αγγελική Παλαιολογίνα με συνοδεία περίπου 5.000 άνδρες, συγγενείς, φίλους, στρατιωτικούς. Στην αρχή έδειξε καλός, αλλά γρήγορα έδειξε τον κακό του εαυτό. Κίνητρό του ήταν η εξασθένιση των Ελλήνων και ενίσχυση των Σέρβων. Υποχρέωσε τις χήρες γυναίκες των Ελλήνων να παντρεύονται Σέρβους, να δίνει τις ιδιοκτησίες τους στους Σέρβους και υποχρεωτικά τα σέρβικα ονόματα στα ελληνικά τεμάρια. Να λοιπόν ο λόγος, η αιτία που στο χωριό μας έμειναν μέχρι σήμερα πολλά σλάβικα τοπωνύμια. Μια άλλη εκδοχή είναι ότι η καταστροφή του «Παλιομανάστρι» της Γρέμασης, να έγινε τους χρόνους αυτούς, του τρομερού «Δεσπότη», Θωμά γιου του Πρελούμπου.

   Η Πίνδος όμως κατά την περίοδο αυτή, φαίνεται ότι λόγω του εδάφους και των παρθένων δασών δεν δοκίμασε τα βασανιστήρια των κατοίκων των πόλεων. Αυτή έμεινε ελεύθερη, πολλά ήταν τα χωριά της Πίνδου που δεν υποδηλώθηκαν. Ένα από αυτά και το Κιράσοβο, άσχετα αν μετά το θάνατο (1822) του Αλή Πασά των Ιωαννίνων επιβλήθηκε, για λόγους ασφάλειας το «αγαλίκι».

   Επί εποχής  Αλή Πασά (1744-1822) το κράτος του έφτανε μέχρι τα Γρεβενά, δηλαδή στο βιλαέτι των Γρεβενών. Λόγω της μεγάλης κτηνοτροφίας που είχαν τα μέρη μας θεωρούνταν πλούσια, και αυτό προκύπτει από «τα κατάστιχα του Αλή». Οι κάτοικοι των πόλεων και του κάμπου για να αποφύγουν την δουλεία, κατέφευγαν στα βουνά της Πίνδου και του Ολύμπου. Οι Έλληνες ως «κλέφτες» και οι Σέρβοι ως «χαϊντούκοι» κατέφευγαν σ' αυτά για να υπερασπιστούν τους ομοεθνείς και ομόθρησκούς τους που καταδυναστεύονταν και να εκδικηθούν το αίμα των νέων εθνομαρτύρων, ή για να προλάβουν τις καταπιέσεις, τις εξομώσεις, τα κακουργήματα.

