Η πολυνομία, το βασικό πρόβλημα στο Δημόσιο.

Πριν από κάποια χρόνια, επί Γκέρχαρντ Σρέντερ, είχε έρθει στην Ελλάδα ο διευθυντής της καγκελαρίας Κλάους Κένιχ. Οταν συναντήθηκε με στελέχη της διοίκησης, τους έδωσε την κάρτα του όπως συνηθιζόταν από τότε στην Ευρώπη. «Α, είστε και καθηγητής πανεπιστημίου» πρόσεξε κάποιος. «Ναι» είπε εκείνος. «Εάν ήμουν στη θέση σας, αυτή την ιδιότητα θα την έβαζα ψηλότερα από του διευθυντή της καγκελαρίας. Ποιος δίνει σημασία στους δημόσιους υπαλλήλους;». «Στη Γερμανία ισχύει ακριβώς το ανάποδο», γέλασε ο Κένιχ. «Η μεγαλύτερη τιμή είναι να δουλεύεις στη δημόσια διοίκηση».

Η ιστορία, μία ελάχιστη ψηφίδα στους δαιδαλώδεις διαδρόμους της ιστορίας της ελληνικής διοίκησης, εξηγεί πολλά για τη σημερινή κατάσταση του δημόσιου τομέα, και κυρίως για τα όσα πρέπει να αλλάξουν σε αυτόν. Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζει μιλώντας στην «Κ» ο κ. Παναγιώτης Καρκατσούλης, καθηγητής της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης και επί 20 και πλέον χρόνια στέλεχος του Δημοσίου (τυχαία η σειρά των δύο ιδιοτήτων...), που πριν από λίγες ημέρες τιμήθηκε από την Αμερικανική Εταιρεία Δημόσιας Διοίκησης με το διεθνές βραβείο δημόσιας διοίκησης.

«Να, για παράδειγμα, οι βραβεύσεις που κάνουν οι Αμερικανοί έχουν νόημα. Η Μισέλ Ομπάμα πρόσφατα απευθύνθηκε στους δημόσιους υπαλλήλους και τους είπε "χάρη σε εσάς έχουμε το κράτος που έχουμε", τους ενθαρρύνουν, τους θεωρούν την ψυχή του κράτους. Εδώ, αντίθετα είναι βαρίδια, ανίκανοι (σ. σ. "κοπρίτες" για άλλους...), το οποίο βέβαια λειτουργεί ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Αυτό που λείπει δραματικά στην Ελλάδα είναι το κίνητρο. Οχι το ξεροκόματο του μισθού. Το κίνητρο είναι ηθικής τάξης, λείπει η αναγνώριση. Γνώρισα ελάχιστους υπουργούς που κατέβαιναν στα γραφεία και έλεγαν ένα "τι κάνετε". Οι περισσότεροι δεν έμπαιναν καν στο ασανσέρ εάν ήταν μέσα υπάλληλοι. Κάποιοι δεν γνώρισαν καν τους γενικούς διευθυντές. Διοικούσαν με συμβούλους. Τους συμπεριφέρονταν σαν ένα άχρηστο συνονθύλευμα ρουσφετιών».

