Bουλιάζουν εισοδήματα και κατανάλωση. Απτόητες οι τιμές. Η ακρίβεια, θηλιά για τα νοικοκυριά.

Υποτίμηση εισοδημάτων και ανατιμήσεις στα τρόφιμα καταγράφει έρευνα του Ινστιτούτου Εμπορίου και Υπηρεσιών. Εν μέσω βαθιάς ύφεσης και καθίζησης της κατανάλωσης η ακρίβεια παραμένει στο... ύψος της, δυσκολεύοντας τη διαβίωση των νοικοκυριών. Καρτέλ, φόροι και γραφειοκρατία εμποδίζουν τις μειώσεις των τιμών. Δυσοίωνες εκτιμήσεις για νέες αυξήσεις προκειμένου οι επιχειρήσεις να καλύψουν τα έξοδά τους και να μην κλείσουν.

Απτόητες συνεχίζουν την ανοδική τους πορεία οι τιμές των βασικών ειδών διατροφής, παρά την πρωτοφανή οικονομική ύφεση και τη μεγάλη μείωση των εισοδημάτων.

Τα καρτέλ στην αγορά των τροφίμων και άλλων προϊόντων νοικοκυριού, οι υψηλοί έμμεσοι και άμεσοι φόροι, καθώς και η γραφειοκρατία εμποδίζουν τις επιχειρήσεις στο να ρίξουν τις τιμές, με αποτέλεσμα η ακρίβεια να συντηρείται.

Αυτή την οξύμωρη αντίθεση, της αύξησης των τιμών από τη μία πλευρά και της μεγάλης μείωσης των μισθών από την άλλη, εν καιρώ ύφεσης, αποκαλύπτει μελέτη του Ινστιτούτου Εμπορίου Υπηρεσιών (ΙΝΕΜΥ) της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ελληνικού Εμπορίου (ΕΣΕΕ).

Πιο συγκεκριμένα, την περίοδο 2008-2013 το ΑΕΠ έπεσε 23,4%, το καθαρό εθνικό εισόδημα κατρακύλησε κατά 26,6%, οι δαπάνες τελικής κατανάλωσης μειώθηκαν κατά 26,2%, αλλά οι τιμές των τροφίμων παρουσίασαν αύξηση 13%. Στοιχείο εξωφρενικό, αν αναλογιστεί κανείς πως και οι μισθοί, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Ινστιτούτου Εργασίας (ΙΝΕ) της ΓΣΕΕ, τα τελευταία τρία με τέσσερα χρόνια μειώθηκαν κατά 25%.

Μειωμένοι κατά 25% είναι κατά μέσον όρο οι μισθοί σε σχέση με το 2010, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ

Η ακρίβεια μοιάζει με «θηλιά» που σφίγγει ολοένα και περισσότερο στον... λαιμό των νοικοκυριών, τα οποία γνωρίζουν πρωτόγνωρη συρρίκνωση των εισοδημάτων τους. Παλεύουν... να επιβιώσουν και να μπορέσουν με τους πενιχρούς μισθούς τους να αγοράσουν τα απαραίτητα είδη διαβίωσης.

Πρέπει να επισημανθεί, σύμφωνα πάντα και με την έρευνα του ΙΝΕΜΥ της ΕΣΕΕ, πως οι τιμές των τροφίμων «φρέναραν» ουσιαστικά την ανοδική τους πορεία κατά το τελευταίο έτος (2012-2013), όταν η μέση αύξηση ήταν 0,4% σε σχέση με την περίοδο 2011-2012 που ήταν 2,9% και το προηγούμενο έτος 5,9%.

Σύμφωνα με τα στοιχεία, για τον δείκτη τιμών καταναλωτή οι τιμές σε βασικά προϊόντα έχουν αυξηθεί σωρευτικά την περίοδο 2008-2013 (πρώτο δίμηνο) περίπου κατά 6,3%. Εξαίρεση αποτελούν το νωπό-παστεριωμένο γάλα (-0,77%), το μεταλλικό νερό (-1,7) και κυρίως το ελαιόλαδο (-8,39%).

