Η... άλλη απελευθέρωση της Πρέβεζας

Μεγαλώνουμε με ιστορίες δίπλα στο τζάκι. Έτσι μάθαμε από μικρά παιδιά. Είχα την τύχη να ακούσω πολλές τέτοιες ιστορίες από τον παππού μου και τη γιαγιά μου, που μέχρι και που έφυγαν από τη ζωή, είχαν δυνατό μνημονικό και περιέγραφαν με σαφήνεια και ακρίβεια, όσα έζησαν από μικρά παιδιά. Είχα επίσης την τύχη, η γιαγιά μου να έχει μνήμες από την περίοδο που ο Νομός Πρέβεζας ήταν ενταγμένος στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και τα πρώτα χρόνια που η περιοχή μας εντάχθηκε στο επίσημο ελληνικό κράτος.

Ιστορική έρευνα δεν έχω κάνει για τα γεγονότα που θα παραθέσω και το ομολογώ με ειλικρίνεια, αλλά υπάρχει καλύτερη ιστορική καταγραφή, από τις ίδιες τις μαρτυρίες ανθρώπων; Απλά η ίδια η ιστορία έχει κάποιες πτυχές που μπαίνουν κάτω από το... χαλάκι, στο πλαίσιο του «ξεχωρίσματος» των εθνών, που έγινε τον προηγούμενο αιώνα. Πτυχές που δεν υπολογίζουν τον παράγοντα «άνθρωπο». Την αρχή και το τέλος του κόσμου...

Σύμφωνα λοιπόν με τα όσα έλεγε η γιαγιά μου, λίγες ημέρες πριν φτάσει το νέο σε χωριό του Νομού Πρέβεζας, ότι ο ελληνικός στρατός είναι κοντά στην Πρέβεζα, υπήρξε αναστάτωση και χαρά στο χωριό. Επιτέλους ο οθωμανικός ζυγός θα αποτινασσόταν μια και καλή. Μια ομάδα κατοίκων του χωριού μαζεύτηκε ένα βράδυ, σε ένα από τα σπίτια και κανόνιζε πως θα δολοφονήσει τον Τούρκο αγά (όσοι βλέπετε τουρκικά σίριαλ, μην μπερδευτείτε με τον... Μποράν), για να του πάρει τα... κτήματα.

Σύμφωνα πάντα με τις ιστορίες που μου διηγείτο με τη μορφή... παραμυθιού και πολύ παραστατικά, η συμβίωση με τους Τούρκους στο χωριό δεν είχε ιδιαίτερα προβλήματα. Υπήρχαν πολύ καλές σχέσεις με τους Οθωμανούς που δούλευαν στο σπίτι του αγά και στη γιαγιά μου έχει μείνει στη μνήμη, τα γλυκά, οι γιορτές, τα έθιμα και τα είδη φαγητού που έφτιαχναν στο τουρκικό σπίτι και... μοσχοβολούσε ο τόπος.

Τελικά οι κάτοικοι έστησαν καρτέρι και δολοφόνησαν τον αγά και έκρυψαν μάλιστα και το πτώμα του. Η σύζυγός του, σύμφωνα πάντα με τις μαρτυρίες της γιαγιάς μου, είχε έρθει κάποια χρόνια αργότερα από την Τουρκία και ρωτούσε τους χωριανούς τι απέγινε ο σύζυγός της, με δάκρυα στα μάτια. Οι χωριανοί είχαν πολύ καλές σχέσεις με την Τουρκάλα και την θεωρούσαν πολύ καλό άνθρωπο. Παντού όμως στόματα κλειστά.

Μόνο ένας πιο ηλικιωμένος είχε το θάρρος να της πει ότι ο άνδρας της δε ζει πια και πως δεν χρειάζεται να... ξύνει πληγές. Τους υπόλοιπους τους είχαν «πνίξει» οι τύψεις.

Υπάρχει ένα «θολό» σημείο βέβαια στην όλη ιστορία. Επειδή η γιαγιά μου (καλή της ώρα εκεί που είναι), ήταν μικρή σε ηλικία, ίσως και να είχε γίνει η απελευθέρωση και απλά ο αγάς να είχε παραμείνει στο χωριό. Το λέω αυτό γιατί η πρώτη ανταλλαγή πληθυσμών έγινε αργότερα, στα τέλη του 1914. Οπότε και η δολοφονία του, ίσως έγινε ένα χρόνο μετά την απελευθέρωση της Πρέβεζας από τον ελληνικό στρατό.

Γράφει ο Παναγιώτης Τσόγκας

www.atpreveza;gr