Ο διεθνισμός και διαχρονικότητα του Καζαντζάκη.

Γράφει η Κατερίνα Σχισμένου.

Νίκος Καζαντζάκης – μια μεγάλη και ιδιάζουσα περίπτωση για την Ελλάδα όπως είναι εξ άλλου και όλες αυτές οι ιδιαίτερες περιπτώσεις πνεύματος και ιδιαίτερης λογοτεχνικής και συγγραφικής εμβέλειας. Όσο πιο ψηλά πετάς τόσο πιο εύκολα καίγεσαι. Όσο μεγαλύτερο βαρος κουβαλάς τόσο πιο εύκολα βυθίζεσαι. Όσο πιο πολύ εκπέμπεις τόσο πιο εύκολα στιλβώνεσαι μέσα στην κίνηση και τάση που μπορεί και συρρικνώνει το μεγάλο, που μπορεί και μεγαλώνει το ασήμαντο και ανούσιο. Οι φυσικοί κανόνες.

Μεγάλος συγγραφέας όχι μόνο σε συγγραφικό έργο κάθε είδους κειμενικής γραφής, ποιητικής, θεατρικής, δοκιμιακής, πολιτικής αλλά και μεγάλος στο εύρος του πνεύματος, της φιλοσοφικής του πορείας από τον Μπερξόν έως τον Νίτσε και με πρώτη έννοια την έννοια της αέναης και δυναμικής κίνησης του κόσμου, του νου αλλά και της δημιουργίας. «Μια αστραπή η ζωή μας... μα προλαβαίνουμε».

Οι δικοί του δάσκαλοι εκτός απ΄τον Μπερξόν και ο Όμηρος , ο Δάντης. Εκεί που τελειώνει ο Οδυσσέας του Ομήρου, ξεκινά η δική του Οδύσσεια. Εκεί που τελειώνει η εσχατολογική αισιοδοξία του Μπερξόν ξεκινά η δική του εσχατολογική λεφτεριά και δημιουργία.

«Ε κακομοίρη άνθρωπε, μπορείς να μετακινήσεις βουνά, να κάμεις θάματα, κι εσύ να βουλιάζεις στην κοπριά, στην τεμπελιά και στην απιστία! Θεό έχεις μέσα σου, Θεό κουβαλάς και δεν το ξέρεις —το μαθαίνεις μονάχα την ώρα που πεθαίνεις, μα ‘ναι πολύ αργά.»

Η αιώνια διονυσιακή εσωτερική σχεδόν ζωική δύναμη που μπορεί να οδηγήσει τον άνθρωπο σε μεγάλα μονοπάτια έκφρασης και να τα μετουσιώσει απολλώνια με υψηλά έργα τέχνης. Οι εκφάνσεις του υψηλού πνεύματος που γι΄αυτό , επειδή εμπλέκουν και συμπυκνώνουν με έναν τόσο δημιουργικό τρόπο όλο τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό , με τη θρησκεία το συμβολισμό της αλλά και τη φιλοσοφία του μπορεί αυτό το τόσο μεγάλο έργο να σταθεί διεθνώς.

Και με ποιά  έννοια να σταθεί; Μα ο Καζαντζάκης ταξίδεψε, ήταν και ο ίδιος ένας δυναμικός και ανήσυχος Οδυσσέας που αποφάσισε να κάνει ένα μεγάλο ταξίδι για να δει ανθρώπων έργα και μακρινές πολιτείες. Το έπραξε και έγραψε. Ταξίδεψε και συγκέντρωσε όλο αυτό το μεγάλο υλικό που το μετέτρεψε σε έκφραση όχι μόνο ελληνική αλλά παγκόσμια.

«Δεν υπάρχουν ιδέες, υπάρχουν μονάχα άνθρωποι που κουβαλούν τις ιδέες, κι αυτές παίρνουν το μπόι του ανθρώπου που τις κουβαλάει.» Κάπως έτσι ήταν οι εισηγήσεις από την εκδήλωση για τον Καζαντζάκη που έλαβαν χώρα στο επιμελητήριο της Άρτας, την Παρασκευή 31 Μαίου και οχτώ το βράδυ, με κεντρικό ομιλητή τον Γεώργιο Στασινάκη έναν άνθρωπο που με πάθος και εθελοντισμό ακολουθεί τις επιταγές του Καζαντζάκη και της ελληνικότητας στο εξωτερικό και το εσωτερικό μεταδίδοντας και διαφυλάττοντας τη μνήμη και το μεγάλο του έργο. Εμείς θαυμάζουμε και τους δύο. Τον περιμένουμε πάλι τον Οκτώβρη.

Κατερίνα Σχισμένου.