Το επίπεδο των τιμών φαίνεται να συγκρατείται ή να μειώνεται κυρίως τη χρονική περίοδο 2012-2013 (στοιχεία πρώτου διμήνου). Σε γενικές γραμμές το επίπεδο των τιμών στα τρόφιμα χαρακτηρίζεται ευμετάβλητο, με μεγάλο μάλιστα εύρος διακύμανσης, καθώς εξαρτάται από πολλούς παράγοντες.

Σε πολλά προϊόντα οι τιμές καθορίζονται διεθνώς, ενώ η μείωση της προσφοράς πιέζει ανοδικά τις τιμές, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τον όγκο της παραγωγής ζάχαρης στην Ελλάδα, ο οποίος περιορίζεται από ποσοστώσεις και ρυθμίσεις της ΕΕ.

Εξάλλου, η Ελληνική Βιομηχανία Ζάχαρης, αφού διέκοψε τη λειτουργία μονάδων παραγωγής, βρίσκεται πλέον σε διαδικασία πώλησης. Ετσι η ζάχαρη πωλείται σε σχέση με το 2008 ακριβότερα κατά 21,53%.

Το ρύζι έχει αυξηθεί 13,85%, τα αβγά ανέβηκαν κατά 19,05%, το αλάτι 6,38%, ενώ τα προϊόντα σοκολάτας ανατιμήθηκαν 10,86%.

Αξιοσημείωτη είναι η αύξηση της τιμής του ψωμιού, που παρατηρείται η οποία φτάνει σωρευτικά το 6,76% ενώ σύμφωνα με έρευνα της MARC ΑΕ, δύο στους δέκα Έλληνες καταναλωτές σταμάτησαν να αγοράζουν ψωμί, πιέζοντας έτσι σημαντικά την κατανάλωση.

Από τον δείκτη τιμών καταναλωτή φαίνεται ότι οι προσδοκίες περί αποκλιμάκωσης της τιμής του ψωμιού έως και 30% εξαιτίας της απελευθέρωσης της αγοράς του δεν επαληθεύτηκαν στην πραγματική οικονομία.

Παρά την υποχώρηση της ζήτησης η τιμή του ψωμιού κινήθηκε ανοδικά (3,24%) την περίοδο πρώτο δίμηνο 2012 - πρώτο δίμηνο 2011, εξαιτίας κυρίως της αύξησης της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος και της επιβολής φόρων ακινήτων ενώ σε μικρότερο βαθμό επηρεάστηκε από τις αυξήσεις των τιμών του πετρελαίου και των αλεύρων.

Το ΙΝΕΜΥ κάνει ανησυχητικές εκτιμήσεις ως προς την πορεία των τιμών.

Δεν κρύβει την ανησυχία του πως μπροστά στη μεγάλη πτώση των πωλήσεων σε συνδυασμό με την υπερφορολόγηση των επιχειρήσεων οι επιχειρήσεις, προκειμένου να σταθούν ζωντανές, δεν αποκλείεται να «τσιμπήσουν» προς τα πάνω τις τιμές, σε μια προσπάθεια να καλύψουν στοιχειωδώς τις λειτουργικές τους δαπάνες και να μην κλείσουν.

Γιατί παραμένουν υψηλές οι τιμές στα ράφια

Οι υψηλοί έμμεσοι φόροι, η ολιγοπωλιακή διάρθρωση της αγοράς αλλά και η γραφειοκρατία είναι ορισμένοι από τους λόγους για τους οποίους οι τιμές των προϊόντων μένουν στα ύψη.

Σύμφωνα με έρευνα της ΕΣΕΕ, τα αίτια της ακρίβειας, εν μέσω μάλιστα οικονομικής ύφεσης, είναι:

1. Οι υψηλοί συντελεστές ΦΠΑ. Στην Ελλάδα βρίσκονται στα επίπεδα του 13% και 23% κι ενώ στην Ισπανία είναι 8% και 18% και στο Ηνωμένο Βασίλειο 5% και 20% αντίστοιχα.

2. Η αυξημένη φορολόγηση στα υγρά καύσιμα και οι υψηλές τιμές ηλεκτρικού ρεύματος. Οι ειδικοί φόροι κατανάλωσης στη βενζίνη και στο ντίζελ έχουν καταστήσει τη χώρα μας μία από τις ακριβότερες στην ΕΕ ως προς το κόστος της μεταφοράς. Ετσι οι επιχειρήσεις μετακυλίουν αυτές τις δαπάνες στην τελική κατανάλωση. Ακόμη, το μη άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας δυσκολεύει τους επιχειρηματίες στην αναζήτηση φθηνότερου προμηθευτή ρεύματος.