   Πρώτα ο Σουλτάνος Σελήμ ο Α΄ (1512-1520) διαίρεσε όλη την πεδινή Ελλάδα σε 17 καπετανάτα, σκοπός των οποίων ήταν η καταπολέμηση των ορεσίβιων κλεφτών και ληστών. Το ίδιο έκανε και ο επόμενος Σουλτάνος Σουλεϊμάν ο Β΄ (1520-1566), που έκανε πολλούς πολέμους αλλά δεν μπόρεσε να υποτάξει τους «κλέφτες». Για τους λόγους αυτούς εξαναγκάστηκαν οι Τούρκοι να παραχωρήσουν ένα είδος στρατιωτικής αυτονομίας στους Ηπειρώτες της Πίνδου, που έγινε ύστερα από συμφωνίες. Οι Έλληνες ανέλαβαν την υποχρέωση να υπερασπίζουν τα σύνορα κατά τις επιδρομές των Αλβανών ληστών και να μην πειράζουν τους Τούρκους του κάμπου και των πόλεων. Τούτη η συμφωνία επικυρώθηκε και με φιρμάνι το 1535, το οποίο όριζε ακόμη και τις έδρες των «καπετανάτων» αυτών, π.χ. Σερβίων Κοζάνης, Ελασσώνας, Μετσόβου, και Γρεβενών. Το δικαίωμα τούτο έλαβαν αργότερα ολόκληρα χωριά που ονομάστηκαν ΕΛΕΥΘΕΡΟΧΩΡΙΑ,  και που βρίσκονταν σε καίρια σημεία διαβάσεων, κλεισουριών, δερβενίων, ποταμών κτλ. Το χωριό μας, το ΚΙΡΑΣΟΒΟ ή ΚΕΡΑΣΟΒΟ, δεν έλαβε τέτοιο προνόμιο, είχε όμως σε στιγμές αναγκαίες, τα λεγόμενα «καταφύγια», τα οποία ήταν απρόσιτα και απόκρυφα φυσικά τοπία, π.χ. «Σαμάρι - δέντρο» απέναντι από Άγιο Θεοδόση, «Ντίσινο» κτλ. Εκεί κατέφυγαν τα γυναικόπαιδα σε  καιρό ανάγκης πολέμου (ιδέ τοπωνύμια). Αυτή την οργάνωση της Πίνδου, την διάλυσε ο Αλή πασάς περί το 1800. Αφού έκαμε αυτό, άρχισε πόλεμο εξόντωσης των καπεταναίων, των αρματολών και των κλεφτών της Πίνδου και των Γρεβενών γιατί είχε πληροφορίες ότι αυτοί ετοίμαζαν γενική εξέγερση των Ελλήνων κατά των Τούρκων. Έτσι όμως περιορίζονταν η ανεξαρτησία των καπεταναίων, παρ' ότι είχαν επίσημη αναγνώριση από το Σουλτάνο για τα αρματπλίκια τους. Δεν το δέχτηκαν και έτσι άρχισαν σφοδροί αγώνες εναντίον του Αλή πασά για να διατηρήσουν την εξουσία τους και την ελευθερία τους. Τα Γρεβενά είχαν 15.000 κλέφτες-αρματολούς, με αρχηγούς π.χ. Τόσκα, Τίτσα, Ζιακούς, Σκυλοδημαίους, Μακραίους, Μπουκοβάλα κ.ά.

   Τη χαραυγή του 17ου αιώνα  (1600) το 1611 έχουμε την πρώτη ηπειρωτική εξέγερση με αρματολό τον Μητροπολίτη Τρίκκης (Τρικάλων), Διόνυσο Β΄, ο οποίος ονομάζονταν Φιλόσοφος ή Σκυλόσοφος, που κατέλαβε τα Γιάννινα, αλλά τελικά υπέκυψε και συλληφθείς από τους Τούρκους στην κρυψώνα του στο Κάστρο των Ιωαννίνων, εγδάρη ζωντανός από τους Εβραίους. Τα τούρκικα αντίποινα υπήρξαν τρομακτικά για την εξέγερση αυτή. Από την εποχή αυτή οι Ηπειρώτες, αλλά και οι Κιρασοβίτες, γνώρισαν ολόκληρο το «μεγαλείο» της τούρκικης βαναυσότητας, π.χ. βασανισμούς, βιασμούς, δολοφονίες, λεηλασίες σπιτιών, εκκλησιών, μοναστηριών, βαριά φορολογία, μαζικούς εξισλαμισμούς (Σπαχήδες).

   Σ' αυτά εδώ τα γεγονότα οφείλεται και η μη συνέχιση των δωρεών-αφιερωμάτων των προγόνων μας Κιρασοβιτών στην Ιερά Μονή του Αγίου Νικάνορα της Ζαμπάρδας Γρεβενών, μετά το 1692. Το δε 1625-1627, είχε ενσκήψει στα μέρη μας και στην Ήπειρο επιδημία πανώλης και μεγάλος αριθμός κατοίκων απέθανε. Ήρθε φτώχεια, ανέχεια, ανασφάλεια και πολλοί εξαναγκάσθηκαν να εξισλαμισθούν. Στο χωριό μας, παρ' όλα αυτά που συνέβαιναν τους χρόνους αυτούς, δεν παρατηρήθηκε ούτε ένα περιστατικό εξισλαμισμού. Όλες οι οικογένειες του χωριού μας ήταν χριστιανικές, σε σύγκριση με τη Στράτσιανη (Πύργος) που υπήρχαν πολλές οικογένειες εξισλαμισμένες.