Εχοντας υπάρξει σύμβουλος σε 22 κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο ως εμπειρογνώμονας του ΟΟΣΑ («και όμως, η Ελλάδα εξαγάγει τεχνογνωσία»), ο κ. Καρκατσούλης γνωρίζει πολύ καλά για τι μιλάει. «Οι Ελληνες δημόσιοι υπάλληλοι είναι κακοπληρωμένοι», λέει εμφατικά. «Δεν τους επιστρέφεται χαρά από τη δουλειά τους, είναι φρικτά καταπιεσμένοι και καθώς δεν έχουν τρόπο έκφρασης καταφεύγουν στις κραυγές του συνδικαλισμού. Πιστεύω ότι το τελευταίο που χρειάζεται είναι να τους ταπεινώσεις κι άλλο οικονομικά, χωρις να κάνεις κάτι να αλλάξεις τη ρίζα του κακού». Ποια είναι αυτή; «Το βασικό πρόβλημα είναι η πολυνομία, η κακονομία, η στρεψονομία. Υπάρχει ένα θηριώδες νομοθετικό πλαίσιο στο οποίο κολυμπάμε. Τα τελευταία 30 χρόνια φτιάξαμε 4.000 νόμους και 110.000 υπουργικές αποφάσεις, πώς να ξέρει κάποιος τι ισχύει; Και οι δικαστές παλεύουν με το ίδιο τέρας. Ο πολίτης κόβει δρόμο, "θα σου δώσω κάτι να μου κάνεις τη δουλειά". Αυτό έχει και τρομακτικές δημοσιονομικές επιπτώσεις. Το κόστος της γραφειοκρατίας αγγίζει τις 6,8 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ. Αν το μειώναμε 20 - 25%, θα εξοικονομούσαμε πόρους 15 δισ.». Το δεύτερο πρόβλημα είναι οι πολλαπλές δομές. «Εχουμε κατ' ευφημισμόν 15 υπουργεία, αφού πολλά έχουν προέλθει από συγκολλήσεις και έχουν ξεχωριστές υπηρεσίες, διοικήσεις, οικονομικά. Το λειτουργικό τους κόστος είναι τερατώδες. Προσθέστε τις περιφέρειες, τους δήμους, τις ανεξάρτητες αρχές... Για να φτάσει μια εγκύκλιος και στο τελευταίο νησί της χώρας θέλει 23 μέρες. Φυσικά αυτό οδηγεί σε επικάλυψη αρμοδιοτήτων, οι οποίες είναι κατακερματισμένες και διάσπαρτες με κτηνώδη κυβερνητικά σχήματα. Εχουμε αλλεπάλληλα επίπεδα ιεραρχίας που προσπαθούν να δικαιολογήσουν την ύπαρξή τους. Δεκάδες γενικοί γραμματείς, ειδικοί γραμματείς και δε συμμαζεύεται και τελικά τη δουλειά τη βγάζει ο Γιώργος!» καταλήγει.

Το ελληνικό σύστημα που πρέπει να αλλάξει.

«Δεν έχουμε αγαπήσει το κράτος μας ούτε τους θεσμούς του. Από εκεί ξεκινούν όλα τα κακά που καταλήγουν στη σημερινή γενικευμένη ανομία» αναφέρει στην «Κ» ο κ. Π. Καρκατσούλης, ο «καλύτερος δημόσιος υπάλληλος στον κόσμο» σύμφωνα με την Αμερικανική Ενωση Δημόσιας Διοίκησης. Το ελληνικό Δημόσιο έχει δύο όψεις.

«Το ελληνικό κράτος φτιάχτηκε με πρότυπα δυτικά που ήρθαν σε σύμφυση με μια ανατολικού τύπου κουλτούρα που δεν καταλαβαίνει από φορμαλισμούς. Το ελληνικό σύστημα λοιπόν είναι ιδιότυπο. Αν θες άδεια για σπίτι χρειάζεται να πας σε 150 υπηρεσίες, αλλά ταυτόχρονα μπορεί να σου πει ένας υπάλληλος "φέρτα μωρέ, θα τα πάω εγώ". Οι άτυπες αυτές συμπεριφορές μπορούν να σε βγάλουν από τον λαβύρινθο, αλλά την ίδια στιγμή οδηγούν και σε συναλλαγές κάτω από το τραπέζι. Γι' αυτό από τη μια το Δημόσιο κάνει με επιτυχία Ολυμπιακούς Aγώνες και από την άλλη υπάρχει έντονο το κλίμα καθυστέρησης». Πώς μπορεί κανείς να το βελτιώσει; «Για να αλλάξει ή να λειτουργήσει η ελληνική δημόσια διοίκηση έχει τους δικούς της κανόνες. Αν κάποιος την πιέσει, αντιστέκεται. Αυτή η ελληνικότητα είναι που κρατάει όρθιο το κατάστημα. Οταν π. χ. ο υπουργός Νίκος Χριστοδουλάκης ήθελε να δώσει επίδομα παραγωγικότητας στους δημόσιους υπαλλήλους, κατέληξε να το παίρνουν όλοι. Ε, αυτό το σύστημα δεν είναι ούτε δυτικό ούτε ανατολικό. Είναι ελληνικό. Και πρέπει αλλάξει από Ελληνες».

www.kathimerini.gr