3. Ολιγοπωλιακή αγορά. Η δραστηριοποίηση λίγων επιχειρήσεων στην παραγωγή ή τη διάθεση τροφίμων και άλλων προϊόντων νοικοκυριού έχει ως αποτέλεσμα τον περιορισμό του ανταγωνισμού και το «φούσκωμα» των τιμών. Επιπλέον, η ολιγοπωλιακή διάρθρωση της αγοράς, σε συνδυασμό με την εφαρμογή αθέμιτων εμπορικών πρακτικών, εξοβελίζει και κάθε δυνατότητα εισόδου νέου «παίκτη».

Η Επιτροπή Ανταγωνισμού στον τομέα αυτό δεν έχει να επιδείξει ιδιαίτερα αποτελέσματα εντοπισμού και πάταξης καρτέλ επιχειρήσεων.

4. Διοικητικά εμπόδια. Οι πολεοδομικοί περιορισμοί στους αποθηκευτικούς χώρους και στην ανάπτυξη logistics, καθώς και η γραφειοκρατία στις συναλλαγές με το Δημόσιο εκτοξεύουν το κόστος λειτουργίας των επιχειρήσεων, με αποτέλεσμα αυτό να περνά στις τελικές τιμές πώλησης των προϊόντων.

Βουτιά μισθών κατά 25% μέσα σε τρία χρόνια

Μειωμένοι κατά 25% είναι κατά μέσον όρο οι μισθοί σε σχέση με το 2010, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ. Η αντικατάσταση των κλαδικών συμβάσεων με επιχειρησιακές ή ατομικές, η μείωση του κατώτατου μισθού αλλά και η επέλαση των ευέλικτων μορφών απασχόλησης δημιουργούν ένα νέο «τοπίο».

Αξίζει να σημειωθεί πως το μέσο πραγματικό εισόδημα των μισθωτών έχει «κοπεί» στη μέση σε σχέση με το 2010. Οπως τονίζει ο Γιάννης Κουζής, καθηγητής εργασιακών σχέσεων στο Πάντειο και επιστημονικός σύμβουλος του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ, αυτό οφείλεται στις μειώσεις των μισθών, στη φορολογία και στην πορεία των τιμών. Ενδεικτικό της κατάστασης που επικρατεί στην αγορά εργασίας είναι πως λιγότερα από 586 ευρώ τον μήνα παίρνει σχεδόν ένας στους τρεις μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα.

Πρόκειται κυρίως για μερικώς και προσωρινά απασχολούμενους αλλά και για νέους κάτω των 25 ετών (οι οποίοι με βάση τη νομοθεσία παίρνουν 510 ευρώ μεικτά).

Την ίδια στιγμή ελάχιστες είναι πλέον οι κλαδικές συμβάσεις εργασίας που παραμένουν σε ισχύ, με αποτέλεσμα να υποχωρούν και οι «μέσες» αμοιβές. Με βάση τα στοιχεία του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας το πρώτο τρίμηνο της φετινής χρονιάς:

.Με 110 επιχειρησιακές συμβάσεις μειώθηκαν οι μισθοί 8.875 εργαζομένων κατά 14,69%.

.Με ατομικές συμβάσεις μειώθηκαν οι μισθοί 33.187 εργαζομένων κατά 20,14% (μέσος όρος).

Μειώσεις μισθών είχαν και 17.702 εργαζόμενοι που είδαν τις συμβάσεις τους να μετατρέπονται από πλήρους απασχόλησης σε μερικής ή εκ περιτροπής εργασίας. Το αντίστοιχο διάστημα πέρυσι -με βάση τα στοιχεία του ΣΕΠΕ- είχε καταγραφεί μετατροπή 23.101 συμβάσεων πλήρους απασχόλησης σε άλλες ευέλικτες συμβάσεις εργασίας.

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί πως μεγάλη αύξηση καταγράφει η «μαύρη εργασία» που σε πολλούς κλάδους έχει πλέον αγγίξει το 38%.

www.ethnos.gr