    Ισχυρότατο αντίρροπο την εποχή αυτή, υπήρξε το φωτεινό έργο των εθνομαρτύρων που αγωνίσθηκαν σθεναρά, τόσο για τη διαφύλαξή της χριστιανικής πίστης, όσο και για την τόνωση της εθνικής μας συνείδησης, αναπτέρωσης του εθνικού φρονήματος για την εθνική εργήγορση ολόκληρου του υποδουλωμένου ελληνισμού. Τέτοιοι εθνομάρτυρες υπήρξαν ο επίσκοπος Χιμάρας-Δέλβινου ΤΕΡΠΟΣ και φυσικά ο Κοσμάς ο ΑΙΤΩΛΟΣ. Η παρουσία του πάτερ Κοσμά στο ηπειρώτικο στοιχείο, προκάλεσε μεγάλο ενθουσιασμό. Τα κηρύγματά του, απλά και κατανοητά, βρίσκαν μεγάλη απήχηση  στις σκλαβωμένες ψυχές των Ηπειρωτών και των προγόνων μας Κιρασοβιτών. Στην τέταρτη περιοδεία του στα μέρη μας ο πατέρας Κοσμάς, πέρασε και από το χωριό μας γύρω στα 1780, και ίδρυσε το δημοτικό μας Σχολείο (ίδετε λήμμα πολιτισμός).  Διδαχή του ήταν πάντοτε η δημιουργία σχολείων, η μόρφωση των παιδιών, η εύρεση δασκάλων, κανένα χωριό δίχως σχολείο και δάσκαλο. Γι' αυτό και οι κάτοικοι πρόθυμα συνείσφεραν με μεγάλα ποσά την ίδρυση σχολείων και εκκλησιών. Για την αξιοποίηση αυτών των χρημάτων συστήθηκαν Σύλλογοι-Αδελφότητες σε κάθε χωριό - κωμόπολη. 

 Αρματολίκι Γρεβενών - Κόνιτσας 

   Πρώτος αρματωλός δερβέναγας της Πίνδου, των Γρεβενών-Κόνιτσας-Ολύμπου ήταν ο Ζήνδρος 1630-1750, έζησε 120 χρόνια, διορισμένος με Σουλτανικό Φιρμάνι. Έδρα του το Βλαχολείβαδο της Ελλασόνας. Στο αρματολίκι Γρεβενών - Κόνιτσας είχε διορίσει τον Τόσκα, πρωτοπαλίκαρο του (1730-1780). Την εποχή των χρόνων αυτών δρουν πολλοί  «Καπεταναίοι» π.χ. ο ΓΙΩΤΗΣ, αγνώστου καταγωγής (ίσως Κιρασοβίτης), ο γέρο Μπουκοβάλας, ο Χρήστος Μηλιώνης, ο Γώγος, ο Γιάννης Παππά (Πρίφτης), ο Μάνταλος, ο Μπαρδέκης, ο γερο ΒΛΑΧΑΒΑΣ και τόσοι άλλοι υπερασπιστές των διαβάσεων της Πίνδου. Για τον γερο ΒΛΑΧΑΒΑ μιλούσε και η μακαρίτισσα η γιαγιά μου Πανάγιω Γ. Σαμαρά, που είχε αποβεί όπως και ο Γιάννης Παππά, ο φόβος και ο τρόμος των Τούρκων-Τουρκαλβανών. Πολλά τραγούδια δημοτικά, έχουν γραφτεί και τραγουδηθεί και τραγουδιώνται και σήμερα για τους καπεταναίους αυτούς.

   Ο Γιάννης Παππάς έπεσε σε ενέδρα τουρκαλβανών και δολοφονήθηκε πισώπλατα, πολεμώντας στη δική μας θέση, τοπωνύμιο ΧΑΣΑΝ-ΚΟΠΑΤΣΙ, πέρασμα ανάμεσα Χαλασμένα, Βρύση Ρωμιού, Σαμαρίνα. Τον έκλαψαν βουνά και κάμποι, ρεματιές και λαγκάδια.

   Ο Γάλλος περιηγητής Claoude Fauruer (Κλωντ Φεριέρ), στη συλλογή των δημοτικών τραγουδιών της Ελλάδας να πώς μας περιγράφει τη μάχη που έγινε στο χωριό μας, το Κεράσοβο, μεταξύ Γιάννη Πρίφτη (Παππά) - Μπουκουβάλα και Κουρτ Πασά του Δέλβινου.

- Τι 'ν' ο αχός που γίνεται και ταραχή μεγάλη;

- Μήνα βουβάλια σφάζονταν, μήνα θεριά μαλώνουν;

- Ουδέ βουβάλια ασφάζονται, κι  ουδέ θεριά μαλώνουν

Ο Μπουκοβάλας πολεμά με χίλιους πεντακόσιους  στη μέση στο Κεράσοβο.

