Οταν η ιστορική μνήμη μένει ζωντανή και θυμάται τα γεγονότα που σημάδεψαν το Φανάρι Πρέβεζας και την γερμανική-τουρκοτσάμικη ''εκκαθάριση'', τον Αύγουστο του 1943.

Μία τιμητική αναφορά για την ημέρα Μνήμης της 10ης Αυγούστου 1943.

10 Αυγούστου 2015- 10 Αυγούστου 1943 (72  χρόνια μετά την επιχείρηση Αygustus).

Στις 10 Αυγούστου του 1943, πριν από 72 χρόνια , αφού ο γερμανικός εχθρός σιγουρεύτηκε για την αντάρτικη δράση στο Φανάρι προέβη στην «εκκαθάριση»  της περιοχής από το φόβο επικείμενης απόβασης των συμμάχων. 

Έτσι μια μηχανοκίνητη φάλαγγα από την  Παραμυθιά, με επικεφαλής τον Γιόζεφ Ρέμολντ εισέβαλαν στην  περιοχή μας και αφού πέρασαν τη γέφυρα του Αχέροντα Γλυκής , με τη βοήθεια των Τσάμηδων, προχώρησαν προς το Καναλάκι, περνώντας από τον Βουβοπόταμο-Κλεισούρα-Μουζακαίϊκα, Νάρκισσο- Σκεπαστό. 

Ταυτόχρονα άλλα τμήματα του ιταλικού στρατού από την πλευρά της Πρέβεζας μαζί με Αλβανούς  Τσάμηδες, περικύκλωσαν το Φανάρι για να γνωρίσει τον μεγάλο χαλασμό. 

Οι κάτοικοι των χωριών έντρομοι έτρεξαν να σωθούν στα γύρω ορεινά χωριά και στον βάλτο της Μπούντας , του Βαλανιδόρραχου,  στις σπηλιές στην περιοχή της Κερέντσας. 

Οι χιλιάδες άμαχοι είδαν τους κόπους μιας ζωής να γίνονται στάχτη από τις αγριότητες της 1ης Ορεινής μεραρχίας Εντελβάις  και του 99ου συντάγματος. 

Δεκαεννέα ημέρες το Φανάρι γνώρισε τη φρίκη του πολέμου με φωτιές, βία, λεηλασία, αρπαγές όλων των ζώων και θανάτους. 

Είναι πολλές οι μαρτυρίες που γεμίζουν πολλές σελίδες συγκλονιστικές με την αγριότητα τόσο των Γερμανών  όσο και των συνεργατών τους, των Ιταλών και  τουρκοτσάμηδων. 

Αξίζει να αναφερθεί  εδώ προς τιμή των χαμένων ηρώων συντοπιτών μας, οι οποίοι υπερβαίνουν τον αριθμό 100 στο σύνολο  πέφτοντας   θύματα της αγριότητας των Γερμανών και Τσάμηδων, η σύλληψη και εκτέλεση 10 ανδρών του Σταυροχωρίου- ανάμεσά τους και ένας έφηβος 18 χρονών- στις 3 Σεπτέμβρη του 1943 από τον γιο του τουρκοτσάμη Σαντίκ Μουσταφά, με το πρόσχημα ότι συνεργάζονταν με τους  αντάρτες της περιοχής και οδηγήθηκαν στο Καναλάκι στη θέση  "Στενούρα"  και αφού σκάψανε τον λάκκο τους εκτελέστηκαν στην όχθη ενός μικρού χειμμάρρου και τα πτώματά τους έπεσαν σχεδόν στο νερό. 

Το Φανάρι πλήρωσε το μίσος των Τουρκοτσάμηδων και την οργή των Γερμανών με το αίμα των κατοίκων του, την στάχτη των σπιτιών του και της σοδειάς του. 

Η τραγική ημερομηνία 10 Αυγούστου 1943 είναι ανεξίτηλα χαραγμένη στους ανθρώπους του Φαναρίου που έζησαν την φρίκη του πολέμου και το μίσος του εχθρού στον υπέρτατο βαθμό. 

Οι μαρτυρίες των λιγοστών πλέον ηλικιωμένων κατοίκων του Φαναρίου που έζησαν αυτά τα γεγονότα, αποτυπώνουν τα σκληρά αντίποινα που δέχτηκε ο άμαχος πληθυσμός  από τους Ναζί. 

Ο απολογισμός της μεγάλης καταστροφής αποφαίνεται με την παρακάτω περιγραφή: " Άνω των 200 εξ' αυτών εδολοφονήθησαν αγρίως και περί τους εξήκοντα απέθανον εκ των στερησεων και κακουχιών, πλείστοι δε απήχθησαν εις θεσσαλονίκην υπό των Γερμανών. Μεταξύ των απαχθέντων ήσαν και νεανίδες τας οποίας απήγαγον Τουρκαλβανοί. Οι κάτοκοι μετά φρίκης ενθυμούνται την επιδεικτικήν δήλωσιν των επιστρεψάντων Τουρκαλβανών: Χορτάσαμε ελληνικό αίμα" ( Ηπειρωτική Εταιρεία Αθηνών, Έκθεσις των γενομένω ζημιών εν γένει Ηπείρου). 

Η ολοσχερής καταστροφή του Φαναρίου ήταν σε τέτοιο βαθμό που θα νόμιζε κάποιος ότι η ζωή είχε σταματήσει και ότι δεν επρόκειτο να ξαναρχίσει ποτέ. 

Σαν σήμερα, ξεκίνησε η τριμηνία του θανάτου Αύγουστος-Οκτώβριος 1943. 

Οι Γερμναοί φύγανε ανεπιστρεπτί από την περιοχή μας στις 14-17 Νομεβρίου 1944, αφήνοντας πίσω τη φτώχεια, την δυστυχία, τον πόνο,  τις αρρώστειες, τον θάνατο. 

Κι όμως... Οι  παππούδες,  οι γιαγιάδες μας και οι πατεράδες  ανέστησαν τον τόπο μας, μετά την ηρωϊκη αντίσταση στον βάρβαρο εχθρό και μας τον παραδώσανε  λεύτερο, για  να κατοικούμε και να δημιουργούμε , υπερήφανοι για εκείνους! 

Αποτίουμε φόρο τιμής, έστω και με τέτοιες ταπεινές αναφορές- ως ταπεινοί προσκυνητές- στον αγώνα τους για την ελευθερία και την αντίσταση κατά του  ιταλο-γερμανικού εχθρού και των Τουρκοτσάμηδων. 

  

Δείτε το video

Κατερίνα Ντάση 

Εκπαιδευτικός

www.romiazirou.blogspot.gr