Από την Ολυμπία της αρχαιότητας στο ιδεώδες του Ολυμπισμού

Δυο νεαροί παλαιστές σε ανάγλυφη αναπαράσταση μαρμάρινης βάσης αγάλματος (περ. 510 π.Χ., Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο).

Μια γέφυρα πολιτισμού, εμπιστοσύνης και συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας κατασκευάζεται αυτές τις ημέρες στο Βερολίνο, λίγα βήματα μακρύτερα από το παλαιό ψυχροπολεμικό τείχος: Το Μουσείο Martin-Gropius-Bau στην Νιντερκιρχνερστράσε -απέναντι από το γερμανικό Υπουργείο Οικονομίας- ετοιμάζεται να υποδεχτεί την έκθεση «Ολυμπία: Μύθος, λατρεία, αγώνες», η οποία θα δώσει την ευκαιρία στους Γερμανούς επισκέπτες να γνωρίσουν τον τόπο, τους ανθρώπους, την καθημερινότητα και την ιστορία της ιερής πόλης-συμβόλου των Ολυμπιακών Αγώνων και να παρακολουθήσουν τη γέννηση του αθλητικού ιδεώδους.

Με αφορμή τους Ολυμπιακούς Αγώνες που αρχίζουν στο Λονδίνο σε λίγες ημέρες, η έκθεση θα παρουσιάσει σε 3.500 τ.μ. μέσα από 1.000 εκθέματα τον ιερό τόπο της αρχαίας Ολυμπίας και πολλές πτυχές της αρχαιοελληνικής λατρείας και του καθημερινού βίου «γνωστές σε εσάς τους Έλληνες, αλλά άγνωστες στο ευρύ κοινό της Ευρώπης, τις οποίες πρέπει να καταδείξουμε και να εξηγήσουμε», τόνισε ο Γκέρεον Ζίβερνιχ, διευθυντής του Μουσείου Martin-Gropius-Bau, στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στην Αθήνα, το μεσημέρι της Τρίτης 24 Ιουλίου, στην οποία συμμετείχαν επίσης ο αναπληρωτής υπουργός Παιδείας, Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού (ΥΠΑΙΘΠΑ) Κώστας Τζαβάρας, ο διευθυντής του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού Ελευθέριος Οικονόμου, η γενική γραμματέας Πολιτισμού ΥΠΑΙΘΠΑ Λίνα Μενδώνη και η γενική διευθύντρια Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη.

«Μέσα από την έκθεση γίνεται εμφανές τι έχει προσφέρει η Ελλάδα στην Ευρώπη», σχολίασε ο Γερμανός διευθυντής και ο Έλληνας αναπληρωτής υπουργός παρατήρησε ότι στην ταραγμένη εποχή μας, και ανήμερα του εορτασμού των 38 χρόνων από την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Ελλάδα, «η Ολυμπία σηματοδοτεί την πορεία του πολιτισμού της ανθρωπότητας, αντιτείνει το αιώνιο στο φθαρτό και στέλνει μήνυμα ισχυρό που θυμίζει πως ο "ελληνικός τρόπος" εξακολουθεί να εμπνέει και να συγκινεί τους λαούς του κόσμου».

Η έκθεση διαρθρώνεται σε τρεις βασικές θεματικές ενότητες. Στην πρώτη παρουσιάζεται η ιστορία του αρχαίου ιερού της Ολυμπίας από την αρχή της 1ης π.Χ. χιλιετίας ως το τέλος των ρωμαϊκών χρόνων, καταδεικνύεται η πολιτική διάσταση της Ολυμπίας και η συμβολή της στη διαμόρφωση του ελληνισμού και παρουσιάζεται, μέσα από αναθήματα, αναπαραστάσεις σε αγγεία και άλλα ευρήματα, η θρησκευτική λειτουργία του ιερού, οι θεότητες και οι ήρωες που λατρεύονταν και οι λατρευτικές τελετές που λάμβαναν χώρα εκεί.

Η δεύτερη ενότητα παρακολουθεί την ιστορία των ανασκαφών και των ερευνών στην αρχαία Ολυμπία, από Γάλλους αρχαιολόγους κατ' αρχάς το 1829 και από Γερμανούς αρχαιολόγους το 1875, ακολουθώντας το νήμα των αρχαιολογικών ανασκαφών στην περιοχή μέχρι τις μέρες μας.

Η τρίτη ενότητα εστιάζει στον αθλητισμό στην Ολυμπία και στην κοινωνική του σημασία. Στις αίθουσες που θα φιλοξενήσουν την ενότητα αυτή, οι επισκέπτες της έκθεσης θα δουν δίσκους, αλτήρες και άλλα αθλητικά όργανα και μέσα από αγγειογραφίες και ψηφιακές αναπαραστάσεις θα ενημερωθούν για τα είδη των αρχαίων αθλημάτων. Θα έχουν επίσης την ευκαιρία να θαυμάσουν προσωπογραφίες διακεκριμένων θεατών των Αγώνων αλλά και νομίσματα και μετάλλια που επιβεβαιώνουν την πανελλήνια σημασία των Αγώνων.