     Διάδοχος του Γιάννη Παππά στο  αρματολίκι Κερασόβου-Σαμαρίνας έγινε το πρωτοπαλίκαρό του ο Μίχος, που δολοφονήθηκε άνανδρα από τον συντοπίτη του ΙΝΤΙΤΖΗ. Τα χρόνια αυτά έδρασε και ο Καπετάν Φλώρος και ο γιος του Γιαννάκης που σκοτώθηκε στην Πελοπόννησο. Το επίθετο Μίχος-Μίχας συναντάται τα παλιά χρόνια και στο χωριό μας. Ίσως, πολύ πιθανόν, πολλοί από τους καπεταναίους αυτούς να είχαν ρίζα Ραχοβίτικη, του Πέρα ή Κάτω Μαχαλά ή της Λόγγα-Κερασόβου, πράγμα που αποκρύβονταν τους σκλαβωμένους χρόνους, προς αποφυγή αντιποίνων στις φαμίλιες τους, όπως θα αναλύσουμε πιο κάτω. Τα χρόνια 1730-1810, έδρασε και μεγαλούργησε στην Πίνδο, στα μέρη μας, ένας άλλος καπετάνιος τρομερός, ο Καπετάν Ζιάκας. Ήταν αρχηγός - καπετάνιος τεσσάρων (4) επαρχιών των: Γρεβενών, Βεντζίου, Ανασελίτσης και Κόνιτσας, έκτασης 600 χωριών. Διατηρούσε στρατό τουλάχιστον 1700  άντρες. Ο Καπετάνιος αυτός έλαβε μέρος στην Επανάσταση του 1770 των Ελλήνων κατά των Τούρκων, την ονομαζόμενη επειδή υποκινήθηκε από τη Ρωσία, «Ορλωφικά», γιατί αρχηγός ήταν κάποιος Ορλώφ και Γιώργος Παπαζούλης από τη Σιάτιστα Κοζάνης. Η εξέγερση απέτυχε και ο Κουρτ πασάς του Βερατίου, περνώντας από τα μέρη μας για τη Μακεδονία σκόρπισε παντού τον όλεθρο και το θάνατο. Στο χωριό μας, τα γυναικόπαιδα κατέφυγαν και πάλι στα «καταφύγια» του Άη Θεοδόση για να σωθούν από τους Τουρκαλβανούς του πασά αυτού. Την εποχή αυτή καταστράφηκε και η ακμάζουσα βλαχόφωνη κωμόπολη της Βορείου Ηπείρου, η Μοσχόπολη - Βοσκόπολη από την αντιζηλία των Τουρκαλβανών. Οι κάτοικοί της διασκορπίστηκαν στους «πέντε ορίζοντες», στις γύρω περιοχές και χωριά. Λέγεται πως και στο Κιράσοβο το χωριό μας, ήρθαν πολλές Μοσχοπολίτικες φαμίλιες, γι' αυτό έχουμε επίθετα-γενιές από εκεί. Πάντως όσες οικογένειες - φαμίλιες εγκαταστάθηκαν στο χωριό μας, αυτές μιλούσαν μόνο ελληνικά, όχι βλαχόφωνα. Οι βλαχόφωνοι εγκαταστάθηκαν στα γειτονικά μας χωριά, και μιλούσαν και βλαχόφωνα (ήταν δηλ. δίγλωσσοι). Έτσι το χωριό μας παρέμεινε «καθαρό», από δαύτους, δεν είχαμε, ούτε έχουμε σήμερα δίγλωσσους.

