Χ. Πουλόπουλος: Χρειάζεται να προασπιστούμε την κοινωνική δικαιοσύνη

"[...] χρειάζεται επίσης να προασπιστούμε το κράτος πρόνοιας, τη δημόσια δωρεάν υγεία και εκπαίδευση, τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα και την κοινωνική δικαιοσύνη" ο διδάκτωρ κοινωνικών επιστημών και διευθυντής του ΚΕΘΕΑ (Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων) Χαράλαμπος Πουλόπουλος, απαντά με βάση το ερώτημα "Ποιές αιτίες μας έφεραν ως εδώ, και κυρίως τί πρέπει να κάνουμε;»

Τα αίτια

H διεθνής οικονομική κρίση, που έγινε ιδιαίτερα αισθητή μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers, έδειξε τις αδυναμίες του διεθνούς χρηματοπιστωτικού και οικονομικού συστήματος.

Το καπιταλιστικό μοντέλο ανάπτυξης έδειξε ότι στηρίζεται σε πήλινα πόδια και σε ορισμένες χώρες χρειάστηκε την κρατική στήριξη για να σταθεί. Ο μύθος της αυτορρύθμισης της «ελεύθερης αγοράς» καταρρέει, και οι τραπεζίτες προσφεύγουν στη βοήθεια του κράτους με την απειλή ότι η κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος θα έχει περισσότερες αρνητικές επιπτώσεις για την κοινωνία.

Ωστόσο, είναι αμφίβολο αν τα χρήματα που διοχετεύονται στις τράπεζες θα προωθηθούν για την ανακούφιση των μικρών επιχειρήσεων και των πολιτών.

Οι συνέπειες αυτής της κατάστασης είναι μεγαλύτερες για τις χώρες της νότιας Ευρώπης, με την Ελλάδα να βρίσκεται στο μάτι του κυκλώνα. Η δεινή θέση της χώρα μας δεν σχετίζεται μόνο με τη διεθνή κρίση αλλά και με μια σειρά από λάθη και αυθαιρεσίες στον τρόπο διακυβέρνησης, καθώς και χαρακτηριστικές ελληνικές παθογένειες, όπως η στρεβλή και κοντόφθαλμη ανάπτυξη η οποία βασίστηκε στο κομματικό και πελατειακό κράτος. Μεταρρυθμίσεις που έπρεπε να έχουν γίνει εδώ και χρόνια αναβάλλονταν από το φόβο του πολιτικού κόστους. 

Ο ανεξέλεγκτος δανεισμός, η συνεχής αύξηση των εισαγωγών με ταυτόχρονη μείωση των εξαγωγών, η έλλειψη ανταγωνιστικότητας των ελληνικών προϊόντων στις διεθνείς αγορές, η διόγκωση του δημόσιου τομέα, οι υπερβολικές μισθολογικές απαιτήσεις ορισμένων επαγγελματικών ομάδων, η διαφθορά και η φοροδιαφυγή δημιούργησαν σταδιακά ένα τεράστιο δημοσιονομικό έλλειμμα, οδηγώντας το κράτος σε όλο και περισσότερο δανεισμό και τελικά σε ένα εξαιρετικά υψηλό δημόσιο χρέος.

Όσο δεν λαμβάνονται μέτρα για τη συγκράτηση του χρέους και αυτό αυξάνεται τόσο δυσκολότερη γίνεται η αποπληρωμή του. Από εκεί και πέρα η ιστορία είναι γνωστή: Το υψηλό χρέος και η προβλεπόμενη αδυναμία μιας χώρας να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της απέναντι στους δανειστές της κλονίζει την εμπιστοσύνη των αγορών, αυξάνοντας τα επιτόκια και τη δυσκολία δανεισμού.

Έτσι η χώρα εγκλωβίζεται στο πρόβλημά της. Την ίδια ώρα αρχίζουν να παίζονται διάφορα κερδοσκοπικά παιχνίδια από οικονομικά κέντρα τα οποία καταφέρνουν έτσι να αποκομίσουν τεράστια οφέλη. 

Οι αρνητικές προβλέψεις και αξιολογήσεις για την οικονομική πορεία μας χώρας δημιουργούν αρνητικό κλίμα, και οποιαδήποτε προσπάθεια καταβάλλει η χώρα για να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της και να σταθεί στα πόδια της θεωρείται ανεπαρκής. Η προσφυγή σε δανειακούς μηχανισμούς, όπως το ΔΝΤ, γίνεται αναπόφευκτη με πολύ αρνητικές επιπτώσεις για τους πολίτες.

Έτσι τα τελευταία δύο χρόνια η χώρα μας υφίσταται πολλαπλά σοκ. Νέα μέτρα και νόμοι έχουν επώδυνες επιπτώσεις για τους κατοίκους της χώρας σε οικονομικό, κοινωνικό και ψυχολογικό επίπεδο. Επειδή η λήψη μέτρων δεν σταμάτα και το βαρέλι μοιάζει να μην έχει πάτο, η ανασφάλεια, η αβεβαιότητα και ο φόβος για το μέλλον εντείνονται.

Τα έντονα εσωτερικά προβλήματα λόγω της ύφεσης, της ανεργίας και της σημαντικής μείωσης των εισοδημάτων, συνοδεύονται και από διεθνή απαξίωση για τη χώρα, η οποία αποτυπώνεται σε υποτιμητικά σχόλια και δημοσιεύματα για την παραγωγικότητα, την υπευθυνότητα και την εντιμότητα των Ελλήνων. 

Οι Έλληνες χρησιμοποιούνται ως ο αποδιοπομπαίος τράγος της Ευρώπης. Η αιφνίδια και δραστική ανατροπή των συνθηκών ζωής από τη μία και η διεθνής κατακραυγή από την άλλη έχουν καταφέρει ένα συλλογικό τραύμα στους πολίτες της χώρας, που θα περάσουν πολλά χρόνια μέχρι να επουλωθεί.