1.000 εκθέματα - 150 εκτίθενται σε παγκόσμια πρεμιέρα

Από ελληνικά μουσεία προέρχονται τα περισσότερα εκθέματα της έκθεσης, κυρίως από το Αρχαιολογικό Μουσείο της Ολυμπίας, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και το Νομισματικό Μουσείο. Συνολικά 564 αρχαία έργα θα αναχωρήσουν για το Βερολίνο, μαζί με τρία σύγχρονα αντίγραφα, δύο μακέτες και οκτώ σύγχρονα αναμνηστικά μετάλλια. Στην έκθεση δανείζουν εκθέματα συνολικά 21 μεγάλα ευρωπαϊκά μουσεία και ιδρύματα, μεταξύ των οποίων το Μουσείο του Λούβρου, το Βατικανό Μουσείο, το Αρχαιολογικό Μουσείο και η Γλυπτοθήκη του Μονάχου και το Εθνικό Μουσείο της Ρώμης.

150 ελληνικά ευρήματα που προέρχονται από ανασκαφές της τελευταίας δεκαετίας στις Μυκήνες και αλλού θα παρουσιαστούν για πρώτη φορά στο ευρύ και στο επιστημονικό κοινό και θα δημοσιευθούν στον κατάλογο που θα συνοδεύει την έκθεση.

Ακριβώς 40 χρόνια μετά την τελευταία έκθεση με θέμα τους Ολυμπιακούς Αγώνες στη Γερμανία, το 1972, στην Ολυμπιάδα του Μονάχου, πρώτη φορά τόσο μεγάλος αριθμός ελληνικών εκθεμάτων διασχίζει τα σύνορα και δανείζεται εκτός Ελλάδος, «γεγονός που εκφράζει εμπιστοσύνη και αποτελεί εκδήλωση του στενού δεσμού μεταξύ των δύο χωρών», υπογράμμισε ο διευθυντής του Μουσείου Martin-Gropius-Bau.

Η έκθεση, η οποία ετοιμάζεται από το 2010, διοργανώνεται με πρωτοβουλία του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού στο Βερολίνο και συνδιοργανωτές το Moυσείο Martin-Gropius-Bau, το Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού, το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο και τη Συλλογή Αρχαιοτήτων Κρατικών Μουσείων Βερολίνου και τελεί υπό την αιγίδα του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Κάρολου Παπούλια και του Προέδρου της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας κ. Γιοάχιμ Γκάουκ.

Κατάλογοι στα γερμανικά, στα αγγλικά και στα ελληνικά συνοδεύουν την έκθεση, με δοκίμια και περιγραφές των εκθεμάτων, καρπός συνεργασίας 60 διακεκριμένων Ελλήνων και ξένων επιστημόνων.

Αν πάντως η φιλόδοξη έκθεση φαίνεται δαπανηρή πολυτέλεια για την αλγεινή οικονομία του ελληνικού κράτους, ο διευθυντής του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού Ελευθέριος Οικονόμου, απαντώντας σε ερώτηση, διευκρίνισε ότι «το ελληνικό δημόσιο δεν επιβαρύνθηκε καθόλου με τα έξοδα της διοργάνωσης». Γερμανοί και Έλληνες ιδιώτες στηρίζουν με χορηγίες την έκθεση, μεταξύ των οποίων η German Savings Banks και τα ελληνικά ιδρύματα Λάτση και Λεβέντη, ενώ το Κατάρ θα χρηματοδοτήσει την έκδοση του αγγλικού και του ελληνικού καταλόγου.

Η έκθεση θα φιλοξενηθεί από τις 30 Αυγούστου 2012 ως τις 7 Ιανουαρίου 2013 στο Μουσείο Martin-Gropius-Bau στο Βερολίνο και στη συνέχεια θα μεταφερθεί στη Ντόχα του Κατάρ, όπου θα παρουσιαστεί στο Αθλητικό και Ολυμπιακό Μουσείο από τις 28 Μαρτίου 2013 ως τα τέλη Οκτωβρίου 2013, συμπληρωμένη με παράρτημα για την ιστορία των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων, όπου θα παρουσιαστούν και τεκμήρια από τους Αγώνες της Αθήνας το 1896 και το 2004. Τελικός προορισμός της έκθεσης θα είναι το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας, όπου θα τη δούμε τον χειμώνα του 2014. 

Κουζέλη Λαμπρινή

www.tovima.gr