Αλή Πασάς (1744-1822)

     Κατά τα χρόνια του Καπετάν Ζιάκα και του Κουρτ Πασά του Δέλβινου, άρχισε να διαφαίνεται στο προσκήνιο της νεώτερης ιστορίας της Ηπείρου-Μακεδονίας, ο αιμοβόρος Αλή Πασάς. Γεννήθηκε στο Τεπελένι της Β. Ηπείρου το έτος 1744 και ήταν γιος του Βελή και της Χάμκως, που αργότερα εγκαταστάθηκε στην Κόνιτσα. Ερείπια του σπιτιού του σώζονται μέχρι σήμερα, όταν έγινε έφηβος έγινε και αρχηγός ληστρικής συμμορίας και καταδυνάστευσε την Ήπειρο-Θεσσαλία-Μακεδονία. Παντρεύτηκε την κόρη του πασά του Δελβίνου Καπλάν, την Εμινέ, και αργότερα ερωτεύθηκε παράφορα την ωραιοτάτη Ελληνίδα Βασιλική Κ. Κονταξή, αφού σκότωσε τη γυναίκα του Εμινέ. Το 1789, ονομάστηκε επόπτης (Δερβέναγας) των στενών της Πίνδου. Το 1786, διορίστηκε πασάς Θεσσαλίας και το 1788 και πασάς των Ιωαννίνων, ενώνοντας τα δύο πασαλίκια Ηπείρου-Θεσσαλίας. Τα του πολυτάραχου βίου του περιβόητου αυτού αιμοβόρου Αλή πασά είναι πολύ σε όλους μας γνωστά, δεν χρειάζεται να επαναληφθούν και εδώ.

    Τον Μάρτιο του 1821, εξερράγη στην κυρίως Ελλάδα, η επανάσταση του 1821, τα Γρεβενά, η Κόνιτσα, το Μέτσοβο, το Ζαγόρι, χρησίμευαν σαν το προπύργιο των ηρωικών αγώνων της Στερεάς και Νότιας Ελλάδας. Αυτό γιατί οι διαβάσεις, τα περάσματα της Πίνδου, των μερών μας, βρίσκονται διαρκώς υπό τον έλεγχο των Ελλήνων καπεταναίων που δεν επέτρεπαν την κάθοδο τουρκικών στρατευμάτων και εφοδίων προς τις τουρκικές δυνάμεις των περιοχών αυτών, αναφορά Γιάννη-Γούλα Ζιάκα, προς την κυβέρνηση της Ελεύθερης Νότιας Ελλάδας. Το σώμα του Γούλα Ζιάκα, πολέμησε και στο Μεσολόγγι, αλλά επέστρεψε στα Γρεβενά, στο αρχικό του πόστο. Η κυβέρνηση τότε (1825) του Κουντουριώτη του απένειμε το βαθμό του Συνταγματάρχη - χιλίαρχο. Σκοτώθηκε άνανδρα, τον πρόδωσαν στον Κιουταχή Πασά, τα πρωτοπαλίκαρά του, οι Μακραίοι. Αυτή δυστυχώς ήταν η μοίρα πολλών ηρωϊκών καπεταναίων. Δύστυχη Ελλάδα, που σκότωνε η ίδια τα παιδιά της!!! Την αρχηγία μετά το θάνατο του Γιαννούλα Ζιάκα, πήραν τα παιδιά του Νικόλας, Θόδωρος και Γιώργος που εκδικήθηκαν το θάνατό του πατέρα τους και εξόντωσαν και αυτοί τους Μακραίους.

    Τέλος οι Ζιακαίοι υπακούοντας στον Κυβερνήτη της Ελλάδας Καποδίστρια, εσταμάτησαν την δράση τους το 1835 και εγκαταστάθηκαν στη Λαμία.

    Είναι πάρα πολύ δύσκολο να παραγματευθεί κανείς τον εθνικό βίο των Λόγκα-Κερασοβιτών, Ραχοβιτών και πέρα Μαχαλιωτών γιατί δεν υπάρχουν πηγές. Όσες κατορθώσαμε και συλλέξαμε καταγράφονται, εν περιλήψει-επίτομα εδώ και στα πέντε (5) βιβλία του συντάξαντος τη μελέτη αυτή.

Η υπόθεση του δάσους Ριαχόβου

   Το θέμα αυτό άρχισε μετά το θάνατο του Αλή Πασά την 22 Ιανουαρίου του 1822, γιατί προ αυτού δεν τολμούσαν οι μικρομπέηδες-αγάδες, τους τρόμαζε το καθεστώς του Αλή Πασά. Το φαινόμενο αυτό άρχισε για το χωριό μας να παίρνει διαστάσεις μεγάλες κυρίως μετά το 1830. Οι σκλαβωμένοι πρόγονοί μας Κιρασοβίτες, μπροστά στις αυθαιρεσίες, τις ληστείες, τις κακουχίες, από τους Τουρκαλβανούς ληστές και ατάκτους αναγκάστηκε λόγω ανάγκης, να ζητήσουν την λεγόμενη «προστασία» των τοπικών μπέηδων και αγάδων, κυρίως της Φράσαρης της Πρεμετής, της Β. Ηπείρου, πληρώνοντας σ' αυτούς ετήσιο μίσθωμα, το ονομαζόμενο «αγαλίκι», εξασφαλίζοντας έτσι κάποια «προστασία» στη ζωή τους και στα παραγόμενα αγαθά τους.