Αυτό βέβαια δεν μας απαλλάσσει από την επιτακτική ανάγκη να κάνουμε έναν ειλικρινή απολογισμό των δικών μας λαθών σε ατομικό, συλλογικό και θεσμικό επίπεδο.

Η κρίση του καπιταλισμού και η κερδοσκοπία των αγορών βρήκαν έδαφος γόνιμο σε μια χώρα όπου κανείς ποτέ δεν θέλησε να αναλάβει το πολιτικό κόστος να νοικοκυρέψει τα δημοσιονομικά, να δυσαρεστήσει επαγγελματικές και κοινωνικές ομάδες και να σχεδιάσει με βάση το μακροπρόθεσμο δημόσιο όφελος. Το μοντέλο της υπερχρέωσης εξυπηρετούσε θαυμάσια την κοντόφθαλμη, ανεύθυνη και ιδιοτελή τακτική της αναβολής των δύσκολων αποφάσεων για το μέλλον, υποσκάπτοντάς το ωστόσο.

Πόσους και πόσους δημόσιους και επιχορηγούμενους οργανισμούς δεν είδαμε τα προηγούμενα χρόνια να διασπαθίζουν δημόσιο χρήμα και να βρίσκονται χρεωμένοι , χωρίς ποτέ να υφίστανται τις συνέπειες. Αντιθέτως μάλιστα κατάφερναν, όντας υπερχρεωμένοι, να αποσπούν περισσότερα κονδύλια από τον κρατικό απολογισμό, για να καλύψουν τις μαύρες τρύπες της κακοδιαχείρισης, αντί να λογοδοτούν.

Τι μπορεί να γίνει

Είναι πολύ δύσκολο για τους έλληνες πολίτες να εμπιστευτούν εκείνους που χθες μας οδήγησαν στην κρίση και σήμερα εμφανίζονται ως σωτήρες μας. Το αίτημα των καιρών είναι μια πραγματική ανανέωση σε πρόσωπα, κόμματα και πολιτικές. Ελάχιστοι Έλληνες εξακολουθούν πια να πιστεύουν ότι τα μέτρα θα σταματήσουν εδώ και ότι η ανάπτυξη και η έξοδος από την κρίση βρίσκονται κοντά.

Χρειάζεται να ειπωθεί η αλήθεια στον ελληνικό λαό ότι τα μέτρα για τη διαρθρωτική αδυναμία της ελληνικής οικονομίας να συγκρατήσει τη συνεχώς αυξανόμενη ανεργία και ότι τα μέτρα που παίρνονται οδηγούν σε ύφεση και δεν δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας. Αποτελούν υποχρέωση προς τους δανειστές μας και θα περάσει αρκετός καιρός για να ανακάμψει η ελληνική οικονομία.

Χρειάζονται μέτρα για την πάταξη της φοροδιαφυγής με εξονυχιστικό έλεγχο και διασταύρωση των στοιχείων, ώστε να σταματήσουν να πληρώνουν τα σπασμένα οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι.

Χρειάζεται να αρχίσουν κάποτε να φορολογούνται όπως πραγματικά τους αναλογεί οι μεγαλοϊδιοκτήτες των πολυτελών προαστίων και οι κάτοχοι των παχυλών λογαριασμών εντός και εκτός Ελλάδας. Αυτό προϋποθέτει πολιτική βούληση, νέους μηχανισμούς ελέγχου και νέες λογιστικές πρακτικές.

Χρειάζεται να μπει ένα τέρμα στις μίζες και τα «φακελάκια», οι ένοχοι να οδηγούνται στον εισαγγελέα και να σταματήσουν οι πολίτες να είναι όμηροι διεφθαρμένων ειδικών και υπαλλήλων.

Χρειάζεται οι διοικήσεις των οργανισμών να έχουν συνέχεια και συνέπεια και να παίρνουν την ευθύνη που τους αναλογεί για τη χρηστή διαχείριση, τον προγραμματισμό και την επίτευξη των στόχων και όχι να επιλέγονται και να απομακρύνονται με κομματικά κριτήρια.

Χρειάζονται νόμοι που να εφαρμόζονται αλλά και αυστηρότεροι μηχανισμοί ελέγχου. Αντί για οριζόντιες περικοπές και απολύσεις στο στενό και ευρύτερο δημόσιο τομέα που καίνε τα χλωρά μαζί με τα ξέρα, έχουμε ανάγκη από αξιολόγηση με κριτήρια την αποτελεσματικότητα και την παραγωγικότητα.

Χρειάζεται αλλαγή νοοτροπίας σε όλα τα επίπεδα, περισσότερη ευθύνη, ενδιαφέρον, αλληλεγγύη, συλλογικότητα, διαφάνεια.

Χρειάζεται να συνειδητοποιήσουμε την αλληλεξάρτησή μας σε όλα τα επίπεδα και ότι μακροπρόθεσμα η ατομική και οικογενειακή μας ευημερία είναι άμεσα συνδεδεμένη με το δημόσιο συμφέρον.

Την ώρα που διαρρηγνύεται η κοινωνική συνοχή, που οι επόμενες γενιές μεγαλώνουν με δυσκολίες και στερήσεις, που στοχοποίουνται οι πιο αδύναμες και περιθωριοποιημένες ομάδες της κοινωνίας μας, χρειάζεται επίσης να προασπιστούμε το κράτος πρόνοιας, τη δημόσια δωρεάν υγεία και εκπαίδευση, τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα και την κοινωνική δικαιοσύνη. 

www.tvxs.gr