   Έλα όμως που το πράγμα αυτό, άνοιξε την όρεξη των μπέηδων-αγάδων του χωριού μας και θέλησαν το «αγαλίκι» αυτό, να το μετατρέψουν σε ισόγειο μίσθωμα, δηλαδή να γίνει το χωριό μας «τσιφλίκι» των αγάδων της Φράσαρης της Πρεμετής. Από την αιτία αυτή αρχίζει, για χρόνια πολλά μέχρι το 1924 αγώνα των προγόνων μας, να απαλλαγούν από το ετσιθελικό «τσιφλίκι» των μπέηδων. Το ότι υπέφεραν, δεν περιγράφεται, μόνο ο Παπαγιάννης-Βάλας, δυο-τρεις φορές με τα γιδοπρόβατά του προσήχθηκε στην Κόνιτσα και βασανίστηκε σκληρά, προκειμένου να υπογράψει να γίνει το χωριό μας «τσιφλίκι». Το 1924, επί Ελληνικού τώρα κράτους, αρχίζει δικαστικός αγώνας, μεταξύ Κράτους-Δημοσίου και Μπέηδων που απαιτούσαν να αναγνωριστεί το «Τσιφλίκι» στο Κιράσοβο και να εκμεταλλεύονται το δάσος του. Το δικαστήριο, άκουσον, άκουσον, εδικαίωσε τους μπέηδες. Και όχι το δημόσιο το ελληνικό. Ευτυχώς, το κράτος συνήλθε έγκαιρα από τις «γκάφες» αυτές και με διοικητικό τώρα δικαστήριο του υπουργείου Γεωργίας, το 1927, απεφάνθη ότι η χρήση και η εκμετάλλευση του δάσους του χωριού μας, ανήκει στους κατοίκους του χωριού και όχι στους Μπέηδες. Έτσι από τότε ιδρύθηκαν ένας δύο δασικοί συνεταιρισμοί από τους κατοίκους του χωριού μας και εκμεταλλεύονται το δάσος μας ως συνδιόκτητο της ολότητας των κατοίκων. Τα έσοδα ήταν για κοινωφελή έργα του χωριού μας. Οι Μπέηδες το διεκδίκησαν δικαστικά μέχρι το 1932, αλλά απέτυχαν. Με τη δικτατορία του Μεταξά τον Αύγουστο του 1936,η χρήση και η εκμετάλλευση του δάσους μας, λόγω φιλονικιών περιήλθε με διαταγή της Νομαρχίας - Υπουργείου Εσωτερικών στην κοινότητά μας, και έτσι από συνδιόκτητη χρήση - εκμετάλλευση έγινε κοινοτική τοιαύτη, παίρνοντας αυτά τα έσοδα από το δάσος μας.

   Η κατάσταση αυτή, λόγω του πολέμου της δεκαετίας 1940-1950, παρέμεινε έτσι, αμφισβητήσιμη. Η «χαριστική», βολή ήλθε για το δάσος μας το 1952, όταν επί προεδρίας Κώστα Τσούμπανο, το Δ.Σ. της κοινότητάς μας, το ονόμασε και ΕΠΙΣΗΜΑ ως κοινοτικό δάσος του χωριού μας με απόφασή του, προκειμένου να έχει έσοδα η Κοινότητα γιατί βάσει αυτών πληρωνόταν ο εκάστοτε πρόεδρός της. Κανένας από τότε πρόεδρος δεν κατέφυγε στα πολιτικά δικαστήρια για να λυθεί το μέγα αυτό πρόβλημα, αλλά αρκούνταν σε απλές αναφορές-αιτήσεις προς το υπουργείο Γεωργίας, κυρίως ο αείμνηστος αρχιμανδρίτης - ιερομόναχος Φωτιάδης (Τζιόλας Στέφανος), πράγμα που απέρριπτε το υπουργείο Γεωργίας. Κορόϊδο ήταν, να πράξει το αντίθετο; Δεν φθάνει αυτό μόνο, το Δημόσιο το 1952-1953, απεκόβει το κομμάτι του δάσους της περιοχής Ριαχόβου και το αποκαλεί ως Δημόσιο δάσος και όχι Κοινοτικό, λόγω, λέει βάσει ψευδομαρτύρων Κιρασοβιτών κτηνοτρόφων, ότι υπήρχε χωριστό χωριό το Ριάχοβο, και ως εκ τούτου «διάδοχος» είναι το ελληνικό δημόσιο και όχι η κοινότητα Κιρασόβου. Η κατάσταση αυτή διαιωνίζεται μέχρι σήμερα, αφού τελικά κατέφυγε στα πολιτικά δικαστήρια ο Αγροτικός μας Συνεταιρισμός, διεκδικώντας το για συνδιοκτήτο της ολότητας των κατοίκων του χωριού μας, όπως και το Κοινοτικό δάσος. Ο αγώνας συνεχίζεται ακόμη μετά από 176 ολόκληρα χρόνια (1830-2006). Περισσότερες πληροφορίες του Δ. Σαμαρά (Ιστορία του δάσους Ριαχόβου).

Συμπέρασμα: Πληρώνουμε μέχρι σήμερα τις αμαρτίες των πάπων και πατεράδων μας, εννοώ από 1927 και μετά, που δεν έπραξαν σωστά και ορθά στην υπόθεση αυτή, που ταλανίζει όλους μέχρι σήμερα και σπέρνει διχόνοιες, φθόνους, αντιζηλίες, μίσος μεταξύ μας. 

 Βαλκανικός πόλεμος 1912-1913, Μικρασιατικός πόλεμος 1920-1922.

    Με τους Βαλκανικούς πολέμου, η Ελλάδα μας έγινε μεγάλη, τράνωσε, έγινε η χώρα των δύο Ηπείρων (Ευρώπη-Ασίας) και των πέντε θαλασσών. Απελευθερώθηκε και η Ήπειρός μας, πλην τμημάτων της Β. Ηπείρου. Και εδώ, στους πολέμους αυτούς, οι πρόγονοί μας μεγαλούργησαν, έδρασαν, πολέμησαν ανδρείως-γενναία. Το χωριό μας, είναι το ΠΡΩΤΟ ΚΑΙ ΜΟΝΑΔΙΚΟ της επαρχίας της Κόνιτσας που επαναστάτησε ήδη (5) μήνες (από Οκτώβριο 1912) προ της απελευθέρωσης (21./2/1913) των Ιωαννίνων και της Ηπείρου. για την ηρωϊκή του αυτή πράξη υπέστη επιδρομή τούρκικων στρατευμάτων 2.000 περίπου από Κόνιτσα, και μετά από «προδοσία» ομοθρήσκων Ελλήνων και σκληρού αγώνα ημερών κάτω στην Κλεισούρα (Μασίτσα) υπέκυψε στις υπέρτερες στρατωτικές δυνάμεις και καταλήφθηκε στις 18-19 Ιανουαρίου 1913. Ευτυχώς τα γυναικόπαιδα με τους γέροντες και τα οικόσιτα ζώα κατέφυγαν, εν μέσω 1,5-2 μέτρων χιόνι, στα φιλόξενα χωριά της Δ. Μακεδονίας που ήδη είχαν απελευθερωθεί από τον προελαύνοντα στρατό των Ελλήνων. Το χωριό κάηκε, σχεδόν τα 3/4 των σπιτιών, μόνο η κεντρική εκκλησία γλίτωσε τον εμπρησμό, αφού προηγούμενα λεηλατήθηκε από τους Τούρκους και Τουρκαλβανούς, και από τα γύρω κοντινά μας χωριά. Κάηκαν και 2-3 άτομα, γέροντες, γερόντισσες. Στις 25-26 Γενάρη έφτασε λόχος του ελληνικού στρατού, με επικεφαλής τον Λοχαγό Παπανικολάου, συνήφθη μάχη με τους Τούρκους, τους έδιωξαν στην Μόλιστα και Στράτσιανη. Από τότε το χωριό μας ήταν ελεύθερο, ενέπνευσε τον καθαρό αέρα της λευτεριάς, ύστερα από 496 χρόνια μαύρης τούρκικης σκλαβιάς (1417-1913).

    Τώρα για τον μικρασιατικό πόλεμο, 1920-1922.
Εκείνο που είναι επίσημα γνωστό, από στοιχεία είναι ότι στον πόλεμο αυτό πολεμούσαν 150 Κιρασοβίτες στρατιώτες, πολλοί σκοτώθηκαν και άλλοι τραυματίστηκαν, άλλοι αγνοήθηκαν, άλλοι αιχμαλωτίστηκαν, και αργότερα ελευθερώθηκαν, πάντως και εδώ το χωριό μας, πλήρωσε ακριβά, με αίμα και την εκστρατεία αυτή, στα αφιλόξενα κεντρικά μέρη (ερήμους της Άγκυρας). Τους αξίζει τους γενναίους στρατιώτες που τότε, λόγω των συνεχών πολέμων (1912-1922), υπηρετούσαν και 8-10 χρόνια συνέχεια, τιμή και δόξα από εμάς τους σημερινούς Έλληνες. Αυτοί πολεμούσαν για την τιμή της, την δόξαν της πατρίδας μας και το ελληνικό κράτος, υποχρέωνε της οικογένειες αυτών των Κιρασοβιτών στρατιωτών να πληρώνουν το «αγαλίκι» στους μπέηδες-αγάδες της Φράσαρης της Πρεμετής, την περίοδο των πολέμων αυτών. Βλέπετε αγαπητοί συγχωριανοί που είχε φτάσει το ελληνικό κράτος, να υποχρεώνει ακόμη και δια των στρατιωτικών όπλων, την καταβολή στους μπέηδες-αγάδες το «αγαλίκι». (Πληρ. περισσότερες στο βιβλίο του Δ. Σαμαρά)

Δεκαετία 1940-1950

    Η δεκαετία αυτή, των πολέμων 1940-1941, της κατοχής 1941-1945 και του εμφυλίου σπαραγμού 1946-1949, είναι γεμάτη από ένδοξες σελίδες της ιστορίας του έθνου μας, του γένους μας, αλλά και σελίδες γεμάτες, αμαυρισμού (1946-1949).

   Είναι γεγονότα της τελευταίας 60ετίας και λίγο πολύ είναι γνωστά σε όλους τους συγχωριανούς μας Κιρασοβίτες. Είναι η πρόσφατη ιστορία μας. Το έπος όμως του 1940-1941, και η αντιστασιακή δράση των Ελλήνων την περίοδο 1941-1945, λάμπρυναν για μια ακόμη φορά την τρισχιλιετή ένδοξη ιστορία της πατρίδος Ελλάδας. Τούτο γιατί «οι ήρωες επολέμησαν σαν Έλληνες»,  όπως είπε ο τρανός Τσώρτσιλ της Αγγλίας, αλλά, μετά την ειρήνη του πολέμου, ξέχασε ή θυμήθηκε ελάχιστα την δύστυχη πατρίδα μας, όταν γίνονταν η «μοιρασιά» των «κερδών» από τον φοβερό-καταστροφικό αυτό Β' Παγκόσμιο πόλεμο. Δεν ελάβαμε εκείνα που έπρεπε να παίρνουμε, πήραμε πολύ λίγα, αδικηθήκαμε στην «μοιρασιά», αυτό είναι σίγουρο, έμεινε απέξω η Βορ. Ήπειρος, η Ανατολική Θράκη.

    Και στους πολέμους αυτούς (1940-1949), το τίμημα για το χωριό μας υπήρξε μεγάλο, δυσβάσταχτο, δεκάδες Κιρασοβίτες, το άνθος του χωριό μας, χάθηκε, σκοτώθηκε, λεηλατήθηκε, πέθανε από κακουχίες. Δεκάδες γυναίκες έχασαν τους άντρες τους και δεκάδες παιδιά ορφάνεψαν και δεκάδες πατεράδες-μητέρες, αδελφές. Έχασαν τα παιδιά και τα αδέλφια τους. Απολογισμός φοβερός, τρανός (βλ. βιβλ. Τάκη Σαμαρά). 

www.kerasovo.gr

www.romiazirou.blogspot.gr